Sporcu İmaj Hakları: Reklam, Sponsor Kullanımı ve KVKK Uyum Rehberi

Giriş: Sporcunun Kimliği Ticari Bir Varlıktır

 

Profesyonel sporcunun adı, ses ve görüntü üzerindeki hakları, yani İmaj Hakları, çağdaş kulüp sözleşmelerinin ve sponsorluk anlaşmalarının bir parçası haline getirildi. Oyuncunun kişisel markası, kulübün ticari hedeflerini destekleyen en değerli mülkiyet mülkiyetlerinden biridir. Ancak bu ticari kullanım hem Fikri ve Sınai Haklar Hukuku hem de Türkiye’deki Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) kapsamında sıkı kurallar tabidir. Sporcunuzun, sizin veya desteğiniz olmadan kullanılması, yalnızca sözleşmesel bir ihlal değil, aynı zamanda yasal bir kişilik hakkı optik gelir.

Bu makale, sporcunun imaj haklarının hukuki haklarını, kulüp ve sponsorluk sözleşmelerinde bu hakların devrinin kısıtlamaları incelenecektir. Ayrıca, özellikle dijitalleşmenin getirdiği veri işleme ayrıntılarında KVKK uyumunun halkını ve bu hakların merkezinde başvurulacak hukuki yollar, ayrıntılı bir hukuki analiz ortaya koyacaktır.

 

I. İmaj Haklarının Hukuki Niteliği ve Kapsamı

 

Sporcunun imaj hakları, temel olarak kişilik hakları, ticari alanda korunan bir genişlemedir.

 

A. Hukuki Dayanaklar

 

1. Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Medeni Kanun (MK): Kişiliğin haklarının korunmasına dayanır. Sporcunun rızası dışında ticari amaçla kullanılması, manevi tazminat ve maddi zarar taleplerine yol açar.
2. Fikri ve Sınai Haklar Kanunu (FSEK): Sanatçıların eserlerinin korunmasına benzer şekilde, sporcunun dinlenmesine izin verilmeden çalıştırılması engellenir.
3. KVKK: Sporcunun görüntü ve ses verilerinin işlenmesi, KVKK kapsamında özel bir işlem olarak işlenmesi.

 

B. İmaj Haklarının Sözleşmesisel Devri

 

Bir sporcu kulübüyle sözleşme imzalarken, genellikle İmaj Haklarının Kullanım Yetkisini kulübe devreder. Ancak bu devir sınırsız değildir:

• Amaç ve Süre Sınırlaması: Kulüp veya sponsor, bu hakların sadece sözleşme süresi boyunca ve sözleşmede belirtilen ticari faaliyetler (reklam, sponsorluk, tanıtım faaliyetleri) için kullanılabilir. Kapsam dışı bir kullanım, hakkın genişletilmesi demektir.
• Futbolcuya Ait Haklar: Oyuncunun kişisel sponsorluk anlaşmaları ile kulüp/lig sponsorlarının hakları arasında çatışma çıkmaması için, sözleşmede bu saklanmasının netleştirilmesi zorunludur (Örn: Oyuncu, rakip bir markanın reklamında oynayamaz).

 

II. Sponsorluk ve Reklam Anlaşmalarında Hukuki Tuzaklar

 

Sponsorlukların, kulübün ve sporcunun ticari ilişkilerinin kapsamıdır; Ancak burada çıkar çatışması riski yüksektir.

 

A. Sponsorluk Hiyerarşisi ve Rekabet Yasağı

 

Kulüpler, lig veya federasyon (TFF/UEFA) ile yapılan ana sponsorluk anlaşmalarına tabidir.

1. Rakip Ürün Yasağı: Sporcunun, kulübünün ana sponsorunun rakibi olan bir markasının reklamında oynaması, genellikle sözleşmesel olarak yasaklanır . Bu korumanın, disiplin cezasının veya sözleşmenin tazminatı doğurabilir.
2. Kullanım Alanı: Sponsorun, sporcunun fotoğrafını kullanma hakkı, yalnızca sezonla sınırlı olabilir. Sözleşme sona erdikten sonra eski sponsorun görsellerini kullanmaya devam etmek, imaj hakkıdır.

 

B. Maddi Tazminatın Hesaplanması

 

İmaj haklarının kullanılmasına izin verilmeyen durumda sporcu, kullanılan ticari emsal değerine göre maddi tazminat talebinde bulunabilir. Bu, genellikle sporcunun benzer bir tanıtım için talep ücretinden yola çıkılarak hesaplanarak yapılır.

 

III. KVKK Uyum Rehberi: Görüntü ve Performans Verilerinin İşlenmesi

 

KVKK’nın gizliliğiyle birlikte, sporcuların görüntü ve performans verilerinin genişletilmesi ve genişletilmesi, yasal bir sürece bağlanmıştır.

 

A. Açık Rıza (Açık Rıza) Zorunluluğu

 

Sporcunun fotoğrafının, videosunun veya performans istatistiklerinin ticari amaçlarla kullanılması için sporcudan açık ve ayrıntılı ödemeler için kayıtlar yazılı olarak onaylanır.

• Tuzak: Sözleşmenin genel bir maddesiyle tüm değişiklikler ticari kullanımlara izin verilmesi, KVKK açısından yeterli sayılmayabilir. KVKK onayı, ayrılabilir olmalı ve her veri işleme yöntemi için ayrı ayrı toplanma (Örn: “Maç ayrıntıları TFF yayın hakkı için kullanılır” ve “Fotoğraflar, X sponsor reklamında kullanılır” ibarelerinin ayrı ayrı onaylanması).

 

B. Veri Güvenliği ve Transferi

 

Kulüpler, sporcuların performans takibi (GPS verileri, antrenman maçları, sağlık bilgileri) işlerken KVKK’nın ölçümlerini doğrulamak için güvenlik önlemleri almak zorundaydı.

• Uluslararası Veri Transferi: Oyuncunun yurt transferi gerçekleştiğinde, verilerinin yurt aktarımının sağlanması için KVKK uyumlu uluslararası veri transfer biriminin (standart sözleşme maddelerinin) kullanılması zorunludur.

 

Sonuç: Marka Değerini Koruma Sanatı

 

Sporcunun itibar hakları, futbol kariyerinin sona ermesinden sonra dahi değerini koruyabilen, sürdürülebilir bir ticari varlıktır. Bu hakkın korunması, sözleşme hukuk bilgisi ile modern veri koruma mevzuatına (KVKK) hakimiyeti gerektirir.

Kulüpler, sponsorluk anlaşmaları yaparken, sporcuya ait hakların kapsamını ve süresini daraltmalı ve net tutmalıdır. Sporcular ise, imza attıkları her belgeyi, bu hakkın hangi amaçla yapıldığını, ne kadar süreyle ve hangi karşılıkla devredildiğini inceleyerek onaylamalıdır. İmaj hakları, dikkatli bir şekilde yönetildiğinde oyuncunun finansal açıdan kazanç sağlaması, ihmalin ciddi hukuki ve mali kayıplara yol açması mümkündür.