Taklit Marka Ürün Satan Kişiye Hangi Cezalar Uygulanır?
Giriş
Günümüzde e-ticaret platformlarının ve sosyal medya aracılığıyla satış yapan çevrim içi mağazaların artması, sahte ve taklit marka ürünlerin piyasaya sürülmesini kolaylaştırmıştır. Ünlü bir markanın logosunu, adını veya ayırt edici işaretlerini taklit ederek üretilen ürünler, hem marka sahiplerinin hem de tüketicilerin haklarını ihlal etmektedir. Türk hukukunda bu tür fiiller, marka hakkı ihlali ve haksız rekabet kapsamında hem hukuki hem de cezai yaptırımlara tabidir. Bu yazıda, taklit marka ürün satışı yapan kişilerin karşılaşabileceği cezalar, uygulanabilecek hukuki süreçler ve örnek olaylar üzerinden konu detaylı şekilde ele alınacaktır.
1. Hukuki Dayanaklar
Türkiye’de taklit ürün satışı ile ilgili düzenlemeler başlıca şu mevzuatlarda yer almaktadır:
-
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK)
-
Madde 29: Marka hakkına tecavüz sayılan fiilleri tanımlar.
-
Madde 30: Marka hakkına tecavüzün cezai yaptırımlarını düzenler.
-
-
Türk Ticaret Kanunu (TTK)
-
Madde 54-63: Haksız rekabet hükümleri.
-
-
Türk Ceza Kanunu (TCK)
-
Madde 157-158: Dolandırıcılık suçuna ilişkin hükümler.
-
-
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
-
Ayıplı mal satışına ilişkin tüketici hakları.
-
2. Marka Hakkı İhlali ve Unsurları
Taklit marka ürün satışı, marka hakkı ihlali sayılabilmesi için şu unsurların oluşması gerekir:
-
Tescilli bir marka olmalı.
-
Markanın aynısı veya karıştırılabilecek kadar benzeri kullanılmalı.
-
Bu kullanım ticari amaç taşımalı.
-
Marka sahibinin izni olmamalı.
Örneğin, “Z-Moda” isimli bir markanın tescilli logosunun ve isminin, başka bir üretici tarafından neredeyse aynı şekilde “Z.Moda” adıyla taklit çanta üretiminde kullanılması, marka hakkı ihlalidir.
3. Hukuki Süreçler
Taklit ürün satışı tespit edildiğinde marka sahibi, hem hukuki hem de cezai yollara başvurabilir.
3.1. Hukuki Yollar
Marka sahibi şu davaları açabilir:
-
Tecavüzün tespiti davası
-
Tecavüzün durdurulması ve önlenmesi davası
-
Ürünlerin toplatılması ve imhası
-
Tazminat davası
-
Maddi tazminat (satıştan elde edilen haksız kazanç)
-
Manevi tazminat (marka itibarının zedelenmesi)
-
3.2. Cezai Yollar
SMK m.30’a göre, marka hakkına tecavüz eden kişi:
-
1 yıldan 3 yıla kadar hapis
-
5.000 güne kadar adli para cezası
ile cezalandırılır.
Eğer fiil, örgütlü olarak veya büyük çapta yapılmışsa ceza artırılabilir.
4. Örnek Olay
Olay:
Bir sosyal medya satıcısı olan “A.K.”, ünlü bir spor markasının logosunu birebir kopyalayarak ürettiği spor ayakkabıları internet üzerinden satmaktadır. Müşteriler ürünlerin orijinal olduğunu sanarak satın almaktadır.
Hukuki Değerlendirme:
-
Markanın izinsiz kullanımı, SMK m.29 kapsamında marka hakkına tecavüzdür.
-
Müşteriyi yanıltma ve haksız kazanç elde etme unsurları, TCK m.158 kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak da değerlendirilebilir.
-
Marka sahibi, hem ceza davası hem de tazminat davası açabilir.
-
Mahkeme, taklit ürünlerin toplatılmasına ve imhasına karar verebilir.
5. Taklit Ürün Satanın Sorumluluk Durumu
Taklit marka ürün satan kişi, şu şekillerde sorumlu tutulur:
-
Üretici: Ürünü bizzat üreten kişi, doğrudan marka hakkı ihlalinden sorumludur.
-
Satıcı: Üretici olmasa dahi taklit ürünü satan kişi, ihlale iştirak etmiş sayılır.
-
Dağıtıcı/Aracı: Depolama, dağıtım veya pazarlama yapanlar da sorumlu tutulur.
6. Cezaların Yanında Uygulanabilecek Ek Önlemler
-
İhtiyati tedbir: Mahkeme, dava süresince satışın durdurulmasına karar verebilir.
-
Gümrük tedbirleri: Taklit ürünlerin ithalat ve ihracatı engellenir.
-
İnternet erişim engeli: Taklit ürünlerin tanıtıldığı internet siteleri kapatılabilir.
7. Tüketici Boyutu
Taklit marka ürünler, ayıplı mal sayılır ve tüketicinin:
-
Sözleşmeden dönme
-
Bedel iadesi
-
Ürün değişimi hakları vardır. Ancak tüketici, bilerek sahte ürün almışsa bu haklar sınırlanabilir.
8. Sonuç
Taklit marka ürün satışı, Türkiye’de ciddi hukuki ve cezai yaptırımlara tabi bir fiildir. Hem marka sahibinin ticari itibarını zedeleyen hem de tüketiciyi aldatan bu eylemler, SMK ve TCK hükümleri çerçevesinde ağır cezalara yol açabilir. Ürünleri satan kişi, üretici olmasa dahi sorumluluktan kurtulamaz. Bu nedenle ticari faaliyet gösteren herkesin, satışa sunduğu ürünlerin orijinalliğini kontrol etmesi ve marka hakkı ihlallerinden uzak durması hayati önemdedir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
