Taşıyıcı Şoförler Kaçakçılık Suçundan Sorumlu Tutulabilir mi?-İstanbul Avukat

Giriş

Kaçakçılık suçu, Türkiye’de dış ticaretin ve mali düzenin korunması bakımından ciddi şekilde takip edilen bir suç tipidir. Bu suçun işleniş şekli ve failleri çeşitlilik arz etmektedir. Uygulamada özellikle eşya taşıma faaliyeti yürüten şoförlerin, kaçakçılıkla ilgili ceza davalarında sanık sıfatıyla yargılandığı görülmektedir. Peki, yalnızca taşıma görevini yerine getiren şoför, kaçakçılık suçundan doğrudan sorumlu tutulabilir mi? Bu sorunun cevabı, hem 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, hem de Türk Ceza Kanunu (TCK) hükümleriyle birlikte değerlendirilmelidir.

Bu makalede, taşıyıcı şoförlerin kaçakçılık suçundaki ceza sorumluluğu, hukuki ölçütler, fail ile şoför arasındaki ilişki, manevi unsur (kast, taksir) ve Yargıtay içtihatları ışığında detaylı olarak ele alınacaktır.

I. 5607 Sayılı Kanuna Göre Kaçakçılık Suçunun Genel Çerçevesi

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, ithalat ve ihracat işlemlerinde gümrük işlemlerine aykırılığı suç olarak tanımlamaktadır. Özellikle gümrük vergilerinden kaçınmak, yasaklı ürünleri beyan dışı taşımak, veya gümrük işlemlerini dolanmak bu kanun kapsamında cezalandırılır.

Kanunun 3. maddesinde belirtilen suçlar arasında:

Gümrük işlemlerine tabi tutulmaksızın eşya sokulması veya çıkarılması,
Kaçak eşyanın taşınması, saklanması, satılması,
Yanıltıcı beyanla vergi kaybına yol açılması,
Sahte belge düzenlenmesi,

gibi fiiller yer almaktadır.

II. Şoförlerin Hukuki Durumu: Fail mi, Yardımcı mı, Masum mu?

1. Suçun Faili Olabilmesi İçin Aranan Unsurlar

Bir kişinin kaçakçılık suçunun faili olarak cezalandırılabilmesi için;

Eylemin bilerek ve isteyerek yapılması,
Kaçak eşyanın varlığından haberdar olunması,
Taşıma eyleminin bilinçli bir şekilde kaçakçılığa hizmet etmesi

gerekir.

Salt taşıma görevinin yapılması, şoförün doğrudan suçun faili olduğunu göstermemektedir. Yani taşıdığı eşyanın içeriğini ve hukuki durumunu bilmeden, yalnızca nakliye faaliyeti icra eden şoför, cezai sorumluluk altına girmeyebilir.

2. Taksirle Kaçakçılık Mümkün mü?

5607 sayılı Kanun, taksirle işlenen kaçakçılık suçlarını açıkça cezalandırmamaktadır. Kanun, kast unsuruna dayalı cezalandırma öngörür. Bu nedenle şoförün kastı yoksa yani kaçakçılık fiilini bilmeden taşıma yapıyorsa, taksirli sorumluluk ilkesi gereği cezalandırılamaz.

Ancak, uygulamada “bilmesi gerekirken dikkatsiz davrandığı” yönünde değerlendirmeler yapılmakta; bu da olası kast tartışmalarını beraberinde getirmektedir.

III. Bilerek Kaçak Eşya Taşımak: Ceza Sorumluluğu

Şoförün, taşıdığı eşyaların kaçak olduğunu bilerek taşıması halinde, kaçakçılık suçunun faili sıfatıyla yargılanması mümkündür.

Örneğin;

TIR’da gizli bölmelerde bulunan kaçak sigaraları bilmesine rağmen taşıması,
Sahte beyanla yüklenen eşyayı bilerek ve ücret karşılığında taşıması,
Gümrükten kaçırılacak şekilde yüklemeye doğrudan katılması

durumlarında şoför aktif fail konumundadır ve sorumluluğu doğrudur.

IV. Delil Değerlendirmesi: Ne Zaman Sorumluluk Doğar?

Taşıyıcı şoförlerin kaçakçılık suçundan cezai sorumluluğuna gidilebilmesi için aşağıdaki delillerin birlikte ve tutarlı biçimde değerlendirilmesi gerekir:

Şoförün kaçak eşyayı bizzat yüklemiş veya kontrol etmiş olması,
Yükün içeriğine ilişkin açıklama yapamaması,
Gizli bölme veya özel saklama düzenekleri hakkında bilgi sahibi olması,
Önceki taşımalarla ilgili benzer geçmiş kayıtların bulunması,
Eşyaya ilişkin gümrük beyanı veya fatura ibraz edememesi.

Delillerin bu şekilde ortaya konulması halinde, şoförün doğrudan veya dolaylı fail olarak sorumluluğu doğabilir.

V. Tüzel Kişilikler Açısından Sorumluluk

Taşımacılık şirketi bünyesinde çalışan bir şoförün kaçakçılık suçu işlemesi halinde;

Şirket yetkililerinin bilgi ve onayı varsa, tüzel kişiye idari para cezası ve müsadere yaptırımı uygulanabilir.
Ancak şoförün eylemi şirket politikası dışında ve şahsi olarak yapılmışsa, sadece bireysel sorumluluk doğar.

Bu noktada TCK m.20 gereğince cezalar şahsidir; dolayısıyla şirket, şoförün kasıtlı kaçakçılık eyleminden doğrudan sorumlu tutulamaz.

VI. Pratik Öneriler ve Hukuki Koruma Yolları

Şoförler açısından:

Taşıdıkları eşya hakkında mutlaka fatura, beyanname, taşıma senedi gibi belgeleri kontrol etmelidirler.
Kendi araçlarına yüklenen malların içeriğini mümkünse kontrol etmeleri gerekir.
Şüpheli yüklemelerde veya belge eksikliğinde taşıma yapmaktan kaçınmaları, ileride doğabilecek ceza sorumluluğunun önüne geçer.
Taşıma sırasında yakalanmaları halinde, ifade verirken mutlaka avukat desteği almaları önerilir.

Şirketler açısından:

Taşıma politikalarını açık ve belgeli hale getirmeli,
Şoför eğitimleri düzenlemeli,
Belgeli sevkiyat yapılmasını sağlamalıdır.

Sonuç

Taşıyıcı şoförlerin kaçakçılık suçundan sorumluluğu, olayın somut şartlarına, şoförün bilgisine, kast unsuruna ve delillerin bütününe göre değerlendirilmelidir. Salt taşıma faaliyeti, şoförü doğrudan suçun faili yapmaz. Ancak kaçak eşyayı bilerek taşıdığına dair deliller mevcutsa, ceza sorumluluğu kaçınılmazdır.

Bu nedenle, taşımacılık sektöründe çalışan şoförlerin hukuki farkındalıklarının artırılması, şirketlerin de önleyici denetim mekanizmaları kurması, hem bireysel hem de kurumsal riskleri azaltacaktır.

Single Blog Title