Trafik Kazalarında Ceza ve Tazminat Sorumluluğu – Hukuki Rehber

Giriş

Türkiye’de her yıl on binlerce trafik kazası meydana gelmekte ve bu kazalar hem cezai hem de hukuki (tazminat) sorumluluk doğurmaktadır.
Trafik kazalarında sorumluluk; Karayolları Trafik Kanunu (KTK), Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Türk Borçlar Kanunu (TBK) çerçevesinde belirlenir.
Bu yazımızda, trafik kazalarının hukuki boyutu, cezai yaptırımlar ve tazminat davaları tüm yönleriyle ele alınacaktır.

---

1. Trafik Kazalarında Cezai Sorumluluk

1.1 Hukuki Dayanak

• TCK m.85 – Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme

• TCK m.89 – Taksirle Yaralanmaya Sebebiyet Verme

• KTK m.47, m.51, m.84 – Trafik güvenliğini tehlikeye sokan fiiller

1.2 Ceza Türleri

• Taksirle Yaralama (TCK m.89):
  3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası.
  Birden fazla kişinin yaralanması veya ağır bedensel zarar oluşması hâlinde ceza artırılır.

• Taksirle Öldürme (TCK m.85):
  2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası.
  Birden fazla kişinin ölümü veya yaralanması hâlinde ceza 2 yıl 8 ay ile 15 yıl arasıdır.

1.3 Ağırlaştırıcı Sebepler

• Alkollü veya uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanma,

• Hız limitlerini ciddi şekilde aşma,

• Ehliyetsiz araç kullanma,

• Trafik güvenliğini tehlikeye düşürecek manevralar.

---

2. Trafik Kazalarında Tazminat Sorumluluğu

2.1 Hukuki Dayanak

• TBK m.49 vd. – Haksız fiil sorumluluğu

• KTK m.85 – Motorlu araç işletenin ve bağlı sigortacının sorumluluğu

2.2 Tazminat Türleri

• Maddi Tazminat:

  • Araç onarım bedeli

  • Tedavi giderleri

  • Çalışma gücü kaybı

  • Destekten yoksun kalma tazminatı (ölüm hâlinde)

• Manevi Tazminat:

  • Ölenin yakınlarının yaşadığı elem ve ızdırap için

  • Ağır yaralanma hâllerinde mağdurun manevi zararı

2.3 Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

• Zorunlu Trafik Sigortası, kazada kusurlu sürücünün üçüncü kişilere verdiği zararı karşılar.

• Manevi tazminatın sigorta tarafından karşılanması poliçe kapsamına göre değişir.

---

3. Kusur Oranı ve İspat

• Tazminat miktarı kusur oranına göre belirlenir.

• Kusur oranı, polis tutanağı, bilirkişi raporu ve delillerle tespit edilir.

• Yargıtay uygulamasına göre, kazada tali kusurlu dahi olsa tazminat talep edilebilir; ancak miktar kusur oranına göre azaltılır.

---

4. Yargıtay Kararlarından Örnekler

• Yargıtay 17. HD, 2019/3456 E., 2021/2176 K.
  Alkollü araç kullanmanın tek başına ağır kusur sayılacağı ve tazminat miktarını etkileyebileceği belirtilmiştir.

• Yargıtay 4. HD, 2018/5829 E., 2019/6784 K.
  Ölümle sonuçlanan trafik kazasında, destekten yoksun kalma tazminatının mirasçılar lehine hükmedileceği vurgulanmıştır.

---

5. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kaza sonrası mutlaka tutanak tutulmalı, mümkünse fotoğraf ve video ile deliller kayıt altına alınmalıdır.

• Yaralanma varsa derhal adli rapor alınmalıdır.

• Ceza davası ile tazminat davası birbirinden bağımsızdır; biri düşse bile diğeri devam edebilir.

• Zamanaşımı süresi, tazminat davalarında genelde 2 yıl, ceza davalarında ise suça göre değişir.

---

6. Sonuç

Trafik kazalarında hem ceza hem tazminat sorumluluğu doğabilir.
Mağdurlar, haklarını kaybetmemek için delillerini eksiksiz toplamalı ve mümkünse süreci uzman bir avukatla yürütmelidir.
Kusurlu sürücüler ise cezai ve mali yaptırımların ağırlığını göz önünde bulundurarak trafik kurallarına uymalıdır.