Suçun Münhasır Ekonomik Bölgede Tesis Edilmiş Sabit Platformlarda veya Bunlara Karşı İşlenmesinde Yargı Yeri

1. Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) Kavramı

1.1. Tanım

MEB, kıyı devletinin kara sularının ötesinde ve bunlara bitişik deniz alanlarında, kıyıdan itibaren 200 deniz miline kadar uzanabilen özel bir bölgedir.
Bu bölgede kıyı devletinin:

• Doğal kaynakları araştırma, işletme ve yönetme,

• Deniz yatağına sabit tesisler kurma ve işletme,

• Deniz çevresini koruma ve gözetme hakları vardır.

1.2. Türkiye Açısından MEB

Türkiye, özellikle Doğu Akdeniz’de ve Karadeniz’de MEB ilanı ve sınırlandırması tartışmalarıyla gündeme gelmektedir. Bu alanlarda sabit sondaj platformları ve enerji tesisleri kritik önem taşır.

---

2. Türk Hukukunda MEB’de Suç İşlenmesi

2.1. Türk Ceza Kanunu

TCK m.9 özel bir hüküm getirerek, münhasır ekonomik bölgede tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı işlenen suçlarda Türk yargısının yetkili olduğunu belirtmiştir:

“Türkiye’nin münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı işlenen suçlar Türkiye’de işlenmiş sayılır.”

Bu hüküm, Türkiye’nin MEB’deki ceza yargı yetkisini güvence altına almaktadır.

2.2. Ceza Muhakemesi Kanunu

CMK m.12 uyarınca, suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Ancak MEB’de sabit platform kara parçası sayılmadığından, uygulamada:

• Suçun işlendiği platforma en yakın kıyı ilindeki ağır ceza mahkemesi yetkili kabul edilir.

• Eğer fail veya mağdur Türk vatandaşı ise, ayrıca ikametgahlarının bulunduğu yer mahkemesi de yetkili olabilir.

---

3. Suç Türleri

MEB’de sabit platformlarda veya bunlara karşı işlenebilecek suçlar çeşitlidir:

• Enerji güvenliğine karşı suçlar (platforma saldırı, sabotaj),

• Terör suçları (silahlı saldırılar, bombalama eylemleri),

• Çevreye karşı suçlar (deniz kirliliği, petrol sızıntısı),

• Hırsızlık, yağma, gasp (platformdaki malzeme ve teçhizatın çalınması),

• Adam öldürme, yaralama gibi genel suçlar,

• Uluslararası suçlar (deniz haydutluğu, korsanlık).

---

4. Uluslararası Hukuk Boyutu

4.1. BM Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS)

UNCLOS m.60’a göre:

• Kıyı devleti, MEB’de sabit platformlar inşa edebilir.

• Bu platformlar kıyı devletinin münhasır yetkisi altındadır.

• Platformlara karşı işlenen suçlarda yalnızca kıyı devleti yargı yetkisine sahiptir.

4.2. Platformların Hukuki Statüsü

• Sabit platformlar gemi sayılmaz; uluslararası hukukta kara parçası da değildir.

• Ancak ceza hukuku açısından kıyı devletinin egemenlik yetkisi, bu tesisler üzerinde tam olarak tanınır.

---

5. Yargıtay İçtihatları

Yargıtay kararlarında, özellikle enerji tesisleri ve platformlara yönelik suçlarda şu ilkeler öne çıkar:

• Sabit platformlarda işlenen suçlar Türkiye’de işlenmiş kabul edilir.

• Yargı yetkisi Türk mahkemelerine aittir.

• Yetkili mahkeme, platformun bulunduğu deniz alanına en yakın kıyı ilinin mahkemesidir.

---

6. Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi

Uygulamada:

• Karadeniz’de bir platformda suç işlenirse Trabzon, Zonguldak veya Samsun’daki mahkemeler,

• Ege Denizi’nde işlenirse İzmir, Muğla veya Çanakkale mahkemeleri,

• Doğu Akdeniz’de işlenirse Mersin, Hatay veya Antalya’daki mahkemeler yetkili kabul edilir.

---

7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• Delil toplama güçlüğü: Platformda işlenen suçlarda teknik imkanların sınırlı olması.

• Yetki uyuşmazlığı: Sınırlandırılmamış MEB alanlarında komşu devletlerle yaşanabilecek ihtilaflar.

• Uluslararası işbirliği: Failin yabancı uyruklu olması halinde adli yardımlaşma süreçlerinin devreye girmesi.

---

8. Önemi

MEB’de sabit platformlarda işlenen suçların Türkiye’de yargılanacağına dair düzenleme:

• Enerji güvenliğinin korunması,

• Deniz hukukunda devlet egemenliğinin sağlanması,

• Türk mahkemelerinin yetkisinin netleştirilmesi açısından kritik öneme sahiptir.

---

9. Sonuç

Türkiye’nin MEB’inde sabit platformlarda veya bunlara karşı işlenen suçlar:

• Türkiye’de işlenmiş sayılır (TCK m.9).

• Türk mahkemeleri yetkilidir.

• Yetkili mahkeme, suçun işlendiği platforma en yakın kıyı ilindeki ağır ceza mahkemesidir.

Bu düzenleme, hem uluslararası hukuka uygundur hem de Türkiye’nin enerji güvenliği ve kamu düzenini koruma çabalarının bir yansımasıdır.