Temyiz Edilemeyen İstinaf Mahkemesi Kararları
Türk ceza muhakemesinde üç basamaklı sistem; ilk derece mahkemeleri → istinaf (Bölge Adliye Mahkemesi, BAM) → temyiz (Yargıtay) şeklinde işler. Ancak her istinaf kararı temyize açık değildir. Kanun koyucu, hem yargılamanın makul sürede tamamlanmasını hem de Yargıtay’ın iş yükünü azaltmayı hedefleyerek bazı istinaf kararlarını kesin nitelikte saymıştır. Bu haller, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 286/2. fıkrasında tek tek belirtilmiştir.
Bununla birlikte, toplumda hassasiyet oluşturan bazı suç tipleri için istisnai temyiz imkânı da getirilmiştir (CMK m. 286/3). Dolayısıyla, hangi kararların kesin olduğu, hangi kararların temyize açık olduğu savunma stratejisinde kritik öneme sahiptir.
2. Genel Kural ve İstisna
-
Kural (CMK m. 286/1): BAM ceza dairelerinin bozma dışındaki hükümleri temyize tabidir.
-
İstisna (CMK m. 286/2): Kanunda sınırlı sayıda sayılan bazı kararlar temyize kapalıdır.
Bu nedenle, her somut dosyada önce 286/2’deki sınırlara bakılır, ardından 286/3’teki istisnai temyiz listesi kontrol edilir.
3. Temyiz Edilemeyen İstinaf Kararları (CMK m. 286/2)
3.1. Beş Yıl ve Altındaki Hapis Cezaları ile Adli Para Cezaları
-
İlk derece mahkemesinin beş yıl veya daha az hapis ya da her miktarda adli para cezasına ilişkin hükmü hakkında BAM’ın verdiği esastan red kararı temyize kapalıdır.
-
Aynı şekilde, BAM cezayı artırmadan kararı onamışsa, bu karar da temyiz edilemez.
Örnek: İlk derece 3 yıl hapis → BAM onadı → temyiz kapalı.
3.2. Hapisten Çevrilen Seçenek Yaptırımlar
-
İlk derece mahkemesinin hapis cezasını adli para veya tedbire çevirdiği hallerde, BAM’ın bu konuda verdiği kararlar temyize kapalıdır.
-
Ayrıca, bu tür dosyalarda BAM’ın esastan red kararı da temyiz edilemez.
3.3. Üst Sınırı İki Yıla Kadar Olan Suçlar
-
Suçun kanuni yaptırımı iki yıl veya daha az hapis cezası ise, BAM’ın verdiği kararlar temyize kapalıdır.
-
Ancak BAM’ın ilk defa mahkûmiyet hükmü kurduğu dosyalar bu kuralın dışındadır.
Örnek: İlk derece beraat → BAM duruşma açtı ve 1 yıl hapis verdi → temyiz yolu açık.
3.4. Sırf Adli Para Cezasını Gerektiren Suçlar
Sadece adli para cezası öngören suçlarda BAM’ın verdiği her türlü karar temyize kapalıdır.
3.5. Müsadere Kararları
-
İlkm derece mahkemesinin sadece eşya veya kazanç müsaderesine ilişkin kararına karşı BAM’ın verdiği esastan red kararı temyize kapalıdır.
3.6. On Yıl ve Altı Yaptırımlarda Beraatın Onanması
-
İlkm derece mahkemesinin beraat kararına karşı yapılan istinafta, BAM’ın verdiği esastan red kararı, suçun yaptırımı on yıl veya daha az hapis ise temyize kapalıdır.
3.7. Düşme, Ceza Verilmesine Yer Olmadığı ve Güvenlik Tedbirleri
-
İlkm derece mahkemesinin davanın düşmesi, ceza verilmesine yer olmadığı veya güvenlik tedbirine ilişkin kararları hakkında BAM’ın verdiği kararlar ile esastan red kararları temyize kapalıdır.
3.8. Karma Kararlar
-
Aynı hüküm birden fazla yaptırım veya karar içeriyorsa ve bunların tümü 286/2’de sayılan sınırlar içindeyse, BAM’ın kararı temyize kapalıdır.
4. İstisnai Temyiz İmkânı (CMK m. 286/3)
2019 ve 2022’de yapılan değişikliklerle, bazı suçlar için ceza miktarı düşük olsa bile temyiz yolu açılmıştır. Bunlar arasında:
-
Hakaret (TCK m. 125/3)
-
Tehdit (TCK m. 213)
-
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik (TCK m. 216)
-
Kanunlara uymamaya tahrik (TCK m. 217)
-
Halkı yanıltıcı bilgi yayma (TCK m. 217/A)
-
Cumhurbaşkanına hakaret (TCK m. 299)
-
Türk milletini, devleti aşağılama (TCK m. 301)
-
Silahlı örgüt (TCK m. 314)
-
Halkı askerlikten soğutma (TCK m. 318)
-
TMK m. 6/2-4 ve 7/2 (terör propagandası)
-
Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu m. 28/1, 31, 32
Bu suçlarda, karar 286/2 kapsamına girse bile temyiz yolu açıktır.
5. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
5.1. İlk Defa BAM Mahkûmiyeti
Üst sınırı 2 yıl olan suçlarda normalde temyiz yolu kapalıdır. Ancak BAM’ın ilk kez mahkûmiyet kararı verdiği dosyalarda temyiz mümkündür.
5.2. Savunma Stratejisi
Avukatlar, dilekçelerinde mutlaka:
-
Hangi kararın 286/2 kapsamında olduğunu,
-
Eğer istisnai suçlardan biri söz konusuysa 286/3 atfını,
-
İlk defa mahkûmiyet kuralını belirtmelidir.
5.3. Aleyhe Bozma Yasağı
Temyiz açık olsa dahi, yalnız sanık lehine başvurulmuşsa Yargıtay kararı sanığın aleyhine değiştiremez (CMK m. 307/4).
6. Sonuç
Temyiz edilemeyen istinaf kararları, CMK m. 286/2’de sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Bu düzenlemeler:
-
5 yıl ve altındaki hapis cezaları,
-
sırf adli para cezaları,
-
müsadere kararları,
-
beraatın esastan red ile korunması,
-
düşme, CMYOK ve güvenlik tedbirleri,
-
üst sınırı 2 yıl olan suçlarda BAM kararları,
gibi pek çok alanı kapsamaktadır.
Ancak CMK m. 286/3 ile özellikle hakaret, Cumhurbaşkanına hakaret, örgüt, propaganda suçları gibi dosyalarda temyiz kapısı yeniden açılmıştır.
Sonuç olarak, her dosyada “temyiz kapalı” varsayımı yapılmadan önce hem 286/2’deki kapalı alanların hem de 286/3’teki istisnaların dikkatle incelenmesi gerekir. Bu yaklaşım, sanık lehine kanun yolunu doğru işletmek açısından hayati önemdedir.
Ada Ceren KENDİGELEN
About Post Author
