Tele-Tıp ve Dijital Sağlık Platformlarının Hukuki Altyapısı

Giriş

Dijitalleşme, sağlık hizmetlerinin sunumunu da köklü biçimde dönüştürmüştür. Özellikle tele-tıp, yani sağlık hizmetlerinin uzaktan sunulması; hem hastalar hem de sağlık profesyonelleri açısından erişilebilirliği artırmış, maliyetleri azaltmış ve pandemi döneminde hayat kurtaran çözümler sunmuştur.

Ancak bu dönüşüm beraberinde önemli hukuki ve etik soruları da gündeme getirmiştir. Hasta mahremiyetinden veri güvenliğine, mesleki sorumluluktan ruhsat ve yetki sınırlarına kadar çok sayıda alanda yeni bir hukuki mimariye ihtiyaç duyulmaktadır.

---

1. Tele-Tıp Nedir ve Hangi Hizmetleri Kapsar?

Tele-tıp, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak sağlık hizmetlerinin uzaktan sunulmasıdır. Başlıca uygulama alanları şunlardır:

• Uzaktan hasta muayenesi ve teşhis

• Görüntülü psikiyatri/terapi hizmetleri

• Kronik hastalık yönetimi

• Mobil sağlık uygulamaları (mHealth)

• Giyilebilir teknolojiler üzerinden veri takibi

• Uzaktan reçete yazımı

---

2. Türkiye’de Tele-Tıp Uygulamalarının Hukuki Dayanağı

Türkiye’de tele-tıp uygulamalarının yasal zemini henüz detaylı ve ayrı bir yasa ile düzenlenmiş değildir. Ancak bazı temel mevzuatlar şu şekildedir:

• 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının İcrasına Dair Kanun: Hekimlik yetkisinin şahsen icra edilmesi gerektiğini belirtir.

• KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu): Sağlık verileri, özel nitelikli kişisel veri olup ancak açık rıza veya kanuni zorunluluk halinde işlenebilir.

• Hasta Hakları Yönetmeliği: Hastanın bilgilendirilmiş onamı, mahremiyeti ve erişim hakkı korunmalıdır.

• TİTCK (Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu): Uzaktan teşhis ve tedaviye ilişkin sistemlerde cihazların tıbbi cihaz mevzuatına uygunluğu aranır.

---

3. Hekimin Mesleki Sorumluluğu ve Yetki Sınırları

Tele-tıp uygulamalarında hekim:

• Hastanın tıbbi geçmişini eksiksiz incelemek zorundadır.

• Yetersiz muayene koşullarında tanı koymaktan kaçınmalıdır.

• Gerekli gördüğünde yüz yüze muayeneye yönlendirmelidir.

• Hastanın açık rızasını ve dijital ortamda kayıtlarını temin etmelidir.

Hatalı teşhis veya tedavi, tıbbi kötü uygulama (malpraktis) iddiasına yol açabilir. Ancak bu tür durumlarda kusurun ispatı, klasik hekimlik hizmetlerine göre daha zordur; çünkü uzaktan hizmette teknik sınırlamalar söz konusudur.

---

4. Dijital Sağlık Uygulamaları: Lisans ve Denetim Sorunları

Dijital sağlık hizmeti sunan platformlar için temel hukuki sorular şunlardır:

• Sağlık hizmetini kim veriyor? (hekim mi, aracı platform mu?)

• Platformun sağlık kuruluşu olarak ruhsatı var mı?

• Kişisel sağlık verileri nerede ve nasıl saklanıyor?

• Yazılım bir “tıbbi cihaz” sayılır mı?

Henüz birçok dijital sağlık uygulaması, sağlık mevzuatına tabi sağlık kuruluşu gibi değerlendirilmemekte; bu da denetim boşluğu yaratmaktadır.

---

5. Uluslararası Uygulamalardan Örnekler

• AB Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR): Sağlık verilerinin işlenmesi çok sıkı kurallara tabidir.

• ABD HIPAA Regülasyonu: Sağlık bilgilerinin elektronik ortamda saklanması ve paylaşılması özel güvenlik standartlarına bağlanmıştır.

• Almanya ve Estonya gibi ülkelerde dijital sağlık hizmetleri ayrı yasal çerçeveye bağlanmış, sağlık sigortası sistemine entegre edilmiştir.

---

Sonuç

Tele-tıp ve dijital sağlık teknolojileri, sağlık sektörünün geleceğinde belirleyici bir rol üstlenmektedir. Ancak bu dönüşümün hastaların temel haklarını, hekimlerin mesleki güvencelerini ve veri güvenliğini gözeten bir hukuki yapı ile desteklenmesi şarttır.

🔹 Türkiye’de tele-tıp hizmetlerine özgü kapsamlı bir çerçeve yasa çıkarılmalıdır.
🔹 Dijital sağlık platformlarına yönelik ruhsatlandırma ve denetim mekanizmaları netleştirilmelidir.
🔹 Sağlık çalışanlarına uzaktan hizmet sunumu konusunda etik ve hukuki eğitim verilmelidir.
🔹 Hasta mahremiyetini teminat altına alacak şekilde veri güvenliği standartları yükseltilmelidir.

Aksi halde, teknolojik kolaylıklar hukuki risklere, hatta hasta mağduriyetlerine dönüşebilir.