Spor Kulüplerinde Yönetim Kurulu Sorumluluğu ve İbra Süreçleri

GİRİŞ

Spor kulüpleri, genellikle dernek statüsünde kurulan, bazıları ise anonim şirket yapısıyla faaliyet gösteren tüzel kişiliklerdir. Gelişen profesyonel spor ekonomisi, bu kulüplerin yönetiminde ciddi mali, hukuki ve yönetsel sorumlulukları da beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda kulüplerde görev yapan yönetim kurulu üyeleri, sadece sportif başarının değil, aynı zamanda kurumsal mali disiplinin de temel sorumlularıdır.

Ancak uygulamada, kulüp başkan ve yöneticileri çoğu zaman kamuoyunda “sorumluluktan ibra edildiklerini” iddia ederek hesap verme yükümlülüğünden kaçınmakta; ibra mekanizmasının amacı dışında kullanılması spor hukukunda önemli sorunlara yol açmaktadır.

Bu makalede, spor kulüplerinde yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu, ibra süreçlerinin hukuki mahiyeti ve örnek olaylar ışığında uygulamadaki sorunlar değerlendirilecektir.

---

1. SPOR KULÜPLERİNİN HUKUKİ STATÜSÜ

a) Dernek Olarak Spor Kulüpleri

7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu, spor kulüplerini özel hukuk tüzel kişisi olarak düzenlemiştir. Kanun uyarınca:

• Spor kulüpleri dernek olarak kurulur.

• Spor anonim şirketi kurulabilir ancak bu şirketin %51 hissesi spor kulübüne ait olmalıdır (m. 4/6).

• Kulüpler, spor faaliyetleri yanında iktisadi faaliyet de yürütebilir.

b) Yönetim Kurulunun Hukuki Statüsü

Türk Medeni Kanunu’na göre (m. 70 vd.), derneklerde yönetim kurulu:

• Derneği temsil eder,

• Gelir-gider işlemlerini yürütür,

• Genel kurula hesap verir.

Spor kulüplerinde bu durum daha da önemlidir çünkü yöneticiler aynı zamanda büyük bütçeleri yöneten aktörlerdir.

---

2. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

a) Genel Sorumluluk (TMK ve Dernekler Kanunu)

Yönetim kurulu üyeleri, kulübün zararına yol açan işlemleri nedeniyle tazminat sorumluluğu altına girebilir. TMK m. 75’e göre:

“Yönetim kurulu üyeleri görevlerini yerine getirirken kusurları ile derneğe verdikleri zararlardan sorumludur.”

b) Mali Sorumluluk

Spor kulüpleri genellikle yüksek borçluluk oranına sahiptir. Bu borçların denetimi ve tahsili sırasında yöneticilerin:

• Borçlanma sınırlarını aşması,

• Usulsüz borçlanması,

• Sponsorluk gelirlerini uygunsuz şekilde kullanması

halinde kişisel mali sorumlulukları doğabilir.

Örneğin: 7405 sayılı Kanun’un 20. maddesi uyarınca, yöneticiler kulüp kaynaklarını kanuna aykırı kullanırsa, ödedikleri borçlardan şahsen sorumlu tutulurlar.

---

3. İBRA NEDİR? HUKUKİ MAHİYETİ

a) İbra Kavramı

İbra, yönetim kurulu üyelerinin geçmiş dönem faaliyetlerinin genel kurulca onaylanarak sorumluluktan kurtarılmasıdır. Dernekler için TMK m. 76 bu hususu düzenler.

İbraname kararıyla:

• Yönetici hakkında bireysel sorumluluk doğmaz.

• Ancak bu ibranın yolsuz, bilgi eksikliğine dayalı veya kötü niyetli olması halinde geçersiz sayılabileceği kabul edilmektedir.

b) İbranamenin Geçersizliği

Aşağıdaki durumlarda ibra kararı geçersiz sayılabilir:

• Genel kurul üyelerinin bilgilendirilmemesi

• Bilançonun gerçeği yansıtmaması

• Oy hakkının kötüye kullanılması

• Saklı alacakların bulunması

Bu durumda, ibra edilmiş yöneticilere karşı sonradan tazminat ve ceza davaları açılması mümkündür.

---

4. ÖRNEK OLAY: GALATASARAY SPOR KULÜBÜ – 2018 GENEL KURULU

Olay:

2018 yılında Galatasaray Spor Kulübü olağan genel kurulunda, Başkan Dursun Özbek ve yönetimi mali yönden ibra edilmemiştir. Bu karar büyük kamuoyu etkisi yaratmıştır.

Hukuki Gelişme:

• Başkan Özbek kararı mahkemeye taşıdı.

• İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi, ibra edilmeme kararının “gerekçesiz ve önyargılı” olduğunu belirterek iptal etti.

• Yargıtay da bu kararı onadı.

Değerlendirme:

Bu olay, ibra kararlarının hukuka aykırı alınması durumunda yargı denetimine tabi tutulabileceğini göstermesi açısından emsaldir.

---

5. TFF UYGULAMALARI VE DENETİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

a) Kulüp Lisans Talimatı

TFF, mali şeffaflık amacıyla her kulübe bağımsız denetim raporu sunma zorunluluğu getirmiştir. Bu raporlar, yönetim faaliyetlerinin hukuka ve mali disipline uygunluğunu inceler.

b) UEFA Kulüp Lisans Sistemi

Avrupa kupalarına katılacak kulüplerin yöneticileri, finansal fair-play kurallarına uymakla yükümlüdür. UEFA, gereğini yapmayan kulüplere hem yönetsel hem mali yaptırım uygular.

---

6. TAZMİNAT DAVALARI VE YARGITAY GÖRÜŞLERİ

“Dernek yöneticileri, harcamaları belgeleyemedikleri ve yetkisiz harcamalar yaptıkları takdirde, ibra edilmiş olsalar bile, tazminat yükümlülüğü devam eder.”

“İbra, sadece bilgi sahibi olunan hususlarda geçerli olur. Saklı alacaklar, gizlenen zararlar açısından ibra etkisizdir.”

Bu kararlar, ibranın sınırsız bir sorumsuzluk sağlamadığını göstermektedir.

---

7. UYGULAMADAKİ SORUNLAR

• Genel kurullarda ibra kararları çoğu zaman “usul gereği” alınmakta; gerçek denetim yapılmamaktadır.

• Bilançolar detaylı incelenmeden ibra edilmektedir.

• Oy çoğunluğu ile ibra, azınlık üyelerin haklarını zedeleyebilmektedir.

• Mahkeme iptalleri uzun sürdüğü için ibraya dayalı sorumsuzluk fiili olarak işlemektedir.

---

8. ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

• İbra mekanizması bağımsız denetim raporlarına bağlanmalıdır.

• İbra öncesi genel kurul üyelerine 15 gün önceden mali tablo sunulmalıdır.

• Azınlık üyelerin ibra iptal davası açma süresi uzatılmalıdır.

• Yöneticiler için bireysel sorumluluk sigortası sistemi kurulmalıdır.

---

SONUÇ

Spor kulüplerinde yönetim kurulu üyeleri, yüksek hacimli kaynakları yönetmeleri nedeniyle ciddi hukuki sorumluluk taşımaktadır. İbra, bu sorumluluğun ortadan kalktığı anlamına gelmemekte, ancak hukuki denetimi zorlaştıran bir işlem olarak uygulamada suiistimal edilebilmektedir. Yargı içtihatları ve TFF uygulamaları, kulüp mali disiplinini sağlamak adına önemli adımlar atsa da; ibranın şeffaf, hesap verilebilir ve hukuk denetimine açık biçimde yürütülmesi, kulüp yönetiminde kurumsal güveni güçlendirecektir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut