Suç İşlemeye Tahrik Suçu Nedir? Unsurları, Cezası ve Yargı Kararları
1. Giriş
Suç işlemeye tahrik suçu, toplum düzenini ve kamu güvenliğini doğrudan ilgilendiren, özellikle kitlesel olaylar, toplumsal hareketler ve sosyal medya çağında giderek önem kazanan bir suç tipidir. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) m. 214 ve m. 215’te düzenlenmiş olan bu suç, başkalarını suç işlemeye alenen teşvik eden veya suç ve suçluyu öven eylemleri cezalandırır.
Bu düzenleme, ifade özgürlüğü ile kamu güvenliği arasındaki ince dengeyi kurmayı amaçlar. Ancak uygulamada, “teşvik” ile “eleştiri” veya “yorum” arasındaki sınırın nerede çizileceği her zaman net olmayabilir. Bu nedenle hem AİHM içtihatları hem de Yargıtay kararları, suçun kapsamının doğru yorumlanmasında belirleyici rol oynar.
2. Suçun Unsurları
a) Fail
Herhangi bir kişi bu suçun faili olabilir. Suç özgü suç değildir, dolayısıyla herkes tarafından işlenebilir.
b) Mağdur
Toplumun tümü bu suçun mağdurudur. Zira kamu barışını tehdit eden bir tehlike yaratılır.
c) Fiil
-
TCK m. 214: Halkı, suç işlemeye alenen tahrik etmek.
-
TCK m. 215: İşlenmiş bir suçu veya suçluyu alenen övmek.
Burada önemli olan, alenen yapılması ve fiilin suç işlenmesi tehlikesi doğurabilecek nitelikte olmasıdır.
d) Manevi Unsur
Suç, kasten işlenebilir. Failin kastı, başkalarını suç işlemeye yönlendirme iradesini kapsamalıdır.
3. TCK’daki Düzenleme
TCK m. 214 – Suç işlemeye tahrik
“Halkı, kanuna aykırı bir fiili alenen işlemeye tahrik eden kişi, fiilin niteliğine göre iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
TCK m. 215 – Suçu ve suçluyu övme
“İşlenmiş olan bir suçu veya işlemiş olduğu suçtan dolayı bir kişiyi alenen öven kimse, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu maddeler, özellikle toplumsal barışı koruma amacı güder. Ancak ifade özgürlüğü açısından sınırların doğru belirlenmesi gerekir.
4. AİHM Perspektifi
AİHM, ifade özgürlüğünü AİHS m. 10 çerçevesinde geniş korur, ancak kamu güvenliğine yönelik ciddi tehditler durumunda sınırlamaları meşru görür.
-
Sürek / Türkiye (No. 1) Kararı: Terör örgütü propagandası yapan yayınların, şiddete teşvik içermesi halinde ifade özgürlüğü kapsamında korunamayacağını belirtmiştir.
-
Zana / Türkiye Kararı: Şiddeti destekleyen açıklamaların, özellikle terör olaylarının yoğun olduğu bölgelerde, doğrudan kamu güvenliğini tehdit ettiğini vurgulamıştır.
-
Perinçek / İsviçre Kararı: Tarihi olaylarla ilgili tartışmalarda, şiddet veya nefret çağrısı yoksa ifade özgürlüğü koruması sağlanabileceğini ortaya koymuştur.
AİHM’in yaklaşımı, her somut olayda bağlam, ifadelerin içeriği ve oluşabilecek tehlike unsurlarına dikkat edilmesi gerektiğini göstermektedir.
5. Yargıtay Kararlarından Örnekler
1. Gezi Eylemlerine Katılanlara Karşı Suç İşlemeye Tahrik
TCK’nın 216. maddesinin uygulanabilmesi için halkın farklı sosyal, ırk, din, mezhep veya bölge özelliklerine göre ayrılması gerekir. Ancak sanığın Gezi eylemlerine katılanlara karşı yaralama ve benzer suçlara teşvik edici sosyal medya paylaşımları bu kapsama girmez; eylem TCK 214 “suç işlemeye tahrik” suçunu oluşturur. Yanlış vasıflandırma bozma nedenidir.
(Yargıtay 16. CD, 2016/1077 E., 2016/3583 K.)
2. Suç İşlemeye Tahrik Suçuna Yardım Etme
Sanıkların özerklik ilanı içeren basın açıklamasına katılarak TCK 39 anlamında destek verdikleri sabittir. Silahlı terör örgütüne üye olmasalar da suç işlemeye tahrik suçuna yardım etmişlerdir. Beraat kararı hatalı bulunmuştur.
(Yargıtay 16. CD, 2017/535)
3. TCK 216 Yerine TCK 214’ün Uygulanması Gereken Durum
Siyasi görüş farklılığı veya belli bir olay karşısındaki düşünce farklılığı TCK 216 kapsamına girmez. Sanığın Gezi eylemlerine karşı şiddet çağrısı içeren paylaşımları TCK 214 kapsamında değerlendirilmelidir.
(Yargıtay 16. CD, 2016/3583)
4. Miting Alanında Polis Memurlarına Hakaret – Tahrik Suçu Oluşmaz
Sanığın miting alanı etrafında polislere hakaret edip direnirken çevredeki vatandaşlara hitaben söylediği sözler, suç işlemeye tahrik kapsamında değerlendirilemez. Bu nedenle beraat gerekir.
(Yargıtay 8. CD, 2016/3554)
5. Görevi Yaptırmamak İçin Direnme ile Suç İşlemeye Tahrik Ayrımı
Sanığın düğünde silah atılması sonrası polise “siz buradan kimseyi alamazsınız” şeklindeki sözleri, görevi yaptırmamak için direnme suçunu oluşturur; ayrıca suç işlemeye tahrik suçu oluşmaz.
(Yargıtay 8. CD, 2014/13639)
6. Somut Eylem Çağrısı Olmayan Sözler – TCK 214 Kapsamı
Sanığın “kan gövdeyi götürecek” gibi genel nitelikli sözleri somut eylem çağrısı içermese de TCK 214 kapsamında suç işlemeye tahrik olarak değerlendirilmelidir.
(Yargıtay 9. CD, 2010/12518)
7. Suç İşlemeye Tahrik Suçunda Davaya Katılma Hakkı
Kamu barışına karşı suçlarda doğrudan zarar görmeyen kişiler davaya katılamaz. Mahkemenin katılma kararı vermesi temyiz hakkı sağlamaz.
(Yargıtay 8. CD, 2016/8141)
8. Şiddete Tahrik İçermeyen Sosyal Medya Paylaşımı
Sanığın sosyal medya paylaşımı şiddete açıkça teşvik etmediği ve kısa süre içinde silindiği için ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmiştir. Mahkûmiyet kararı hukuka aykırı bulunmuştur.
(Yargıtay 8. CD, 2022/917 E., 2023/5735 K.)
9. “Öldürün” Şeklindeki İfade ile Suç İşlemeye Tahrik
Sanıkların mağduru kalabalığa kastederek “öldürün” şeklindeki sözleri, TCK 214/1 kapsamında suç işlemeye tahrik oluşturur. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu olarak nitelendirme yanlıştır.
(Yargıtay 8. CD, 2019/7061 E., 2021/3040 K.)
6. Günümüzdeki Sorunlar
-
Sosyal Medya ve Hızlı Yayılım: Twitter, Facebook, Instagram gibi platformlarda tahrik edici mesajlar anında binlerce kişiye ulaşabilmekte ve kontrolsüz kitle hareketlerine yol açabilmektedir.
-
İfade Özgürlüğü ile Çatışma: Politik söylem ile suç işlemeye teşvik arasındaki sınır hâlen uygulamada tartışmalı.
-
Dijital Delillerin Değerlendirilmesi: Paylaşımların kimin tarafından yapıldığı, manipülasyon olup olmadığı ve bağlamın tespiti teknik deliller gerektiriyor.
7. Sonuç ve Öneriler
-
Yargı organları, her olayda “tehlike yaratma” kriterini somut delillerle değerlendirmelidir.
-
AİHM kriterleri dikkate alınmalı, ifade özgürlüğünün gereksiz kısıtlanmasından kaçınılmalıdır.
-
Sosyal medya hukuku alanında özel düzenlemeler yapılarak tahrik suçlarının dijital boyutu netleştirilmelidir.
About Post Author
