Uluslararası ticaretin gelişmesiyle birlikte, farklı ülkelerden şirketler arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde tahkim (arbitration) kurumu öne çıkmaktadır. Tarafların devlet mahkemelerinden bağımsız, tarafsız ve uzman hakemler önünde uyuşmazlıklarını çözmesi, ticaretin güvenliğini artıran en önemli unsurlardan biridir. Özellikle ICC – International Chamber of Commerce (Uluslararası Ticaret Odası) Tahkim Divanı, dünya genelinde en çok tercih edilen kurumsal tahkim merkezlerinden biri olarak ön plana çıkmaktadır.

Bu makalede, tahkim süreci baştan sona incelenecek, ICC kuralları ışığında uygulama adımları, tarafların yükümlülükleri ve hakem kararlarının hukuki sonuçları ayrıntılı biçimde değerlendirilecektir.

1. Tahkim Anlaşması ve Başvuru

Tahkim sürecinin ilk adımı, taraflar arasında geçerli bir tahkim anlaşmasının bulunmasıdır. Bu anlaşma genellikle ticari sözleşmelerin içine “tahkim şartı” olarak eklenir. ICC Tahkim Kuralları, taraflara sözleşmeye şu yönde bir hüküm koymalarını tavsiye eder:

“Bu sözleşmeden doğan veya buna ilişkin her türlü uyuşmazlık, nihai olarak Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Kuralları uyarınca çözümlenecektir.”

Geçerli bir tahkim anlaşması bulunması halinde, taraflardan biri ICC Divanı’na başvurarak tahkim talebinde bulunabilir. Başvuru dilekçesinde; uyuşmazlığın özeti, tarafların bilgileri, talepler ve varsa hakem önerileri belirtilir.

Tahkim Anlaşması (Örnek Metin)

TAHKİM ANLAŞMASI / ARBITRATION AGREEMENT

Madde 1 – Tahkim Şartı
Taraflar, işbu sözleşmeden doğacak veya buna ilişkin her türlü uyuşmazlığın, nihai olarak ve bağlayıcı şekilde Uluslararası Ticaret Odası (ICC) Tahkim Kuralları uyarınca çözümleneceğini kabul ederler.

Madde 2 – Tahkim Yeri ve Dili
Tahkim yeri İstanbul, Türkiye olacak, tahkim dili İngilizce olacaktır.

Madde 3 – Hakem Heyeti
Uyuşmazlık üç hakemden oluşan bir heyet tarafından çözümlenecektir. Her bir taraf birer hakem seçecek, bu iki hakem de birlikte üçüncü hakemi (başkan hakem) belirleyecektir.

Madde 4 – Uygulanacak Hukuk
Hakem heyeti, tarafların üzerinde anlaştığı Türk Hukukunu esas alacaktır. Tarafların kararlaştırmadığı hallerde hakem heyeti, uyuşmazlığa uygulanacak hukuku ICC Tahkim Kuralları’nın 21. maddesi çerçevesinde belirleyecektir.

Madde 5 – Masraflar
Tahkim yargılamasına ilişkin masraflar, hakem heyetinin kararına göre taraflara yükletilecektir.

Madde 6 – Bağlayıcılık
Hakem heyetince verilen karar taraflar için kesin ve bağlayıcı olacaktır. Bu karar, New York Konvansiyonu (1958) hükümleri çerçevesinde tenfiz edilecektir.

Taraflar:
ABC Makine Sanayi A.Ş. (İmza)
XYZ GmbH (İmza)

Tarih: ………

In English

Sample Arbitration Agreement (ICC Model Clause)

Article 1 – Arbitration Clause
The Parties hereby agree that any dispute, controversy or claim arising out of or in connection with this Agreement shall be finally and exclusively settled under the Rules of Arbitration of the International Chamber of Commerce (ICC) by arbitration.

Article 2 – Seat and Language of Arbitration
The seat of arbitration shall be Istanbul, Turkey. The language of the arbitration shall be English.

Article 3 – Arbitral Tribunal
The arbitral tribunal shall be composed of three arbitrators. Each Party shall appoint one arbitrator, and the two appointed arbitrators shall nominate the presiding arbitrator.

Article 4 – Applicable Law
The arbitral tribunal shall apply the substantive law of Turkey as the governing law of this Agreement. In the absence of such designation, the arbitral tribunal shall determine the applicable law pursuant to Article 21 of the ICC Rules of Arbitration.

Article 5 – Costs
The costs of the arbitration shall be borne by the Parties as determined in the arbitral award.

Article 6 – Binding Effect
The arbitral award shall be final and binding on the Parties. The award shall be enforceable pursuant to the 1958 New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards.

Parties:
ABC Machinery Industry Inc. (Signature)
XYZ GmbH (Signature)

Date: ………

Bu örnek ICC tahkim kurallarına göre uyarlanmış klasik bir tahkim şartıdır ama ISTAC,LCIA,SIAC gibi merkezlere de uyarlanabilir 

Bu sadece bir örnek olup tarafların iş hacmi, sektör, uyuşmazlığın niteliği gibi bilgilerle şahsileştirilmelidir.

2. Hakem Heyetinin Seçilmesi

Tahkim yargılamasının en önemli aşamalarından biri hakemlerin atanmasıdır. ICC Kuralları, taraflara tek hakem veya üç hakem seçme imkânı tanır.

• Tek hakem: Daha basit uyuşmazlıklarda tercih edilir.

• Üç hakem: Genellikle yüksek meblağlı veya karmaşık ticari davalarda seçilir.

Hakemler seçildikten sonra, tarafsızlık ve bağımsızlıklarını beyan ederler. Hakem heyetinin oluşmasıyla birlikte, uyuşmazlık artık ICC Divanı gözetiminde bağımsız olarak yürütülmeye başlanır.

---

3. Usul Takvimi ve İlk Toplantı

Hakem heyeti, taraflarla bir prosedürel konferans (case management conference) yaparak, sürecin takvimini belirler.

• Dilekçelerin verilme tarihleri,

• Delillerin sunulma usulü,

• Tanık ve bilirkişi dinlenmesi,

• Duruşma günü,

gibi kritik konular bu toplantıda kararlaştırılır. Bu adım, sürecin şeffaf ve öngörülebilir olmasını sağlar.

4. Dilekçelerin Sunulması

Taraflar, sırasıyla dilekçelerini sunar:

1. Davacı dilekçesi (Statement of Claim): Olaylar, talepler ve hukuki dayanaklar açıklanır.

2. Davalı cevabı (Statement of Defence): Davalının savunmaları, itirazları ve varsa karşı talepleri belirtilir.

3. Cevaba cevap ve ikinci savunma: Hakem heyeti gerekli görürse ek dilekçeler alınabilir.

Bu aşama, tarafların iddia ve savunmalarını yazılı şekilde ortaya koydukları en önemli bölümdür.

---

5. Delillerin Sunulması ve İncelenmesi

Tahkimde deliller serbesttir. Taraflar;

• Sözleşmeler,

• Faturalar,

• Teslim tutanakları,

• Tanık beyanları,

• Bağımsız bilirkişi raporları

gibi delilleri hakem heyetine sunabilir. ICC uygulamasında hakemler, IBA Rules on the Taking of Evidence in International Arbitration adlı düzenlemeyi dikkate alarak delilleri değerlendirir. Bu sayede hem common law hem civil law sistemlerine uyumlu bir delil incelemesi yapılır.

---

6. Duruşma (Hearing)

Tahkim yargılamasının en görünür aşaması duruşmadır. Burada tarafların avukatları, tanıklar ve bilirkişiler dinlenir. Hakem heyeti, taraflara çapraz sorgu yapma imkânı tanıyabilir.

Duruşmalar genellikle gizlidir ve kamuya açık değildir. Bu özellik, tahkimi devlet mahkemelerinden ayıran en önemli avantajlardan biridir.

---

7. Hakem Heyetinin Müzakeresi ve Karar

Duruşmalar tamamlandıktan sonra hakem heyeti karar için toplanır. Kararlar çoğunlukla alınır; ancak bir hakem farklı görüşteyse “dissenting opinion” (karşı oy gerekçesi) yazabilir.

Hakem kararları, ICC Kuralları m. 35 uyarınca yazılı ve gerekçeli olmak zorundadır. Kararda;

• Uyuşmazlığın özeti,

• Tarafların iddia ve savunmaları,

• Delillerin değerlendirilmesi,

• Hukuki gerekçeler,

• Hüküm (operative part)

açıkça belirtilir.

---

8. Tahkim Kararının Bağlayıcılığı ve Tenfizi

Tahkim kararları, devlet mahkemelerinin kararları gibi bağlayıcıdır. Ancak tahkimin asıl gücü, New York Konvansiyonu (1958) sayesinde uluslararası düzeyde tenfiz edilebilmesidir. Bugün 170’ten fazla ülke bu konvansiyona taraftır.

Böylece ICC tahkim kararı, tarafların bulunduğu hemen her ülkede mahkemelerce tanınıp icra edilebilir.

---

9. Örnek Karar Metni (ICC Rules Çerçevesinde)

International Chamber of Commerce (ICC) Arbitration Award
Case No: ICC/2025/4567
Seat: Paris
Rules: ICC Arbitration Rules (2021)

Operative Part (Hüküm)

1. The Respondent XYZ GmbH shall pay to the Claimant ABC Machinery Industry Inc. the amount of EUR 1,000,000 plus interest at EURIBOR + 2% from 1 September 2023 until full payment.

2. Arbitration costs of EUR 150,000 and Claimant’s legal fees of EUR 75,000 shall be borne by the Respondent.

3. All other claims are dismissed.

4. This Award is final and binding pursuant to Article 35 ICC Rules and enforceable under the New York Convention (1958).

Hakem Heyeti Adına
Prof. Dr. A.B. – President of the Tribunal

---

10. Tahkim Sürecinin Avantajları

Tahkim, özellikle uluslararası ticarette taraflara birçok avantaj sağlar:

• Gizlilik: Duruşmalar kamuya açık değildir.

• Hız ve esneklik: Devlet mahkemelerine göre daha hızlıdır.

• Uzmanlık: Hakemler genellikle uyuşmazlık alanında uzman kişilerden seçilir.

• Uluslararası geçerlilik: Kararların New York Konvansiyonu kapsamında tanınması.

---

Sonuç

Tahkim, özellikle ICC gibi köklü kurumların denetiminde, uluslararası ticari uyuşmazlıkların çözümünde taraflara güvenli ve etkin bir yol sunmaktadır. Taraflar, hem bağımsız ve tarafsız bir yargılama süreci yaşamakta hem de aldıkları kararların dünya çapında icra edilebilmesi sayesinde hukuki koruma altına girmektedir.

Bu nedenle, ICC Tahkimi, günümüzde uluslararası ticaretin en önemli uyuşmazlık çözüm mekanizması olarak kabul edilmektedir.