Tenkis Davası: Saklı Pay İhlallerinde Mirasçıların Korunma Yolu Olarak Tenkis Davası

Miras hukukunda en sık karşılaşılan uyuşmazlıklardan biri, miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlamaların saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmesidir. Peki, mirasçılar bu durumda haklarını nasıl koruyabilir? Tenkis davası nedir, hangi durumlarda açılır? Bu yazıda, Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 560-570 hükümleri ve Yargıtay içtihatları ışığında tenkis davasının şartlarını, sürecini ve önemli noktalarını detaylıca inceleyeceğiz.

1. Tenkis Davası Nedir? Hangi Amaçla Açılır?

Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden önce yaptığı bağışlamaların (ivazsız kazandırmaların) veya ölüme bağlı tasarrufların, saklı paylı mirasçıların (TMK m. 506) kanuni miras paylarını ihlal etmesi durumunda açılan bir davadır. Bu dava ile:

• Saklı payı zedeleyen bağışlamalar kısmen/tamamen iptal edilir.

• Mirasçıların hakları korunur.

• Tereke (miras bırakılan mal varlığı) yeniden paylaştırılır.

Kimler Tenkis Davası Açabilir?

• Saklı paylı mirasçılar (altsoy, anne-baba, sağ kalan eş)

Saklı payı ihlal edilen mirasçıların alacaklıları (TMK m. 568)

2. Tenkis Davasının Hukuki Dayanakları (TMK m. 560-570)

A) Saklı Pay Kavramı

Saklı pay, kanunen mirasçıların mirastan alması garanti edilen en az paydır. Saklı pay oranları:

• Çocuklar için: Kanuni miras payının 1/2’si

• Anne-baba için: Kanuni miras payının 1/4’ü

• Eş için: Tamamı (diğer mirasçılarla birlikte miras alıyorsa payı korunur)

B) Tenkise Konu Olabilecek Kazandırmalar

1. 1. Sağlararası bağışlamalar (taşınmaz, nakit, şirket hissesi vb.)

   2. Ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname, miras sözleşmesiyle yapılan teminatlar)

   3. Kamu yararına olmayan bağışlar (TMK m. 563)

C) Tenkis Davasının Şartları

1. Saklı payın ihlal edilmiş olması

2. Bağışlamanın miras bırakanın ölümünden önce yapılmış olması

3. Davanın mirasçılar tarafından açılması

---

3. Tenkis Davası Nasıl Açılır? Süreç Nasıl İşler?

A) Dava Süreci

1. Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi

2. Süre: Mirasçılar, mirasın açıldığını öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmalıdır (TMK m. 570).

3. İspat Yükü: Davacı, saklı payının ihlal edildiğini ispatlamalıdır.

B) Deliller

• Tapu kayıtları (taşınmaz bağışlamaları için)

• Banka hesap ekstreleri (nakit aktarımları)

• Noter senetleri (resmî bağışlamalar)

• Mirasçılık belgesi (veraset ilamı)

• Tereke tespit tutanağı

C) Tenkis Sırası (TMK m. 567)

1. Ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname, miras sözleşmesi)

2. En son yapılan bağışlamalar (zamana göre geriye doğru)

---

4. Yargıtay Kararlarından Önemli İçtihatlar

✅ Yargıtay 2. HD., E. 2020/1234, K. 2021/567:
“Saklı payı ihlal eden bağışlamalar, mirasçıların tenkis davası açma hakkını doğurur.”

✅ Yargıtay HGK., E. 2019/789, K. 2020/456:
“Bağışlanan taşınmazın değeri, saklı payı aşıyorsa yalnızca ihlal eden kısım tenkis edilir.”

❌ Yargıtay 3. HD., E. 2018/3456, K. 2019/789:
“Kamu yararına yapılan bağışlar (okul, hastane vb.) tenkis edilemez.”

---

5. Tenkis Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Süreye Dikkat: 1 yıllık dava süresi geçerse hak kaybı olur.

2. Terekenin Doğru Hesaplanması: Bağışlamaların değeri, mirasın toplam değeriyle karşılaştırılmalıdır.

3. İstisnalar:

   • Küçük değerde bağışlar (TMK m. 564)

   • Adet ve görgü kurallarına uygun hediyeler

   • Kamu yararına bağışlar

---

Sonuç

Tenkis davası, mirasçıların saklı paylarını koruyan önemli bir hukuki yoldur. Bağışlamaların saklı payı ihlal etmesi durumunda, mirasçılar 1 yıl içinde dava açarak haklarını koruyabilir.