Trafik Kazası Tazminatları: Sigorta ve Hukuki Yollar
1. Giriş
Trafik kazaları, yalnızca maddi zarar doğuran basit bir olay değil; aynı zamanda mağdurların beden bütünlüğünü, yaşam kalitesini ve hatta yaşam hakkını doğrudan etkileyen ciddi toplumsal sorunlardır.
Türkiye’de 2023 yılında 1,3 milyondan fazla kaza meydana gelmiş, 5.500’den fazla kişi hayatını kaybetmiş, 300 binden fazla kişi yaralanmıştır (TÜİK verileri). Bu tablo, trafik kazalarının sadece cezai değil, tazminat hukuku bakımından da en yoğun dava türlerinden biri olduğunu göstermektedir.
2. Trafik Kazalarının Hukuki Çerçevesi
-
Borçlar Kanunu m.49: Kusurlu ve hukuka aykırı fiille zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.
-
KTK m.85: Motorlu araç işleten, meydana gelen zararlardan sürücü ile birlikte müteselsilen sorumludur.
-
Sigorta Hukuku: Zorunlu mali sorumluluk sigortası, ihtiyari sigorta ve kasko hükümleri.
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2016/7542 E., 2018/6351 K.:
“Trafik kazasından doğan zararlarda, işleten ve sürücü ile birlikte trafik sigortacısı da poliçe limiti dahilinde sorumludur.”
3. Trafik Kazalarında Tazminat Türleri
3.1. Maddi Tazminat
-
Araç hasarı
-
Tedavi masrafları
-
Geçici/sürekli iş göremezlik
-
Gelir kaybı
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2017/4562 E., 2019/6784 K.:
“Destekten yoksun kalma tazminatı, aktüerya raporlarıyla bilimsel yöntemlerle hesaplanmalıdır.”
3.2. Manevi Tazminat
Mağdurun veya yakınlarının yaşadığı acının giderilmesine yöneliktir.
⚖️ Yargıtay HGK., 2017/15-123 E., 2019/789 K.:
“Manevi tazminat, mağdura tatmin duygusu verecek, ancak zenginleşmeye yol açmayacak düzeyde olmalıdır.”
3.3. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
Özellikle ölümle sonuçlanan kazalarda ölenin yakınları tarafından talep edilir.
⚖️ Yargıtay 21. HD., 2015/3761 E., 2016/4215 K.:
“Ölenin gelir düzeyi, yaşam süresi ve destek süresi dikkate alınarak aktüerya raporu esas alınmalıdır.”
4. Tazminat Türleri ve Yargıtay Kararları Tablosu
| Tazminat Türü | Açıklama | Yargıtay Kararı |
|---|---|---|
| Maddi Tazminat | Araç, tedavi, gelir kaybı | 17. HD., 2019/6784 K. |
| Manevi Tazminat | Acı ve elem telafisi | HGK., 2019/789 K. |
| Destekten Yoksun Kalma | Ölüm sonrası yakınların zararı | 21. HD., 2016/4215 K. |
| Bedensel Zarar | Maluliyet ve iş gücü kaybı | 17. HD., 2020/3126 K. |
5. Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu
5.1. Zorunlu Trafik Sigortası
2025 yılı için limitler:
-
Bedensel zarar (kişi başı): 1.500.000 TL
-
Maddi zarar (araç başı): 200.000 TL
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2015/11234 E., 2017/8456 K.:
“Sigorta şirketi, poliçe limitine kadar sorumludur. Limit aşan zarar işleten ve sürücüden tahsil edilir.”
5.2. İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası
Limit üstü zararların güvence altına alınmasını sağlar.
5.3. Kasko Sigortası
Araç sahibinin kendi zararını karşılar.
6. Arabuluculuk ve Dava Süreci
-
Sigorta başvurusu zorunlu: Sigorta şirketine başvurmadan dava açılamaz.
-
Arabuluculuk dava şartı: 2018’den beri uygulanmaktadır.
-
Mahkeme aşaması: Asliye Ticaret Mahkemesi görevlidir.
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2017/3895 E., 2019/5126 K.:
“Sigorta şirketine başvurulmadan doğrudan dava açılması halinde, dava usulden reddedilir.”
7. Zamanaşımı Süreleri
| Hukuki Sebep | Süre | Açıklama |
|---|---|---|
| Haksız Fiil | 2 yıl – 10 yıl | Öğrenme tarihinden itibaren 2 yıl |
| Trafik Kazası | 2 yıl | Ceza zamanaşımı daha uzun ise o uygulanır |
| Ölüm – Yaralama | 15 yıl | Ceza zamanaşımı süresi uygulanır |
⚖️ Yargıtay 11. HD., 2014/3256 E., 2016/4782 K.:
“Ceza davası açılmışsa, tazminat davasında da ceza zamanaşımı süresi dikkate alınmalıdır.”
8. Tazminat Hesaplama
-
Aktüerya raporu: Yaş, gelir, yaşam beklentisi, maluliyet oranı.
-
Manevi tazminat: Hakimin takdirine bağlı, fakat Yargıtay denetimine tabidir.
⚖️ Yargıtay 4. HD., 2018/4325 E., 2020/2171 K.:
“Manevi tazminat miktarı hakkaniyet ölçüsünde olmalı, aşırı düşük ya da yüksek olmamalıdır.”
9. Uygulamada Sık Sorunlar
-
Sigorta şirketlerinin düşük ödeme teklifleri,
-
Çelişkili bilirkişi raporları,
-
Manevi tazminatta standart eksikliği,
-
Davaların uzun sürmesi.
⚖️ Yargıtay 17. HD., 2018/4231 E., 2020/7324 K.:
“Manevi tazminat miktarı, tatmin duygusu sağlayacak ancak zenginleşmeye yol açmayacak düzeyde olmalıdır.”
10. Karşılaştırmalı Hukuk
-
ABD/İngiltere (Common Law): Cezalandırıcı tazminat (“punitive damages”) uygulanabilir.
-
Türk Hukuku: Telafi edici tazminat sistemi.
-
Alman Hukuku: Türk hukukuna benzer şekilde “zararın giderilmesi” esas alınır.
11. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Trafik kazası sonrası tazminat için ilk adım nedir?
Öncelikle sigorta şirketine başvurulmalı, ardından arabuluculuk süreci işletilmelidir.
2. Sigorta şirketi ödeme yapmazsa ne olur?
Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açılır.
3. Manevi tazminat kimler tarafından talep edilebilir?
Yaralanan kişi veya ölüm halinde ölenin yakınları.
4. Tazminat davası ne kadar sürer?
Genellikle 1-3 yıl arasında değişir, bilirkişi raporlarının süresine bağlıdır.
12. Sonuç
Trafik kazası tazminatları, hem mağdurların zararlarını telafi etmek hem de toplumsal adalet duygusunu güçlendirmek için vazgeçilmezdir. Yargıtay içtihatları, tazminat miktarları, zamanaşımı ve sigorta sorumluluğu konularında uygulamaya yön vermektedir.
Hak kaybı yaşamamak için, sürecin uzman bir avukat aracılığıyla takip edilmesi kritik önemdedir.
About Post Author
