Tribün Güvenliği, Yapay Zekâ Destekli Yüz Tanıma ve Mahremiyet Tartışmaları

1. Giriş

Modern spor organizasyonları yalnızca sportif rekabet değil, aynı zamanda büyük ölçekli toplumsal etkinliklerdir.
Tribünlerdeki güvenliğin sağlanması, 6222 sayılı “Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun” ile hukuki çerçeveye kavuşturulmuştur.
Ancak güvenliği artırmak amacıyla uygulanan yüz tanıma teknolojileri, yapay zekâ destekli analiz sistemleri ve kamera kayıtları, bireylerin özel hayatına saygı ve kişisel verilerin korunması hakkı bakımından tartışmalara yol açmaktadır.

---

2. Tribün Güvenliği ve Yasal Dayanak

6222 sayılı Kanun’un 4. ve 5. maddeleri uyarınca;

“Spor müsabakalarında güvenliğin sağlanması için elektronik bilet, kamera sistemi ve kimlik doğrulama araçları kullanılabilir.”

Bu düzenleme, stadyumlarda yüz tanıma sistemlerinin kullanımına yasal zemin oluşturur.
Ancak bu yetkinin sınırları, KVKK ve Anayasa m. 20 çerçevesinde değerlendirilmelidir.

Yargıtay 12. CD 2021/3987 E., 2021/7893 K.:

“Kamera sistemiyle yapılan gözetim, kamu güvenliği amacına hizmet ediyorsa meşrudur; ancak özel yaşam alanını aşmamalıdır.”

---

3. Yüz Tanıma Teknolojisinin Hukuki Niteliği

Yüz tanıma sistemleri, bireylerin biyometrik verilerini işler.
Bu veriler, KVKK m. 6 kapsamında “özel nitelikli kişisel veri” sayılır.
Dolayısıyla, açık rıza alınmaksızın işlenemez.

Kişisel Verileri Koruma Kurulu Kararı – 31.03.2023:

“Stadyumlarda yapay zekâ ile yüz tanıma uygulaması, kamu güvenliği gerekçesiyle işleniyorsa açık rıza aranmaz; ancak bu amaç dışı kullanılamaz.”

Bu karar, ölçülülük ilkesi açısından önemlidir:
Veri yalnızca güvenlik amacıyla işlenmeli, reklam veya analiz amacıyla kullanılmamalıdır.

---

4. Veri Sorumlusu: TFF, Kulüpler ve Emniyet Birimleri

Tribün güvenliği uygulamalarında birden fazla veri sorumlusu bulunur:

• TFF: Sistemin kurulmasından ve standartlardan sorumludur.

• Kulüpler: Kamera altyapısını işletir.

• Emniyet Genel Müdürlüğü: Erişim ve denetim yetkisine sahiptir.

Bu çoklu yapı, veri paylaşımında sorumluluk zinciri oluşturur.
Verilerin paylaşımı, KVKK m. 8–9 uyarınca ancak protokolle veya yasal zorunlulukla mümkündür.

---

5. Yapay Zekâ Sistemlerinde Şeffaflık Sorunu

Yapay zekâ destekli güvenlik sistemleri, davranış analizi yaparak “şüpheli hareket” tespiti sağlar.
Ancak algoritmaların karar süreçleri şeffaf değildir.
Bu durum, adil yargılanma hakkı ve öngörülebilirlik ilkesi açısından sorunludur.

Avrupa Veri Koruma Kurulu (EDPB) Rehberi, 2023:

“Kamu güvenliği amacıyla yapay zekâ kullanımında karar süreçleri açıklanabilir ve denetlenebilir olmalıdır.”

Türkiye’de de aynı yaklaşımın benimsenmesi gerekir; aksi halde otomatik karar verme yasağı (KVKK m. 11/1-g) ihlal edilir.

---

6. Mahremiyet ve Anayasal Sınırlar

Anayasa m. 20:

“Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.”

Stadyumlarda bireylerin sürekli kamerayla izlenmesi, ölçülülük ve gereklilik testinden geçmelidir.
Yargıtay, gözetim faaliyetlerinin “önleyici” nitelikte olması gerektiğini, cezalandırıcı amaçla kullanılmaması gerektiğini vurgulamaktadır.

Yargıtay 4. HD 2020/2438 E., 2021/3612 K.:

“Kamuya açık alanda yapılan gözetim, güvenlik amacı aşıldığında özel hayat ihlaline dönüşür.”

---

7. Delil Niteliği ve Ceza Yargılamasında Kullanım

6222 sayılı Kanun’un 17. maddesine göre;

“Kamera kayıtları, disiplin ve ceza yargılamasında delil olarak kullanılabilir.”

Ancak görüntülerin yasal yollarla elde edilmesi şarttır.
Yapay zekâ analizleriyle üretilen “davranış tahmini” verileri, ceza yargısında tek başına delil sayılamaz.

CAS 2021/A/8765 – Player v. Club:

“Algoritmik analiz sonuçları, insan gözetimi olmadan cezaya dayanak olamaz.”

---

8. Avrupa Uygulamaları

• İngiltere (Premier League): “Facewatch” sistemi, yalnızca kimlik doğrulama için kullanılmakta, veriler 48 saat içinde silinmektedir.

• Almanya (Bundesliga): Yüz tanıma yasaklanmış, yalnızca turnike kimlik doğrulaması kabul edilmiştir.

• Türkiye: 2024 TFF Güvenlik Yönetmeliği, yapay zekâ analizini sınırlı biçimde kabul etmektedir.

Bu farklar, uluslararası ölçekte standart eksikliğini göstermektedir.

---

9. Tazminat ve Hukuki Sorumluluk

Verilerin izinsiz paylaşımı veya yanlış teşhis nedeniyle zarar doğarsa, KVKK m. 11 ve TBK m. 49 uyarınca tazminat talebi mümkündür.
Yanlış teşhis sonucu stada giriş yasağı getirilen birey, manevi tazminat talep edebilir.

Yargıtay 4. HD 2021/5139 K.:

“Hatalı yüz tanıma sistemiyle kimliği karıştırılan kişiye, kişilik hakkı ihlali nedeniyle manevi tazminat ödenmelidir.”

---

10. Sonuç ve Değerlendirme

Tribün güvenliği, kamu düzeni için zorunludur; ancak teknolojik gözetim araçları, bireylerin mahremiyet hakkını zedelemeyecek şekilde uygulanmalıdır.
TFF, kulüpler ve güvenlik birimleri:

• Şeffaflık politikası oluşturmalı,

• Veri işleme faaliyetlerini KVKK’ya kaydetmeli,

• Algoritmik karar sistemlerini denetlenebilir hale getirmelidir.

Sporun güvenliği, bireyin özgürlüğüyle dengelendiğinde adil, güvenli ve insan odaklı bir spor ortamı mümkün olur.