TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun Hukuki Statüsü ve Kararlarının Bağlayıcılığı
Giriş
Spor hukuku, dinamik yapısıyla özel hukukla kamu hukukunun kesişiminde yer alan bir alandır. Türkiye’de futbolun hukuki altyapısı Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) eliyle düzenlenmektedir. Özellikle kulüpler ile futbolcular arasında doğabilecek sözleşmesel uyuşmazlıkların çözüm yeri olarak görev yapan TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK), Türk spor hukukunda önemli bir aktördür. Ancak UÇK’nın hukuki statüsü, kararlarının bağlayıcılığı, yargı yolunun kapatılması ve adil yargılanma hakkı gibi hususlar, zaman zaman Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararlarına konu olmuştur.
Bu makalede, UÇK’nın hukuki niteliği, kararlarının bağlayıcılığı, yargı denetimiyle ilişkisi ve güncel tartışmalar; bir kurgusal olay eşliğinde ayrıntılı biçimde incelenecektir.
1. TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun Kurumsal Yapısı ve Statüsü
a. Kuruluş Dayanağı
TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ve TFF Statüsü uyarınca oluşturulmuş, federasyon bünyesinde yer alan bir hukuk kurulu niteliğindedir. UÇK’nın amacı; futbolcular, kulüpler, teknik direktörler gibi futbol ailesi unsurları arasında çıkan özel hukuk nitelikli spor uyuşmazlıklarını çözüme kavuşturmaktır.
b. Kurulun Yapısı
Kurul, hukukçu üyelerden oluşur ve TFF Yönetim Kurulu tarafından atanır. Uyuşmazlıklar genellikle sözleşmesel sorunlar, alacaklar, lisans iptalleri ve transfer sorunları etrafında şekillenir. TFF Statüsü madde 59’da, UÇK’nın kararlarının kesin olduğu belirtilmiştir.
2. Kararlarının Bağlayıcılığı ve Yargı Denetimi Sorunu
a. Anayasa ve TFF Statüsü Çatışması
TFF Statüsü’ne göre UÇK kararları bağlayıcı ve kesin niteliktedir. Ancak bu durum, Anayasa’nın 36. maddesi (adil yargılanma hakkı) ve 138. maddesi (mahkemelerin bağımsızlığı) ile çelişmektedir. Özellikle UÇK’nın bağımsız ve tarafsız bir yargı merci olmaması nedeniyle, verdiği kararların “nihai yargı kararı” gibi değerlendirilmesi hukuken sorunludur.
b. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Kararları
Anayasa Mahkemesi bireysel başvuru kararında, UÇK’nın yargı yetkisini devralmış bağımsız bir mahkeme niteliği taşımadığını, dolayısıyla kararlarına karşı yargı yolunun kapatılmasının hak ihlali doğurduğunu belirtmiştir.
Yargıtay da bazı kararlarında, UÇK kararlarına karşı yargı denetiminin tamamen kapatılmasının hukuka aykırı olduğunu ve tarafların genel mahkemelere başvurma hakkı bulunduğunu vurgulamıştır.
3. Kurgusal Olay: Bir Alacak Uyuşmazlığı
Olay Kurgusu
Profesyonel Lig’de mücadele eden “M Spor Kulübü”, 2023-2024 sezonu başında futbolcu Volkan G. ile yıllık 3 milyon TL bedelli 2 yıllık bir sözleşme imzalamıştır. Ancak kulüp, sezon ortasından itibaren ödeme yapmamış, Volkan G. defalarca yazılı ihtar göndermesine rağmen maaş alacaklarını tahsil edememiştir.
Futbolcu, uyuşmazlığı TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’na taşımış ve 6 aylık toplam 1.5 milyon TL’lik alacağın ödenmesini talep etmiştir. UÇK, yapılan sözleşmenin geçerli olduğunu kabul etmiş, ancak bazı teknik gerekçelerle (eksik belge, ödeme planı, pandemi etkisi vb.) futbolcunun alacak talebini sadece kısmen kabul etmiş ve 750.000 TL ödenmesine karar vermiştir.
Volkan G., kalan alacağı için Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde dava açmak istemiş, ancak kulüp, UÇK kararının “kesin” olduğunu ve yargı yolunun kapalı olduğunu öne sürmüştür.
4. Hukuki Değerlendirme
a. Tahkim İlkesi mi, Hakkın Engellenmesi mi?
TFF, UÇK kararlarının kesinliğini tahkim kuralı kapsamında yorumlamaktadır. Oysa ki, tahkim yargılamasının geçerli olabilmesi için tarafların açık rızası ve tahkim kurulunun bağımsızlığı şarttır. UÇK üyeleri ise doğrudan federasyon tarafından atandığından bağımsızlıkları tartışmalıdır.
Yargıtay, bu noktada şu değerlendirmeyi yapmıştır:
“Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun nihai merci olması, futbolcunun yargı hakkını ortadan kaldırmaz. Taraflar arasında düzenlenen tahkim şartı açık ve taraf iradeleriyle oluşmamışsa, genel mahkemelere başvuru hakkı saklıdır.”
b. Anayasa Mahkemesi’nin İçtihadı
Anayasa Mahkemesi, UÇK’nın mahkeme niteliği taşımadığı gerekçesiyle, başvuran futbolcunun adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir. Bu bağlamda, kurgusal olayda Volkan G.’nin alacağın tamamı için genel mahkemeye başvurması mümkündür.
5. Kulüpler Açısından Durum: Kararların Uygulanabilirliği
Kulüpler çoğu zaman UÇK kararlarını “son söz” olarak kabul eder ve iç hukuk yollarını işletmek istemez. Ancak bu durum, kulüpleri çoğu zaman haksız ödemeler yapmak zorunda bırakabilir. Aynı zamanda futbolcular açısından da UÇK’dan çıkan karara mahkeme yolunun kapatılması, mağduriyet doğurabilir.
6. Uluslararası Tahkim Yolu: CAS’a Başvuru Mümkün mü?
TFF Statüsü gereği, futbolcular ve kulüpler arasındaki uyuşmazlıklar doğrudan CAS (Court of Arbitration for Sport)’a götürülemez. Ancak milli federasyon kararlarının FIFA nezdinde yeniden değerlendirilmesi ve CAS’a taşınması mümkündür. Bu süreç, özellikle yabancı futbolcular bakımından daha sık başvurulan bir yoldur.
7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
UÇK kararlarında standardın olmaması,
-
Süreçlerin şeffaf yürümemesi,
-
Kurulun tam anlamıyla bağımsız olmaması,
-
TFF ile olan kurumsal bağlılık nedeniyle tarafsızlık ilkesinin ihlali,
-
Uyuşmazlıkların çözüm süresinin uzun olması.
8. Çözüm Önerileri ve Reform İhtiyacı
-
Kurulun Statüsünün Değiştirilmesi: UÇK, bağımsız bir tahkim kurulu haline getirilmeli, üyeler tarafsız biçimde seçilmelidir.
-
Yargı Yolu Açılmalı: UÇK kararlarının temyiz edilebilir olması, özellikle Anayasa Mahkemesi içtihadı doğrultusunda hukuka uygundur.
-
Futbolculara Alternatif Çözüm Mekanizmaları Sunulmalı: Arabuluculuk, tahkim gibi alternatif uyuşmazlık çözüm yolları teşvik edilmelidir.
-
Şeffaflık Artırılmalı: Kararlar kamuya açık olmalı, karar gerekçeleri net biçimde yazılmalıdır.
Sonuç
TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, Türk futbolunda önemli bir görev ifa etse de, hukuki niteliği ve kararlarının bağlayıcılığı açısından ciddi tartışmalara yol açmaktadır. Kurulun federasyona bağlılığı, bağımsızlık ilkesini zedelemekte; kararlarının kesinliği ise yargı yolunun kapatılması anlamına geldiğinden, bireylerin adil yargılanma hakkını ihlal etmektedir.
Kurgusal olayda olduğu gibi, futbolcu Volkan G.’nin mahkemeye erişimi engellenemez; yargının denetimi anayasal bir haktır. Uygulamada daha adil, şeffaf ve bağımsız bir sistem için hem mevzuat düzeyinde reformlara hem de kurumsal irade değişimine ihtiyaç vardır.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
