Suudi Arabistan’da Çalışma İzni İptal Edilirse Yabancılar Hangi Hukuki İtiraz Yollarını Kullanabilir?

Giriş

Suudi Arabistan, yabancı iş gücüne en çok ihtiyaç duyan ülkelerden biridir. Milyonlarca yabancı işçi, inşaat, sağlık, mühendislik, teknoloji ve hizmet sektörlerinde çalışmaktadır. Ancak yabancı işçilerin ülkede çalışabilmesi için çalışma izni (work permit/iqama) alması şarttır. Bu izin, belirli sürelerle yenilenmeli ve işveren ile yabancı işçi arasında imzalanan iş sözleşmesine dayanmalıdır.

Bazen çeşitli nedenlerle, yabancıların çalışma izinleri iptal edilebilir. Bu iptaller, işverenin sorumluluklarını yerine getirmemesi, işçinin yükümlülüklerini ihlal etmesi veya idari kararlar neticesinde gerçekleşebilir. Böyle bir durumda yabancıların hangi hukuki itiraz yollarına başvurabileceği kritik önem taşır.

Bu makalede, çalışma izni iptalinin hukuki sonuçları, iptal gerekçeleri, yabancıların başvurabileceği itiraz yolları ve kurgusal bir örnek olay üzerinden sürecin pratikte nasıl işlediği ele alınacaktır.

---

1. Çalışma İzninin Hukuki Dayanağı

Suudi Arabistan’da çalışma izinleri, Çalışma Bakanlığı (Ministry of Human Resources and Social Development) ve İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülür.

• Çalışma izni, işveren sponsorluğu ile alınır.

• İzin iptali, işverenin talebi veya bakanlığın kararıyla olabilir.

• İptal halinde yabancı işçinin ülkede çalışma hakkı sona erer.

---

2. Çalışma İzninin İptal Sebepleri

1. İşveren Kaynaklı Sebepler:

   • İşverenin izin yenileme başvurusunu yapmaması.

   • İşverenin mali yükümlülüklerini (harç, sigorta, vergi) ödememesi.

2. İşçi Kaynaklı Sebepler:

   • Çalışanın sözleşmeye aykırı davranması.

   • İzin verilen iş dışında çalışması.

   • İkamet kurallarını ihlal etmesi.

3. İdari Sebepler:

   • Kamu güvenliği gerekçeleri.

   • Sağlık raporlarının olumsuz çıkması.

   • Vize ve pasaportta sahtecilik tespit edilmesi.

---

3. Çalışma İzni İptalinin Hukuki Sonuçları

• Yabancının çalışma hakkı sona erer.

• Oturma izni (iqama) da geçerliliğini yitirir.

• Yabancı, ülkede hukuken “kaçak” duruma düşebilir.

• İptal kararına karşı itiraz edilmezse sınır dışı edilme riski vardır.

---

4. Yabancıların Başvurabileceği Hukuki İtiraz Yolları

a) İdari İtiraz

• Çalışma izni iptali kararına karşı ilk başvuru, Çalışma Bakanlığı’na itiraz şeklinde yapılır.

• İtiraz dilekçesi, iptal gerekçelerine karşı belgelerle desteklenmelidir.

b) İş Mahkemesi Başvurusu

• İptal, işverenin haksız feshi veya sorumluluklarını yerine getirmemesi nedeniyle gerçekleşmişse, yabancı işçi iş mahkemelerine başvurabilir.

• İşçi, hem çalışma izninin iptaline hem de işçilik alacaklarına ilişkin dava açabilir.

c) İdari Yargı ve Temyiz

• İptal kararı idari bir işlem niteliğinde olduğundan, yabancılar idari yargı yollarına başvurabilir.

• Karar, Bakanlık üst mercilerine veya yetkili idare mahkemelerine taşınabilir.

d) Diplomatik ve Konsolosluk Destekleri

• Yabancı işçiler, kendi ülkelerinin konsoloslukları aracılığıyla hukuki destek alabilir.

• Konsolosluklar, özellikle sınır dışı işlemlerinde sürecin hukuka uygun yürütülmesini takip eder.

---

5. Kurgusal Örnek Olay

Olay:
Pakistan vatandaşı olan S.A., Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde bir inşaat şirketinde mühendis olarak çalışmaktadır. İşveren, S.A.’nın maaşını düzenli ödememekte ve çalışma iznini yenilemek için gerekli harçları yatırmamaktadır.

Bunun üzerine Çalışma Bakanlığı, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmediğini tespit ederek S.A.’nın çalışma iznini iptal eder. Ancak S.A., bu iptalin kendi kusurundan kaynaklanmadığını savunarak hukuki yollara başvurur.

Hukuki Değerlendirme:

• İptalin sebebi işverenin sorumsuzluğudur.

• S.A., Çalışma Bakanlığı’na itiraz ederek iptalin yeniden değerlendirilmesini talep eder.

• Aynı zamanda iş mahkemesinde, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmediğini ileri sürerek dava açar.

• Mahkeme, işverenin sorumlu olduğuna hükmeder ve S.A.’nın izin hakkını geri kazanmasına imkân tanır.

Bu olay, çalışma izni iptalinde işçi kusurunun olup olmadığının önemini ve itiraz mekanizmalarının yabancılar için etkin şekilde kullanılabileceğini göstermektedir.

---

6. Sık Karşılaşılan Sorunlar

• İşverenin izin yenilemesini bilerek geciktirmesi.

• İşçilerin belgeleri eksik sunması.

• Sağlık raporu eksiklikleri.

• İtiraz sürelerinin kaçırılması.

• İşçilerin hukuki haklarını bilmemesi nedeniyle sınır dışı edilmesi.

---

7. Hukuki Tavsiyeler

• Çalışma izni iptal edilen yabancılar, derhal itiraz başvurusunda bulunmalıdır.

• İtiraz dilekçesi mutlaka hukuki belgelerle desteklenmelidir.

• İşverenin kusuru söz konusu ise iş mahkemesinde dava açılmalıdır.

• Süreçte profesyonel avukat desteği alınması, olumlu sonuç ihtimalini artırır.

• Konsolosluklarla iletişimde olunmalı ve diplomatik destekten yararlanılmalıdır.

---

Sonuç

Suudi Arabistan’da yabancıların çalışma izinleri, çeşitli nedenlerle iptal edilebilir. Ancak bu durumda yabancıların kullanabileceği hukuki itiraz yolları mevcuttur. Çalışma Bakanlığı’na yapılacak idari itirazlar, iş mahkemelerine başvurular ve idari yargı mekanizmaları, iptalin haksız olduğu durumlarda işçiye hak kazandırabilir. Kurgusal olayda görüldüğü gibi, işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde yabancı işçi mağdur edilmemeli; hukuki itiraz yolları etkili biçimde kullanılmalıdır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut