Spor Tesislerinde Sorumluluk: Seyircilerin Güvenliği Kimden Sorulur?

1. Giriş

Spor karşılaşmaları, binlerce kişinin aynı anda bir araya geldiği, heyecanın ve coşkunun yoğun yaşandığı etkinliklerdir. Ancak bu etkinlikler, seyirci güvenliği açısından ciddi riskler de barındırır. Tribünlerde yaşanan izdihamlar, sahaya yabancı madde atılması, uygunsuz tesis koşulları veya güvenlik zaafiyetleri sonucu meydana gelen yaralanmalar ve ölümler, spor hukuku ve tazminat sorumluluğu açısından önemli sorunlar doğurur.

Türk hukukunda spor tesislerinde güvenlik sorumluluğu, birden fazla aktörün görev ve yükümlülükleriyle ilgilidir. Spor kulübü, organizatör, özel güvenlik şirketi, belediye ve devletin kolluk kuvvetleri, belirli ölçülerde sorumluluk taşır. Bu yazıda, seyircilerin güvenliği kimden sorulur? sorusu çerçevesinde hukuki sorumluluk unsurları, Yargıtay kararları ve kurgu bir olay üzerinden analiz edilecektir.

2. Hukuki Dayanaklar

2.1. 6222 Sayılı Kanun

6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun, spor karşılaşmalarında güvenliği sağlamak amacıyla özel hükümler getirmiştir. Kanunun 6. maddesi uyarınca, spor kulüpleri ve federasyonlar, karşılaşma alanında güvenliğin sağlanması için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Ayrıca müsabaka sırasında özel güvenlik ve kolluk kuvvetleri birlikte görev yapar.

2.2. Borçlar Kanunu (TBK) m. 49 ve m. 66

Spor karşılaşmalarında güvenlik eksikliği nedeniyle zarar gören seyirciler, TBK m. 49 uyarınca haksız fiil sorumluluğuna dayanarak tazminat talebinde bulunabilir. Ayrıca TBK m. 66, adam çalıştıranın sorumluluğu kapsamında, kulüplerin ve organizatörlerin çalışanlarının kusurlarından sorumlu tutulabileceğini düzenler.

2.3. İşletme Tehlikesi ve Kusursuz Sorumluluk

Yargıtay, büyük kitlelerin toplandığı stadyum ve spor salonlarını “tehlike arz eden işletme” olarak görmektedir. Bu nedenle, işletme sahipleri kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca, meydana gelen zararlardan sorumlu olabilir. Bu durum, 6098 sayılı TBK m. 71’de düzenlenen tehlike sorumluluğu ilkesiyle de örtüşmektedir.

3. Sorumluluğun Paydaşları

3.1. Spor Kulüpleri

Ev sahibi kulüp, spor karşılaşmasının organizatörü olarak tesisin güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Tribün düzeni, bariyerler, turnikeler, acil çıkış kapıları, tahliye planları ve güvenlik personeli kulübün sorumluluğundadır.

3.2. Özel Güvenlik Şirketleri

Kulüp veya organizatör tarafından görevlendirilen özel güvenlik şirketleri, görev alanları dâhilinde seyircilerin güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Ancak şirketin kusuru veya eksik tedbiri halinde sorumluluk doğar.

3.3. Devletin Kolluk Güçleri

Müsabakalarda kolluk kuvvetleri (polis ve jandarma), kamu güvenliğini sağlamak amacıyla görev yapar. Kolluğun eksikliği veya ihmali, idarenin hizmet kusuru kapsamında tam yargı davalarına konu olabilir.

3.4. Belediyeler ve Tesis İşletmecileri

Stadyumların veya spor salonlarının inşa ve bakımında görevli belediyeler veya özel tesis işletmecileri, güvenlik standartlarını sağlamakla yükümlüdür. Eksik bakım veya standart dışı yapılar, sorumluluk doğurur.

4. Örnek Kurgu Olay

Olay Senaryosu:
Bir Süper Lig futbol karşılaşmasında, tribün kapılarının yetersiz olması ve turnike sisteminin bozuk çalışması nedeniyle maç öncesi büyük bir izdiham yaşanır. Kapıda görevli özel güvenlik personeli, yetersiz sayıda olduğu için kitleyi kontrol edemez. İzdiham sırasında 10 seyirci yaralanır, biri ağır şekilde sakatlanır. Yaralılar, hem kulübe hem özel güvenlik şirketine hem de kolluk güçlerine karşı dava açar.

Hukuki Değerlendirme:

Kulüp, organizatör olarak asıl sorumludur. Yargıtay kararlarında da, organizasyon hatasından doğan zararlardan ev sahibi kulübün tazminat sorumluluğu kabul edilmiştir.
Özel güvenlik şirketi, görevlendirdiği personelin yetersizliği ve koordinasyon eksikliği nedeniyle adam çalıştıranın sorumluluğu kapsamında sorumludur.
Kolluk güçlerinin izdihamı önlemeye yönelik zamanında müdahale etmemesi, idarenin hizmet kusuru olarak değerlendirilebilir ve idare aleyhine idari yargıda tam yargı davası açılabilir.

5. Yargıtay Kararları Işığında Seyirci Güvenliği

Yargıtay kararı, spor organizasyonlarında güvenliği sağlama yükümlülüğünün ev sahibi kulüp üzerinde olduğunu ve bu yükümlülüğün kusursuz sorumluluk kapsamında değerlendirilebileceğini belirtmiştir.
Yargıtay kararı, güvenlik zaafiyeti nedeniyle seyircilerin uğradığı zararların kulüp ve güvenlik şirketi tarafından müteselsilen tazmin edilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

6. Sorumluluk Türleri

6.1. Hukuki (Tazminat) Sorumluluk

Seyircilerin bedeni veya maddi zararları için TBK kapsamında maddi ve manevi tazminat talepleri gündeme gelir.

6.2. Cezai Sorumluluk

Organizatör veya güvenlik görevlilerinin ağır ihmal veya kastı, taksirle yaralama (TCK m. 89) veya taksirle ölüme sebebiyet verme (TCK m. 85) suçlarını oluşturabilir.

6.3. İdari Sorumluluk

Kolluk güçlerinin eksik hizmeti, idarenin sorumluluğunu doğurur ve tam yargı davalarına konu olabilir.

7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Yetersiz Güvenlik Personeli: Kulüpler, maliyet gerekçesiyle yeterli sayıda güvenlik görevlisi çalıştırmayabilir.
Standart Dışı Tesisler: Eski stadyumlarda acil çıkış kapılarının eksikliği ve altyapı sorunları risk yaratır.
Koordinasyon Eksikliği: Özel güvenlik ve kolluk arasında etkin bir koordinasyon sağlanmadığında güvenlik zaafiyetleri ortaya çıkar.

8. Çözüm Önerileri

Bağımsız Güvenlik Denetimleri: Stadyumların düzenli olarak bağımsız güvenlik firmaları tarafından denetlenmesi.
Eğitim Programları: Güvenlik görevlileri için profesyonel kriz yönetimi eğitimleri verilmesi.
Teknolojik Sistemler: Kameralar, yüz tanıma sistemleri, elektronik turnikeler gibi teknolojilerin yaygınlaştırılması.
Kusursuz Sorumluluk Uygulaması: Kulüplerin, seyirci güvenliğinden kusursuz sorumluluk esasına göre sorumlu tutulması.

9. Sonuç

Spor tesislerinde seyirci güvenliği, tek bir kurumun değil, kulüp, organizatör, güvenlik şirketleri, kolluk kuvvetleri ve belediyeler gibi birçok aktörün ortak sorumluluğudur. Hukuki açıdan, zarara uğrayan seyirciler genellikle ev sahibi kulübe karşı tazminat davası açar. Yargıtay içtihatları da organizatör kulübün kusursuz sorumluluk ilkesiyle sorumlu tutulabileceğini göstermektedir.

Güvenlik önlemlerinin eksikliği sadece hukuki sorumluluk doğurmakla kalmaz, aynı zamanda toplumda güven kaybına neden olur. Bu nedenle, sporda güvenlik yönetimi profesyonelleştirilerek, Avrupa standartlarında bir güvenlik altyapısının oluşturulması şarttır.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut

6222 sayılı kanun, kulüp sorumluluğu, seyirci güvenliği, spor tesislerinde sorumluluk, TBK m.49, yargıtay kararları

Single Blog Title