Spor Müsabakalarında Güvenlik Zaafiyeti

Giriş: Spor Organizasyonlarında Güvenlik Bir Hukuki Yükümlülüktür

Spor müsabakaları yüksek kalabalık, yoğun duygu ve rekabet ortamı nedeniyle güvenlik risklerinin en yoğun olduğu organizasyonlardandır. Taraftarların stadyumda, salonlarda veya kampüs içi spor alanlarında uğradığı yaralanmalar, darp, ezilme, tribün çökmesi, maddi zararlar veya toplu izdiham gibi olaylar; hem kulüplerin hem federasyonların hem de organizatörlerin hukuki sorumluluğunu doğurur. Bu nedenle güvenlik, sadece teknik bir tedbir değil; hukuki özen borcu kapsamında değerlendirilen bir sorumluluk alanıdır.

Türk hukuku, 6222 sayılı Kanun, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ceza Kanunu ve TFF/Federasyon talimatlarıyla spor müsabakalarında güvenlik yükümlülüğünü ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Kulüpler, organizatörler, güvenlik şirketleri ve federasyonlar bu süreçte hem idari hem hukuki hem de cezai açıdan sorumluluk altındadır.

---

1. Kulüplerin ve Organizasyonun Güvenlik Yükümlülüğü: Özen ve Gözetim Borcu

Spor kulüpleri müsabaka organizatörü olarak taraftarların can ve mal güvenliğini korumakla yükümlüdür. Bu yükümlülük TBK m. 417 ve m. 49 çerçevesinde “koruma ve gözetim borcu” niteliğindedir.

Kulüplerin sağlaması gereken temel güvenlik tedbirleri:

• Yeterli sayıda güvenlik personeli,

• Kameralı izleme sistemi,

• Turnike kontrolü ve bilet eşleşmesi,

• Tribünlerin fiziki dayanıklılığı,

• Saha içi ve saha dışı güvenlik bariyerleri,

• Acil çıkış planları,

• Engelli taraftar alanlarının güvenliği.

Eksik güvenlik tedbiri nedeniyle doğan zararlar, kulübün kusur sorumluluğuna yol açar.

---

2. 6222 Sayılı Kanun Kapsamında Kulüp ve Organizasyon Sorumluluğu

6222 sayılı Kanun kulüplere özel güvenlik yükümlülükleri getirir:

• Elektronik bilet ve kimlik doğrulama sistemi,

• Kamera kayıtlarının saklanması,

• Tribün giriş çıkışlarının kontrolü,

• Yasa dışı maddelerin stadyuma girişinin engellenmesi,

• Taraftar gruplarının ayrıştırılması,

• Acil müdahale ekiplerinin hazır bulundurulması.

Bu yükümlülüklere aykırılık hâlinde kulüpler:

• İdari para cezası,

• Tribün kapatma,

• Hasılat kesintisi,

• Puan silme,

• Tesis kapatma
  gibi yaptırımlarla karşılaşabilir.

---

3. Taraftarın Uğradığı Zararlar: Hangi Hallerde Kulüp Sorumlu Tutulur?

Taraftarın uğradığı her zarar kulübü doğrudan sorumlu kılmaz. Sorumluluk için “güvenlik zaafiyeti”nin bulunması şarttır.

Kulübün sorumlu tutulabileceği örnek olaylar:

A. Tribün Çökmesi veya Fiziki Yetersizlik

Tesisin bakımsızlığı, yetersiz malzeme kullanımı veya kapasite aşımı nedeniyle meydana gelen yaralanmalar.

B. Taraftarlar Arası Kavgalarda Yetersiz Güvenlik

Yetersiz personel, risk analizi yapılmaması, tribün ayrıştırmasının sağlanmaması.

C. Sahaya Yabancı Madde Atılması

Güvenlik kontrollerinin yetersizliği nedeniyle taraftarın yaralanması.

D. Kaçış Yollarının Kapalı Olması

Acil çıkış kapılarının kilitli olması nedeniyle ezilme veya sıkışma.

E. Engelli veya Çocuk Taraftar Alanlarında Güvenlik Eksikliği

Özel koruma yükümlülüğünün ihlali.

F. Organizasyon Kusuru

Yetersiz ışıklandırma, merdiven ve koridor güvenliği, yönlendirme eksikliği.

Bu durumlarda kulüp tazminat sorumluluğu ile karşılaşır.

---

4. Tazminat Sorumluluğunun Türleri

Taraftar zararlarında talep edilebilecek tazminatlar:

A. Maddi Tazminat

• Tedavi giderleri,

• Çalışma gücü kaybı,

• Geçici iş göremezlik,

• Bakıcı gideri,

• Yol ve bakım masrafları.

B. Manevi Tazminat

Taraftarın yaşadığı korku, acı ve elem nedeniyle ödenen tazminat.

C. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Ölüm hâlinde yakınların talep edebileceği tazminat.

---

5. Güvenlik Şirketlerinin ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu

Kulüpler genellikle özel güvenlik şirketleri ile sözleşme yapar. Ancak:

Güvenlik hizmeti dışarıya devredilmiş olsa bile organizasyon sorumluluğu kulüpte kalır.

Özel güvenlik şirketi de kusuru oranında sorumlu tutulur. Ayrıca:

• Stadyumu işleten şirket,

• Bilet sağlayıcı sistem,

• Tedarik firmaları

da birlikte sorumluluk doğurabilir.

---

6. Taraftarın Kendi Kusurunun Etkisi

Taraftarın:

• Alkol veya uyuşturucu etkisiyle taşkınlık yapması,

• Kavga başlatması,

• Yasaklı madde taşıması,

• Tribünde tehlikeli davranışlarda bulunması

kusur oranını artırır ve tazminat miktarını azaltabilir.

Ancak kulübün temel güvenlik tedbirlerini almaması hâlinde bu indirim sınırlıdır.

---

7. Ceza Hukuku Boyutu: İhmali Davranışla Yaralama veya Ölüme Sebebiyet

Kulübün yöneticileri veya organizasyon sorumluları, ağır güvenlik ihlalleri nedeniyle:

• Taksirle yaralama (TCK 89),

• Taksirle ölüme sebebiyet (TCK 85),

• İhmal suretiyle görevi kötüye kullanma
  suçlarından yargılanabilir.

Özellikle ölümlü olaylarda sorumluluk geniştir.

---

8. Kamera Kayıtları, Elektronik Bilet ve Delillendirme

Stadyum kameraları delil niteliğinde çok önemlidir:

• Olayın gelişimi,

• Güvenlik personelinin ihmali,

• Taraftar davranışları,

• Kapıların kapalı olup olmadığı
  kayıtlarla ispatlanabilir.

Kulüpler kamera kayıtlarını saklamakla yükümlüdür; aksi hâlde ispat yükü ağırlaşır.

---

9. Federasyon Yaptırımları ve Tahkim Süreci

TFF ve diğer federasyonlar güvenlik ihlallerine karşı şu yaptırımları uygular:

• Tribün kapatma,

• Para cezası,

• Sahaya seyirci almama,

• Puan silme,

• Hak mahrumiyeti.

Kulüp bu kararlara karşı Tahkim Kurulu‘na başvurabilir; ancak güvenlik ihlalinin açıkça tespit edildiği dosyalarda kararların bozulması zordur.

---

10. Organizasyon Sorumluluğunun Artması: Yeni Trendler

Güncel uygulamalarda federasyonlar:

• Dijital güvenlik,

• Yapay zekâ kamera analizleri,

• Taraftar profili risk değerlendirmesi
  gibi teknik tedbirleri zorunlu tutmaya başlamıştır.

Kulüpler güvenlik planlarını profesyonelleştirmek zorundadır.

---

Sonuç: Güvenlik Zaafiyeti Yalnızca Bir Organizasyon Sorunu Değil, Hukuki Bir Risk Alanıdır

Spor müsabakalarında meydana gelen zararlar, çoğu zaman öngörülebilir niteliktedir ve kulüplerin gerekli tedbirleri almasıyla engellenebilir. Bu nedenle:

• Güvenlik planlaması profesyonel yapılmalı,

• Fiziki tesis güvenliği sağlanmalı,

• Özel güvenlik ekipleri eğitilmeli,

• Taraftar davranışları izlenmeli,

• Acil durum yönetimi eksiksiz oluşturulmalıdır.

Taraftarların güvenliği spor hukukunun temel ilkelerinden biridir ve kulüplerin bu konuda özen borcu en yüksek seviyededir.