Taklit Ürün Satışı Yapan Firmalara Karşı Hangi Hukuki Yaptırımlar Uygulanır?

Giriş

Taklit ürün satışı, hem marka sahiplerinin ticari itibarına zarar veren hem de tüketicileri yanıltan ciddi bir fikri ve sınai hak ihlali türüdür.
Türkiye’de bu tür eylemler 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ceza Kanunu kapsamında hem hukuki hem cezai yaptırımlara tabidir. Taklit ürünlerin piyasaya sürülmesi, genellikle marka hakkı ihlali ve haksız rekabet hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Bu yazıda, taklit ürün satışı yapan firmalara karşı başvurulabilecek hukuki yollar, uygulanabilecek yaptırımlar ve sürecin nasıl ilerlediği, örnek bir olay üzerinden anlatılacaktır.

1. Taklit Ürün Nedir?

Taklit ürün, tescilli bir markanın izinsiz olarak taklit edilmesi suretiyle üretilen, görünüş, ambalaj ve işaretleri orijinal ürünle karıştırılabilecek düzeyde benzerlik taşıyan mallardır.

Özellikleri:

Tescilli marka logosunun birebir veya benzer şekilde kullanılması
Ürünün orijinal gibi algılanmasına neden olacak tasarım veya ambalaj
Kalite, işçilik ve malzeme açısından orijinalden farklı olmasına rağmen orijinal izlenimi yaratması

2. Örnek Olay

“L.T. Tekstil Ltd.” isimli firma, yüksek kaliteli spor ayakkabı üretimi yapmaktadır ve markası 2020 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde tescil edilmiştir.
2023 yılında, pazarda aynı markanın logosuna çok benzeyen işaret taşıyan, kalitesiz ayakkabıların satıldığı tespit edilmiştir.
Araştırmalar sonucu bu ürünlerin “M.S. Ayakkabı Pazarlama” adlı bir firma tarafından ithal edilip perakende mağazalarda ve online platformlarda satıldığı ortaya çıkmıştır.

3. Hukuki Süreç Öncesi Yapılacaklar

3.1. Delil Toplama

Taklit ürün satışına karşı dava açmadan önce, ihlali ispatlayacak deliller toplanmalıdır:

Noter onaylı tespit tutanakları
Ürün faturaları ve satış fişleri
İnternet üzerinden yapılan satışların ekran görüntüleri
Gümrük tespit raporları

Pratik Öneri: E-ticaret platformlarında satılan ürünlerin sayfa linkleri, görselleri ve açıklamaları delil olarak kaydedilmelidir.

3.2. İhtarnamenin Gönderilmesi

Marka sahibi, ihlal eden firmaya noter aracılığıyla ihtarname göndererek:

Satışların durdurulmasını
Mevcut stokların imha edilmesini
Markanın izinsiz kullanımının sona erdirilmesini
talep eder.

Bu adım, hem iyi niyet göstergesi hem de ileride açılacak davada usuli avantaj sağlar.

4. Hukuki Yaptırımlar

4.1. Hukuk Davaları

a) Marka Hakkına Tecavüz Davası

Yetkili Mahkeme: Asliye Ticaret Mahkemeleri
Amaç: Taklit ürün satışının durdurulması ve tazminat talebi.

Dava kapsamında talep edilebilecek hususlar:

İhlalin durdurulması
Taklit ürünlerin toplatılması ve imhası
Maddi tazminat (marka sahibinin uğradığı zarar)
Manevi tazminat (itibar zedelenmesi)

b) Haksız Rekabet Davası

Taklit ürün satışı aynı zamanda TTK m.54 vd. kapsamında haksız rekabet oluşturur.
Bu davada:

Haksız rekabetin tespiti
Önlenmesi
Maddi ve manevi tazminat
talep edilebilir.

4.2. Ceza Davaları

6769 sayılı Kanun m.30 uyarınca:

Başkasına ait marka hakkına tecavüz eden kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Taklit ürünlerin ticari amaçla bulundurulması da cezalandırılır.

Örnek: L.T. Tekstil, M.S. Ayakkabı’ya karşı hem hukuk hem ceza davası açarak, ürünlere el konulmasını ve firmanın ticari faaliyetine ara verilmesini sağladı.

4.3. Gümrük Önlemleri

Marka sahibi, Gümrük ve Dış Ticaret Bakanlığı’na başvurarak:

Taklit ürünlerin ülkeye girişinin engellenmesini
Gümrükte el konulmasını
talep edebilir.

Bu yöntem, özellikle ithal edilen taklit ürünlerde etkili bir koruma sağlar.

5. Maddi Tazminat Hesaplama Yöntemleri

Sınai Mülkiyet Kanunu, tazminat hesabında üç yöntem sunar:

Fiili zarar (marka sahibinin uğradığı doğrudan zarar)
Haksız kazanç (ihlalde bulunan tarafın elde ettiği gelir)
Lisans bedeli (ihlale konu markanın normal lisans bedeli)

6. İhtiyati Tedbir

Marka sahibi, dava süresince ihtiyati tedbir talebinde bulunarak:

Taklit ürünlerin satışının derhal durdurulmasını
Stoklara el konulmasını
sağlayabilir.

Bu adım, davanın sonuçlanmasını beklemeden pazarın korunması için kritik öneme sahiptir.

7. Önleyici Stratejiler

Marka Tescili: Türkiye ve hedef pazar ülkelerde markanızı tescil ettirin.
Piyasa Gözetimi: Rakipler ve satış platformları düzenli olarak takip edilmeli.
Tedarikçi Sözleşmeleri: Bayi ve distribütörlerle imzalanan sözleşmelere marka koruma hükümleri eklenmeli.
Gümrük Kaydı: Markanızı gümrük sistemine kaydettirerek ithalat aşamasında koruma sağlayın.

8. Örnek Olayın Sonucu

L.T. Tekstil, topladığı delillerle birlikte hem Asliye Ticaret Mahkemesi’nde marka hakkına tecavüz davası açtı hem de Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulundu. Mahkeme, ihtiyati tedbir kararı ile taklit ayakkabıların satışını durdurdu, stoklardaki ürünlere el konuldu ve ihlal eden firmaya yüksek miktarda tazminat ödenmesine hükmetti. Ceza davası sonucunda ise firma yöneticisine hapis ve para cezası verildi.

Sonuç

Taklit ürün satışı, marka sahibinin hem ticari itibarını hem de maddi kazancını zedeleyen ciddi bir ihlaldir. Marka sahipleri, delil toplama – ihtarname – dava – ihtiyati tedbir zincirini hızlı bir şekilde uygulayarak haklarını etkin şekilde koruyabilir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut

Single Blog Title