Tribün Yasakları ve Passolig Uygulaması

Giriş: Taraftar Davranışının Hukuki Çerçevesi ve Stadyum Güvenliği Modeli

Futbol müsabakalarının güvenli bir şekilde gerçekleştirilmesi, yalnızca kulüplerin değil, devletin ve federasyonun da hukuki sorumluluk alanına girer. 6222 sayılı Kanun ile getirilen düzenlemeler kapsamında Passolig sistemi, elektronik bilet uygulaması, kamera takibi ve tribün kapatma yaptırımları stadyum güvenliğinin temel araçları hâline gelmiştir. Bu sistemin uygulanması, taraftar hakları ile kamu güvenliği arasındaki hassas dengeyi oluşturur. Özellikle Passolig kart zorunluluğu ve tribün yasakları, hem idari işlem hem de spor hukuku bakımından tartışmalı yönlere sahiptir.

Taraftarlar açısından stadyumdan men edilme, e-biletin iptali, deplasman yasağı veya tribün kapatma yaptırımları ciddi müdahalelerdir. Bu nedenle hukuki denetim, temel hak ve özgürlükler çerçevesinde değerlendirilmelidir. İdare mahkemeleri ve Anayasa Mahkemesi’nin birçok kararında taraftar davranışının orantılılık ilkesi çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

---

1. Passolig Sisteminin Hukuki Temeli ve Uygulama Kapsamı

Passolig sistemi, 6222 sayılı Kanun’un 5. maddesi uyarınca elektronik bilet ve kimlik doğrulama amacıyla uygulanmaktadır. Sistemin hukuki gerekçesi:

• Taraftar kimliğinin belirlenmesi,

• Seyir güvenliğinin sağlanması,

• Şiddet olaylarının önlenmesi,

• Giriş-çıkış kontrolü ve kamera kaydıyla eşleştirme yapılmasıdır.

Passolig kartı olmadan:

• Stadyuma giriş yapılamaz,

• Maç bileti alınamaz,

• Kombine kart kullanılamaz.

Bu sistem özel bir şirket tarafından işletilse de hukuki dayanağını kamu düzeni sağlayan kanun ve federasyon talimatlarından alır.

---

2. Passolig Kartının Hukuki Niteliği: Sözleşme mi, İdari İşlem mi?

Passolig sistemi özel hukuk sözleşmesi görüntüsü verse de, hukuki niteliği karma bir yapıdır:

• Taraftar ile e-bilet şirketi arasında özel hukuk sözleşmesi,

• Kulüpler ve TFF ile birlikte yürütülen idari düzenleme,

• Kamu düzenine ilişkin zorunlu uygulama.

Bu nedenle Passolig kartının iptali veya engellenmesi hem özel hukuk hem idari yargı denetimine konu olabilir.

---

3. Tribün Yasakları: Türleri, Koşulları ve Uygulanma Şekli

Tribün yasakları üç ana kategoriye ayrılır:

A. Bireysel Yasaklar

Taraftarın şiddet, küfür, tahrik, yasa dışı bahis propagandası, tehdit veya sahaya madde atma gibi eylemleri üzerine uygulanır.

Sonuçları:

• Passolig kartının belirli süre askıya alınması,

• Stadyuma giriş yasağı,

• Adli kontrol yükümlülüğü.

B. Kollektif Tribün Yasakları

Bir tribünün tamamının kapatılması veya deplasman taraftarının maça kabul edilmemesi.

6222 ve TFF Disiplin Talimatı kapsamında uygulanır.

C. Deplasman Yasakları

Emniyet tarafından güvenlik gerekçesiyle uygulanır; yüksek riskli maçlarda sıkça görülür.

---

4. Taraftarların Hakları ve Hukuki Güvenceler

Taraftar davranışı ne kadar disiplin yaptırımına tabi olsa da temel haklar korunmalıdır. Taraftarlar açısından geçerli haklar:

1. Hukuki Denetim Hakkı

Passolig engeli veya tribün yasağına karşı:

• İdare mahkemesinde yürütmenin durdurulması talepli dava,

• TFF Tahkim Kurulu başvurusu,

• Bireysel başvuru (AYM) yapılabilir.

2. Masumiyet Karinesi

Kamera görüntüsü bulunmadan veya kimlik eşleştirmesi yapılmadan ceza uygulanamaz.

3. Orantılılık İlkesi

Anayasa Mahkemesi birçok kararında orantılılık ilkesini vurgulamıştır.

Örnek:

• Küfür eden bir taraftar nedeniyle tüm tribünün kapatılması her zaman orantılı kabul edilmez.

4. Kişisel Verilerin Korunması (KVKK)

Passolig sistemi kişisel veri işler; hukuka uygunluk için:

• Açık rıza,

• Veri saklama süresi,

• Kamera kayıtlarının güvenliği
  gibi unsurlar sağlanmalıdır.

---

5. Passolig Engeli ve İdari Yasaklara Karşı Yargı Yolları

Passolig kartının engellenmesi, e-bilet şirketinin tek taraflı işlemi değildir; kararın altında 6222 kapsamında kolluk veya federasyon kaynaklı işlem bulunur.

Başvuru yolları:

A. Emniyet Genel Müdürlüğü Kararlarına Karşı

İdare mahkemesine başvuru yapılabilir.

B. TFF Disiplin Yaptırımlarına Karşı

Profesyonel Futbol Disiplin Kurulu (PFDK)
→ Tahkim Kurulu.

C. Özel Şirket İşlemlerine Karşı

Haksız işlem iddiasıyla tüketici hakem heyeti veya tüketici mahkemesi.

---

6. Orantısız Tribün Yasakları ve AYM İçtihatları

AYM kararlarında öne çıkan ilkeler:

• Kolektif cezalandırma hukuka aykırıdır.

• Bireysel sorumluluk temel alınmalıdır.

• Kamera tespitleri ve kimlik eşleştirmesi olmadan yasak uygulanamaz.

• Adli kontrol şeklinde “maç saatinde karakola imza” yükümlülüğü orantılı olmalıdır.

Bu içtihatlar Passolig uygulamalarına yön verici niteliktedir.

---

7. Kulüplerin Sorumluluğu: Organizasyon ve Güvenlik Yükümlülüğü

6222 sayılı Kanun uyarınca kulüpler:

• Stadyum içi kamera sistemi kurmak,

• Elektronik bilet uygulamasını işletmek,

• Güvenlik tedbirlerini sağlamak
  zorundadır.

Aksi hâlde kulüpler:

• Para cezası,

• Tribün kapatma,

• Hasılat kesintisi
  ile karşılaşabilir.

Kulüpler ayrıca taraftarın sebep olduğu zararlardan da tazminat sorumluluğu taşır.

---

8. Taraftar Grupları ve Toplantı Özgürlüğü Boyutu

Taraftar gruplarının:

• Pankart açma,

• Toplu tezahürat yapma,

• Deplasman organizasyonu düzenleme

hakları toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğü kapsamında değerlendirilir. Bu haklar kamu düzeni ile dengelenmelidir; keyfi yasaklamalar hukuka aykırıdır.

---

Sonuç: Güvenlik ile Özgürlük Dengesi Kurulmalıdır

Passolig sistemi ve tribün yasakları, stadyum güvenliği açısından önemli araçlardır; ancak taraftarların temel haklarına ağır müdahaleler içerir. Bu nedenle:

• Her yasak “bireysel sorumluluk” temelinde uygulanmalı,

• Kamera kayıtları ve kimlik eşleştirmesi bulunmayan işlemler iptal edilmelidir,

• Passolig engelleri açık ve gerekçeli olmalı,

• AYM’nin orantılılık ilkesi gözetilmelidir,

• Kulüpler organizasyon yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmelidir.

Spor hukukunun amacı hem kamu güvenliğini sağlamak hem de taraftarların haklarını koruyarak adil, güvenli ve özgür bir tribün ortamı oluşturmaktır.