TCK M.247 ZİMMET SUÇU VE CEZASI
1. Giriş
Zimmet suçu, kamu görevlisinin, görevi gereği kendisine teslim edilen malı veya parayı kişisel menfaati için kullanmasıyla oluşur. Bu suç, devletin mal varlığını ve kamu hizmetine duyulan güveni korumayı amaçlar. Türk Ceza Kanunu’nun 247. maddesinde düzenlenen zimmet suçu, memur suçları arasında en ağır yaptırımı olanlardan biridir. Bu yazıda zimmet suçunun unsurları, nitelikli halleri, cezaları, yargı içtihatları ve uygulamadaki sorunları değerlendirilecektir.
2. Mevzuat Hükmü – TCK Madde 247
TCK m.247/1
“Kamu görevlisinin, görevi gereği zilyetliği kendisine bırakılan malı, kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesi halinde, beş yıldan on iki yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.”
TCK m.247/2
“Suçun, malın değeri itibarıyla fazla zarar doğuracak şekilde işlenmesi veya suçun işleniş şekli bakımından kamu görevlisinin güvenilirliğini sarsacak nitelikte olması hâlinde, on iki yıldan on sekiz yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.”
3. Suçun Unsurları
A. Fail – Kamu Görevlisi
Suçun faili yalnızca kamu görevlisi olabilir. Türk Ceza Kanunu m.6/1-c’ye göre; kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir. Öğretmen, polis, belediye çalışanı, hâkim, savcı, memur gibi kişiler fail olabilir.
B. Zilyetlik İlişkisi
Zimmet suçunda kamu görevlisinin mal üzerinde görev gereği bir zilyetlik ilişkisi kurmuş olması gerekir. Bu mal, görev nedeniyle geçici olarak onun kontrolüne bırakılmış olmalıdır.
Örneğin, veznedar memurun kasasındaki para, postacının teslim edeceği evrak, zabıta memurunun tuttuğu ceza makbuzu gibi.
C. Zimmete Geçirme Eylemi
Malın, kamu görevlisi tarafından kendisi veya bir başkası adına hukuka aykırı şekilde sahiplenilmesi gerekir. Bu eylem açık veya örtülü olabilir. Önemli olan malın kamuya ait niteliğinin ortadan kaldırılmasıdır.
D. Manevi Unsur
Zimmet suçu kasten işlenebilir. Failin, malı kendisine veya üçüncü kişiye menfaat sağlamak amacıyla sahiplenme kastı olmalıdır. Taksirle bu suç oluşmaz.
4. Zimmet Suçunun Nitelikli Hali (TCK m.247/2)
Kanun, zimmet suçunun nitelikli halini şu şekilde belirlemiştir:
-
Malın yüksek değerde olması,
-
Kamu görevlisinin güvenilirliğini sarsacak şekilde işlenmesi,
-
Organize biçimde veya planlı olarak yapılması.
Bu durumlarda ceza, 12 yıldan 18 yıla kadar hapis ve 20.000 güne kadar adli para cezasıdır.
5. Farklı Görünümler: İrtikap – Zimmet – Rüşvet Ayrımı
Zimmet suçunun, rüşvet ve irtikap gibi benzer memur suçlarıyla karıştırılmaması gerekir:
| Suç Türü | Eylem | Fail | Malın Kaynağı | Kast |
|---|---|---|---|---|
| Zimmet | Malın kendisine teslim edilip, hileyle sahiplenilmesi | Kamu görevlisi | Devlet/Kamu | Kendine veya başkasına mal etme kastı |
| Rüşvet | İşi yapma karşılığında menfaat alınması | Kamu görevlisi ve özel kişi | Özel kişi | Anlaşmalı menfaat sağlama |
| İrtikap | Görevin etkisiyle haksız menfaat sağlama | Kamu görevlisi | Özel kişi | Tehdit veya nüfuz kullanma |
6. Cezai Yaptırımlar
TCK m.247/1 – Basit Zimmet
-
Hapis: 5 yıldan 12 yıla kadar
-
Adli Para Cezası: 5.000 güne kadar
TCK m.247/2 – Nitelikli Zimmet
-
Hapis: 12 yıldan 18 yıla kadar
-
Adli Para Cezası: 20.000 güne kadar
Zimmet suçunda, ceza ertelemesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) veya para cezasına çevrilmesi çoğu durumda uygulanmaz, çünkü suçun alt sınırı yüksektir.
7. Etkin Pişmanlık (TCK m.248)
Etkin pişmanlık kurumu, zimmet suçunda malın geri verilmesi durumunda failin lehine sonuç doğurur.
-
Soruşturma başlamadan önce mal tamamen iade edilirse: ceza yarı oranında indirilir.
-
Soruşturma başladıktan sonra ama hüküm verilmeden önce iade edilirse: ceza üçte birine kadar indirilir.
Not: Malın değeri tamamen iade edilmemişse etkin pişmanlık uygulanmaz.
8. Yargıtay Kararları
5. Ceza Dairesi 2017/3800 E. , 2021/452 K.
“İçtihat Metni”
MAHKEMESİ :Ağır Ceza Mahkemesi
SUÇ : Basit temellük zimmeti
HÜKÜM : Basit kullanma zimmeti suçundan mahkumiyetMahalli mahkemece verilen hüküm temyiz edilmekle dosya incelenerek gereği düşünüldü:
Foça Açık Ceza İnfaz Kurumunda infaz koruma memuru olan sanığın, 21/02/2014 tarihinde ceza infaz kurumuna giriş işlemleri yapılan hükümlü Faruk Erin’e ait 500 TL’yi emanet para birimine teslim etmek üzere aldığı halde, bu parayı hakkında gerçekleşen suç duyurusuna esas olan 26/02/2014 tarihli tutanak düzenlendikten sonra 03/03/2014 tarihinde kurum emanet memurluğuna teslim ettiği anlaşılmakla, eyleminin Dairemizin yerleşik uygulamalarına göre mal edinme kastına bağlı olarak temellük zimmeti vasfında olduğu gözetilmeden, yanılgılı değerlendirme sonucu kullanma zimmeti olarak kabulü ile hakkında TCK ‘nın 247/3. maddesi uygulanmak suretiyle cezasından indirim yapılarak eksik ceza tayini, öte yandan kullanma zimmeti suçunda paranın sanığın uhdesinde kaldığı dönem içinde sağlayacağı nema miktarının hesaplatılması ve nema miktarı yatırılmadığı sürece etkin pişmanlık hükmünün uygulanamayacağının nazara alınmaması ile TCK’nın 53/5. maddesi gereğince hak yoksunluğu süresinin hükmolunan ceza miktarının yarısından az olamayacağı gözetilerek bu sürenin 2 ay 3 gün olması gerektiğinin düşünülmemesi aleyhe temyiz olmadığından bozma sebebi sayılmamıştır.
Delillerle iddia ve savunma, yapılan yargılama göz önünde tutularak tahlil ve takdir edilmiş, sübutu kabul olunan fiilin unsurlarına uygun şekilde tavsif ve tatbikatı yapılmış bulunduğundan yerinde görülmeyen sanığın temyiz itirazlarının reddiyle eleştirilen hususlar dışında usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA 08/02/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
9. Uygulamadaki Örnekler
-
Muhasebe memurunun, tahsil ettiği harçları hesaba geçirmemesi
-
Veznedarın kasa eksiğini bildirmemesi
-
Belediye personelinin yakıt kartlarını özel aracında kullanması
-
Adliye çalışanının harç makbuzlarını zimmetine geçirmesi
Bu tür olaylarda kamu zararının oluşması aranmaz, eylemin kendisi suç teşkil eder.
10. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
Görev nedeniyle zilyetliğin oluşup oluşmadığı tartışmalıdır.
-
Haksız yere zimmet suçlaması yapılması, disiplin suçları ile ceza suçlarının karıştırılmasına yol açmaktadır.
-
Kamu görevlisinin kasıtlı mı yoksa ihmalen mi davrandığı zaman zaman iyi analiz edilmemektedir.
11. Zimmet ve Disiplin Hukuku İlişkisi
Her zimmet eylemi aynı zamanda disiplin suçu teşkil eder. Ancak her disiplin suçu ceza hukukuna konu edilemez. Bu ayrım yapılmadan zimmet suçlaması yapılması, hukuk güvenliği ilkesini zedeler.
12. Sonuç ve Değerlendirme
Zimmet suçu, kamu görevlilerinin görevlerini kötüye kullanarak kamu malları üzerinde kişisel menfaat sağlamalarına karşı düzenlenmiş ağır yaptırımı olan bir suçtur. Türk Ceza Kanunu bu suçu ciddi şekilde yaptırıma bağlamıştır. Ancak uygulamada delil yetersizliği, zilyetlik ilişkisi karmaşası ve disiplin-ceza sınırlarının karıştırılması gibi nedenlerle haksız yargılamalara neden olunabilmektedir.
Ceza hukukunun “ultima ratio” olması gerektiği unutulmamalı, kast unsuru somut olayda net biçimde ortaya konulmalıdır. Aksi halde, zimmet gibi ağır yaptırımlar içeren suç tipi, kamu görevlilerinin görev ifasını tedirgin edecek bir tehdide dönüşebilir.
About Post Author
