Spor Kulüplerinin Tazminat Sorumluluğu: Taraftar Eylemlerinin Hukuki Sonuçları
Giriş
Futbol, basketbol ve benzeri profesyonel spor branşlarında taraftar etkisi her geçen gün artmakta, bu etki yalnızca sportif başarıyla sınırlı kalmamakta, aynı zamanda kulüplerin hukuki ve mali sorumluluklarını da belirleyici hale getirmektedir. Özellikle taraftarların neden olduğu taşkınlıklar, sahaya müdahale, küfür, tribün olayları, malzeme zararları ve üçüncü kişilere yönelik saldırılar, hem idari yaptırımların hem de özel hukuk kapsamında tazminat sorumluluğunun gündeme gelmesine yol açmaktadır.
Bu makalede, spor kulüplerinin taraftar eylemleri nedeniyle doğan tazminat sorumluluğu, Türk özel hukuku ve spor hukuku mevzuatı (özellikle 6222 sayılı Kanun, TFF Disiplin Talimatı ve Borçlar Kanunu) çerçevesinde ele alınacak; ayrıca Yargıtay kararları ve güncel uygulamalara yer verilecektir.
1. Taraftar Eylemleri Nedir? Hukuki Nitelendirme
Taraftarlar, spor kulüplerinin doğrudan temsilcisi olmamakla birlikte, kulüp organizasyonuna fiilen dâhil olan bir topluluktur. Taraftarların müsabaka sırasında veya çevresinde gerçekleştirdikleri bazı eylemler, hem spor hukuku hem de genel hukuk normları bakımından hukuka aykırılık teşkil edebilir.
Bunlar arasında şunlar yer alır:
-
Sahaya yabancı madde atma
-
Sahaya girme
-
Küfürlü tezahürat
-
Rakip takım otobüsüne saldırı
-
Kolluk kuvvetlerine mukavemet
-
Futbolculara veya yöneticilere fiziki saldırı
-
Stadyumda mala zarar verme
Bu eylemler, yalnızca şahsi cezaî sorumlulukla sınırlı değildir; çoğu zaman kulüplerin tazminat sorumluluğunu doğurmaktadır.
2. Spor Kulüplerinin Hukuki Sıfatı ve Sorumluluk Rejimi
Spor kulüpleri, 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu uyarınca tüzel kişilik niteliğinde dernek veya anonim şirket statüsünde faaliyet gösterir. Dolayısıyla Borçlar Kanunu’nun genel hükümlerine göre organları ve temsilcileri yanında taraftar eylemlerinden de sorumlu olabilirler.
a. TBK m. 66 – Kusursuz Sorumluluk
Türk Borçlar Kanunu m. 66/1’e göre, tehlike arz eden işletme sahibi, doğan zarardan kusursuz olsa bile sorumlu tutulabilir. Profesyonel futbol maçları gibi yüksek kalabalık ve yüksek risk taşıyan organizasyonlar bu kapsamda değerlendirebilirler.
Örnek: Taraftarın sahaya attığı cisim nedeniyle başından yaralanan rakip takım futbolcusu, doğrudan kulüpten tazminat talep edilebilir.
b. TBK m. 49 – Haksız Fiil Sorumluluğu
Taraftarın haksız fiili sonucunda zarar doğmuşsa, kulüp doğrudan değil ancak dolaylı sorumlu tutulabilir. Ancak bazı durumlarda kulübün organizasyon eksikliği ya da gerekli önlemleri almaması, kusurlu eylem niteliğinde kabul edilir.
3. 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun
6222 sayılı Kanun, taraftar eylemleriyle ilgili cezai hükümler barındırmakla birlikte, kulüplerin idari ve özel hukuk sorumluluğunu da dolaylı olarak etkiler.
a. Güvenlik Önlemlerinden Sorumluluk
Madde 5’e göre, spor kulübü organizatör sıfatıyla müsabaka güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük kapsamında alınmayan tedbirler (kamera sistemi, güvenlik elemanı, turnike) nedeniyle meydana gelen olaylarda kulübün ihmali tartışılır.
b. Eylemlerin Tekrarı ve Kulübe Ceza
Taraftar olayları tekrar ediyorsa ve kulüp gerekli önlemleri almıyorsa, sadece idari para cezası değil, aynı zamanda seyircisiz oynama, saha kapatma gibi sportif yaptırımlar da uygulanır. Bu cezalar da doğrudan maddi zarara sebep olur.
4. TFF Disiplin Talimatları Kapsamında Sorumluluk
Türkiye Futbol Federasyonu’nun (TFF) Disiplin Talimatı, taraftar eylemleri nedeniyle kulüplere ceza verilmesini açıkça düzenler.
a. Kural: Objektif Sorumluluk
Disiplin Talimatı m. 52 vd. maddelere göre, kulüp taraftarlarının tüm eylemlerinden sorumludur, kusur aranmaz. Bu sistem objektif sorumluluk rejimidir.
b. Maddi Zararlar ve Tazminat
Sahaya girme, koltuk kırma, güvenlik kameralarını tahrip etme gibi durumlarda:
-
Stat sahibi (örneğin belediye)
-
Rakip takım
-
Yayıncı kuruluş
doğrudan kulüpten tazminat talep edebilir.
5. Uygulamada Karşılaşılan Tazminat Türleri
Taraftar eylemleri nedeniyle kulüpler aşağıdaki zarar kalemleriyle karşılaşabilir:
-
Maddi tazminat:
-
Zarar gören eşya (koltuk, kamera, turnike, reklam panosu)
-
Güvenlik harcamaları
-
Sakatlanan kişilerin tedavi masrafları
-
-
Manevi tazminat:
-
Küfürlü tezahürata maruz kalan futbolcu veya hakem
-
Taraftar şiddeti sonucu yaralanan izleyici
-
-
Dolaylı zararlar:
-
Seyircisiz oynama nedeniyle bilet geliri kaybı
-
Sponsorluk iptalleri
-
Medya yayın sözleşmelerinde cezai şartlar
-
6. Yargıtay Kararları ve İçtihatlar
❖ “Stadyumda seyircilerin tribünlerde çıkardığı olaylar nedeniyle zarar gören yayın ekipmanlarının tazmininden, kulüp sorumludur. Kulübün organizasyon sorumluluğu gereği gerekli önlemleri almadığı sabittir.”
❖ “Futbol maçında rakip oyuncuya yabancı madde atılması sonucu meydana gelen bedensel zarar nedeniyle, saldırıyı gerçekleştiren şahsın yanı sıra ev sahibi kulübün de tazminatla sorumlu olduğuna karar verilmiştir.”
7. Uluslararası Uygulamalar
UEFA ve FIFA da benzer şekilde kulüplere objektif sorumluluk ilkesi çerçevesinde disiplin cezaları verir. UEFA Disiplin Talimatı madde 16’ya göre:
-
Taraftar davranışları nedeniyle ceza alan kulüp, gerekirse 3. taraflara karşı doğrudan maddi sorumluluk altına girebilir.
-
CAS kararlarında da bu ilke defalarca onanmıştır.
8. Kulüplerin Önleyici Hukuki Stratejileri
Kulüplerin sorumluluğunu azaltmak ve hukuki riskleri minimize etmek için aşağıdaki adımlar önerilir:
-
Güvenlik hizmetlerini profesyonel firmaya devretme
-
Kamera kayıtlarının düzenli tutulması
-
Taraftar gruplarıyla protokoller imzalanması
-
6222 Kanunu çerçevesinde stadyum giriş sistemleri kurulması
-
Sigorta poliçeleriyle risklerin teminat altına alınması
-
Hukuki danışmanlık hizmeti alınarak zararın üçüncü kişilere aktarılması
Sonuç
Taraftarların spor alanlarındaki davranışları sadece sportif atmosferi değil, kulüplerin hukukî ve ekonomik geleceğini de etkilemektedir. Türk hukuku ve FIFA/TFF düzenlemeleri çerçevesinde, kulüplerin taraftar eylemlerinden doğan zararları karşılama yükümlülüğü önemli bir sorumluluk alanıdır. Bu nedenle spor kulüplerinin, yalnızca takım performansı değil; hukuki risk yönetimi konusunda da profesyonel yaklaşım sergilemeleri kaçınılmazdır.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
