Sporda Dijitalleşme ve Fikri Mülkiyet

1. Giriş: Sporda Dijitalleşme, Yeni Alan — Yeni Suçlar

Futbol ve basketbol gibi yüksek gelirli spor dallarında, artık mücadele yalnız sahada değil, dijital dünyada da verilmektedir.
Yayın hakları, NFT (non-fungible token) gelirleri, e-spor lisanslamaları ve sanal marka iş birlikleri, kulüplerin finansal yapısında milyarlarca liralık hacim yaratmaktadır.

Ancak bu dijital büyümenin ardında, fikri mülkiyet ihlalleri, yayın korsanlığı, NFT dolandırıcılığı ve marka gaspı gibi suçlar da hızla artmaktadır.
Bir futbol maçının korsan yayını, yalnız bir yayın hakkı ihlali değil; hapis cezası gerektiren bir fikri mülkiyet suçudur.

Dijital ortamda yapılan her izinsiz paylaşım, kulübün ticari değerini doğrudan eritir. Bu nedenle spor hukukunda dijitalleşme artık yalnız bir yenilik değil, yeni bir ceza alanıdır.

---

2. Yayın Haklarının Hukuki Niteliği

2.1. Yayın Hakları Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Kapsamında

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) m. 80 uyarınca, “eserlerin yayınlanması ve umuma iletilmesi” münhasır hak sahibine aittir.
Spor yayınları, özellikle maç görüntüleri, eser olmasa bile bağlantılı hak koruması altındadır.

TFF, Süper Lig ve 1. Lig karşılaşmalarının yayın haklarını ihale yoluyla devreder.
Bu hakları izinsiz paylaşan kişi veya kurumlar FSEK m. 71 kapsamında cezalandırılır:

“Bir eseri veya bağlantılı hak konusu ürünü izinsiz olarak umuma ileten kişi, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.”

Bu hüküm, dijital korsan yayın yapan siteleri doğrudan hedef alır.
Özellikle “kaçak yayın linki paylaşmak” dahi suçun oluşması için yeterlidir.

2.2. Yargıtay Kararı

Yargıtay 7. Ceza Dairesi 2021/1763 E., 2022/2454 K. sayılı kararında:

“Futbol karşılaşmalarının dijital ortamda izinsiz yayınlanması, FSEK m. 71 anlamında umuma iletim suçunu oluşturur. Failin, paylaşımın ticari kazanç amacı taşımadığını ileri sürmesi ceza sorumluluğunu kaldırmaz.”

Bu karar, yayın hakkı ihlallerinde kastın aranmadığını, sadece fiilin gerçekleşmesinin cezalandırma için yeterli olduğunu ortaya koymuştur.

---

3. NFT’ler ve Dijital Hakların Yeni Yüzü

3.1. NFT Kavramı

NFT (Non-Fungible Token), dijital ortamda benzersiz biçimde kayıt altına alınan, genellikle görsel, video veya dijital kart biçiminde temsil edilen bir varlıktır.
Futbol kulüpleri, taraftar etkileşimi ve gelir artırımı amacıyla NFT projeleri üretmektedir.

Ancak NFT’nin “benzersiz” olması, fikri mülkiyet koruması anlamına gelmez.
Eğer NFT, kulüp logosu, oyuncu fotoğrafı veya maç görüntüsü içeriyorsa ve izin alınmamışsa, bu durumda marka hakkı ihlali ve telif hakkı suçu oluşur.

3.2. Türk Hukukunda NFT İhlali

NFT satışlarında çoğu zaman eser sahibinin veya kulübün rızası bulunmadan içerik tokenlaştırılmaktadır.
Bu durum FSEK m. 68 ve m. 71 uyarınca telif hakkı ihlali,
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu m. 149 uyarınca marka hakkına tecavüz suçunu oluşturur.

Bu fiillerde;

• 2 yıldan 4 yıla kadar hapis,

• 20.000 güne kadar adli para cezası,

• NFT’nin toplatılması ve imhası kararı verilebilir.

3.3. CAS ve FIFA Yaklaşımı

CAS (Court of Arbitration for Sport), 2022/4963 sayılı kararında:

“Dijital haklar, geleneksel yayın haklarının uzantısı olup, kulübün rızası olmadan yapılan dijital kullanımlar, fikri mülkiyet ihlalidir.”

Bu karar, NFT ve dijital ürünlerde kulüp izninin zorunlu olduğunu uluslararası düzeyde teyit etmiştir.

---

4. Kulüp Marka Değerinin Dijital Ortamda Korunması

4.1. Marka İhlali ve Dijital Suçlar

Kulüp logoları, renkleri ve sembolleri, marka tescilinin yanı sıra ticari itibarın da parçasıdır.
Bu markaların dijital ortamda izinsiz kullanımı, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu m. 30 uyarınca suçtur.

“Tescilli marka hakkına tecavüz eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.”

Yargıtay 11. CD 2020/1836 E., 2021/2893 K. sayılı kararında,

“Tescilli spor kulübü markasının internet ortamında izinsiz olarak kullanılması, ticari fayda elde edilmesi aranmaksızın suç teşkil eder.”

Böylece, taraftar sayfası veya ticari olmayan sosyal medya hesabı dahi, kulüp markasını izinsiz kullandığında suç işleme riskini taşır.

4.2. Dijital Korsanlık ve Siber Suç Kapsamı

Türk Ceza Kanunu m. 243-245 kapsamında, “bilişim sistemine izinsiz erişim, veri çoğaltma ve paylaşma” fiilleri ayrıca cezalandırılır.
Dolayısıyla korsan yayın yapan siteler sadece FSEK değil, TCK m. 243 (bilişim suçları) yönünden de yargılanabilir.

---

5. Dijital Hak İhlallerinin Kulüpler Üzerindeki Etkisi

Yayın gelirlerinin azalması, sponsorlukların iptali, marka değerinin düşmesi ve uluslararası itibarsızlık, dijital hak ihlallerinin doğrudan sonuçlarıdır.
Bir maçın korsan izlenmesi, kulübün milyonlarca lira kaybetmesi demektir.

Bu nedenle kulüpler artık dijital hukuk departmanları kurmakta ve ihlalleri anlık takip etmektedir.
İzinsiz paylaşım yapan kişiler hakkında TFF ve savcılıklar aracılığıyla erişim engelleme, maddi tazminat ve ceza davası açılmaktadır.

---

6. Yaptırımlar ve Cezai Sorumluluk

Dijital yayın hakkı veya NFT ihlali yapan kişiler:

1. FSEK m. 71 uyarınca: 1–5 yıl hapis,

2. SMK m. 30 uyarınca: 1–3 yıl hapis + para cezası,

3. TCK m. 243-245 uyarınca: bilişim suçundan 2–6 yıl hapis cezası ile yargılanır.

Yargıtay kararlarına göre “niyet olmaksızın yapılan paylaşım” dahi ceza için yeterlidir.
Bu nedenle “link paylaştım ama kazanç sağlamadım” savunması artık geçerli değildir.

“Bir maçın yayın hakkını çalmak, bir bankayı soymaktan farkı olmayan bir dijital hırsızlıktır.”

---

7. Sonuç: Dijital Çağda Sporu Korumak Hukukun Görevidir

Sporda dijitalleşme, gelir yaratmanın en güçlü aracı haline gelmiştir.
Ancak aynı zamanda, dijital suçların da yeni zeminidir.
Kulüp yayınlarını izinsiz paylaşan, NFT’leri taklit eden veya marka logolarını kopyalayan herkes, Türk hukukuna göre ağır cezalarla karşı karşıyadır.

Sonuç olarak:

• Yayın hakkı ihlali, FSEK kapsamında hapis cezasına tabidir.

• NFT ve dijital varlıkların izinsiz kullanımı, telif ve marka suçudur.

• Dijital korsanlık, TCK uyarınca bilişim suçu sayılır.

• Kulüplerin dijital marka koruması, hem ekonomik hem ceza hukukuna dayalıdır.

Bu ihlaller sadece parasal değil, kariyer ve özgürlük kaybı doğurur.
Bir tıklama, sporcuyu, menajeri veya taraftarı cezaevine götürebilir.