Sporcu Temsilcisi (Menajer) Lisansları ve Hukuki Yükümlülükler Nedir?
1. Giriş
Spor dünyasında, profesyonel sporcuların kariyer yönetimi ve transfer süreçleri büyük bir hukuki ve mali organizasyon gerektirir. Bu noktada sporcu temsilcileri (menajerler) devreye girer. Menajerler, sporcular adına sözleşme görüşmeleri yapar, sponsorluk anlaşmaları düzenler, transfer süreçlerini yürütür ve kariyer planlaması yapar. Ancak menajerlik faaliyeti yalnızca ticari bir iş değil, aynı zamanda hukuki düzenlemelere tabi bir meslektir.
Türkiye’de sporcu menajerliği, hem ulusal düzenlemeler hem de uluslararası federasyon kuralları çerçevesinde denetlenmektedir. Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Talimatları, FIFA Football Agent Regulations (FIFA Menajerlik Yönetmeliği), Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Ticaret Kanunu menajerlik sözleşmelerinin yasal çerçevesini belirlemektedir.
Bu makalede, sporcu temsilcilerinin lisans alma süreçleri, hukuki yükümlülükleri, sorumlulukları ve örnek bir kurgu olay üzerinden uygulamadaki sorunları detaylı olarak ele alacağız.
2. Menajerlik Lisansı Nedir?
2.1. Lisans Alma Şartları
Sporcu temsilciliği yapmak isteyen kişiler, TFF veya ilgili spor federasyonlarının düzenlediği lisans sınavlarına girerek resmi menajerlik belgesi almak zorundadır.
-
TFF Lisanslı Menajerlik: TFF, FIFA kurallarına uygun olarak menajerlik lisansları verir. Adaylar, belirli etik kurallar ve mali yükümlülükler çerçevesinde yetkilendirilir.
-
FIFA Onayı: FIFA, 2023 yılında yürürlüğe giren yeni yönetmelik ile menajerlik faaliyetlerini sıkı denetime tabi tutmuştur. Lisanssız menajerlik faaliyetleri yasaktır ve ciddi yaptırımlar söz konusudur.
2.2. Lisanssız Faaliyetlerin Hukuki Sonuçları
Lisans almadan menajerlik yapan kişilerle yapılan sözleşmeler, TBK m. 27 uyarınca geçersiz sayılabilir. Ayrıca, sporcular veya kulüpler, yetkisiz kişilerle yapılan anlaşmalardan doğan zararlar için tazminat talep edebilir.
3. Menajerlik Sözleşmeleri ve Hukuki Çerçeve
Menajerlik sözleşmeleri, vekâlet sözleşmesi niteliği taşır. TBK m. 502 ve devamı hükümleri, menajerlik ilişkisini de kapsar. Menajer, sporcu adına hareket ederken onun menfaatini gözetmek, doğru ve şeffaf bilgi vermekle yükümlüdür.
3.1. Zorunlu Unsurlar
-
Sözleşmenin süresi (genelde 2-3 yıl),
-
Menajerin ücreti (%5 – %10 arası komisyon),
-
Menajerin yetki kapsamı (transfer, sponsorluk vb.),
-
Uyuşmazlık çözüm yolları (genellikle TFF Tahkim Kurulu veya CAS).
3.2. TFF Menajerlik Talimatı
TFF’nin menajerlik talimatına göre, menajer sözleşmeleri TFF’ye tescil edilmek zorundadır. Aksi takdirde menajerlik faaliyeti resmi olarak geçerli sayılmaz.
4. Menajerlerin Hukuki Yükümlülükleri
4.1. Sadakat ve Özen Borcu
Menajer, temsil ettiği sporcunun menfaatini korumakla yükümlüdür. Örneğin, transfer görüşmelerinde sporcu aleyhine maddeler içeren bir sözleşmeye imza attırması halinde sorumluluğu doğar.
4.2. Vergi ve Mali Yükümlülükler
Menajerlik faaliyetlerinden elde edilen gelirler vergiye tabidir. Gelir Vergisi Kanunu ve Katma Değer Vergisi (KDV) düzenlemeleri uyarınca, menajerler kazançlarını beyan etmek zorundadır.
4.3. Etik Kurallar
FIFA ve TFF talimatlarında, menajerlerin kulüp yöneticileriyle uygunsuz çıkar ilişkisine girmeleri veya haksız rekabet yaratmaları yasaktır. Bu tür ihlaller disiplin cezalarına neden olur.
4.4. Tek Taraflı Temsil Yasağı
Yeni FIFA düzenlemelerine göre, menajer aynı anda hem sporcu hem de kulüp adına temsil faaliyeti yürütemez. Bu, çıkar çatışmalarını önlemek için getirilen bir düzenlemedir.
5. Örnek Kurgu Olay
Olay Senaryosu:
Profesyonel futbolcu Mehmet, Avrupa’da bir kulübe transfer olmak istemektedir. Lisanslı menajer Ahmet, Mehmet adına bir transfer görüşmesi yürütür ve bir Alman kulübüyle 3 yıllık sözleşme üzerinde anlaşma sağlar. Ancak transfer sonrası Mehmet, sözleşmede aleyhine bazı maddeler bulunduğunu fark eder. Örneğin, prim ödemelerinin yalnızca belli koşullar altında yapılacağı belirtilmiştir. Mehmet, menajerinin bu durumu önceden kendisine bildirmediğini iddia eder ve menajere dava açar.
Hukuki Değerlendirme:
-
TBK m. 506 uyarınca menajer, vekil gibi sorumludur ve sporcuya bilgi verme yükümlülüğünü ihlal etmiştir.
-
TFF Menajerlik Talimatı’na göre menajerin etik yükümlülükleri ihlal edilmiş olabilir.
-
Mehmet, menajere karşı maddi tazminat davası açabileceği gibi, TFF Tahkim Kurulu’na başvurarak menajerlik lisansının iptalini de talep edebilir.
6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
6.1. Lisanssız Menajerlik
Bazı kişiler, resmi lisansı olmadan sporculara danışmanlık yaparak yasa dışı menajerlik faaliyetinde bulunur. Bu durum hem hukuki yaptırım hem de sporcunun mağduriyetiyle sonuçlanır.
6.2. Aşırı Komisyon Talepleri
Menajerlerin, özellikle transfer dönemlerinde yüksek komisyon taleplerinde bulunması, sporcular ve kulüpler açısından sorun yaratır. TFF ve FIFA bu oranları sınırlamıştır.
6.3. Çıkar Çatışmaları
Bazı menajerler, hem kulüple hem sporcu ile çıkar ilişkisi kurarak etik dışı davranışlar sergiler. Bu tür durumlar FIFA Disiplin Kurulu tarafından cezalandırılır.
7. Yargıtay ve CAS Kararları
-
Yargıtay kararı, menajerlik sözleşmesinin vekâlet sözleşmesi hükümlerine tabi olduğunu ve menajerin sporcunun menfaatini koruma yükümlülüğünü açıkça vurgulamıştır.
-
CAS kararı, menajerlerin çıkar çatışmasına giren faaliyetlerinin sözleşmenin iptaline yol açabileceğini belirtmiştir.
8. Çözüm Önerileri
-
Lisans Denetimlerinin Sıklaştırılması: TFF ve FIFA, lisanssız menajerlik faaliyetlerine karşı daha sıkı denetim yapmalıdır.
-
Şeffaf Sözleşme Modeli: Menajerlik sözleşmeleri, FIFA tarafından önerilen standart sözleşme formatına uygun olmalıdır.
-
Etik Eğitim Programları: Menajerler için etik ve hukuki yükümlülükler konusunda düzenli eğitimler verilmelidir.
-
Tahkim Mekanizmasının Etkinleştirilmesi: Menajerlik uyuşmazlıkları hızlı tahkim sistemiyle kısa sürede çözüme kavuşturulmalıdır.
9. Sonuç
Sporcu temsilciliği, modern spor endüstrisinin vazgeçilmez bir unsurudur. Ancak menajerlik faaliyetlerinin şeffaf, etik ve hukuka uygun yürütülmesi hem sporcuların haklarını hem de kulüplerin menfaatlerini korumak açısından hayati öneme sahiptir. Lisanslı menajerlik sistemi, bu amaçla oluşturulmuş bir güvence mekanizmasıdır.
Menajerler, yalnızca sporcuların transferini yöneten kişiler değil, aynı zamanda hukuki bir danışman ve kariyer planlayıcısıdır. Bu nedenle menajerlerin yükümlülüklerini ihmal etmesi, hem tazminat sorumluluğuna hem de lisans iptali gibi disiplin yaptırımlarına yol açabilir. Sporcuların da menajer seçerken lisanslı ve güvenilir temsilcilerle çalışması, hak kayıplarını önleyecektir.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
