Spor Hukukunda Şike ve Hukuki Sonuçları

1. Giriş

Şike, spor müsabakalarının dürüstlüğünü ve rekabet ilkesini ortadan kaldıran en ciddi ihlallerden biridir. Özellikle futbol başta olmak üzere tüm spor dallarında, müsabaka sonucunu hileli yöntemlerle etkileme eylemleri hem ceza hukuku hem de disiplin hukuku açısından ağır yaptırımlara tabidir.
Türkiye’de şike, 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun ve Türk Ceza Kanunu (TCK) hükümleri ile cezalandırılırken; Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Disiplin Talimatı çerçevesinde de sportif yaptırımlara konu olur.

2. Şike Kavramı ve Unsurları

2.1. Tanım

6222 sayılı Kanun m.11 uyarınca şike, “müsabakanın sonucunu etkilemek amacıyla, karşılaşmanın taraflarından birinin veya üçüncü kişilerin haksız menfaat temini için anlaşmaları” şeklinde tanımlanır.
Şike genellikle aşağıdaki yollarla ortaya çıkar:

Oyunculara veya hakemlere maddi menfaat sağlama,
Rakip takımı kasıtlı olarak zayıflatma (bilinçli kırmızı kart görme, performans düşürme),
Bahis şirketleri üzerinden manipülasyon.

2.2. Unsurlar

Müsabakanın varlığı: Resmi veya özel turnuvalar fark etmeksizin her türlü müsabakada şike mümkündür.
Haksız menfaat sağlama: Para, mal veya farklı bir çıkar karşılığı anlaşma yapılması.
Sonuç etkileme kastı: Müsabakanın skor veya gidişatına etki etme amacı aranır.

3. Hukuki Dayanaklar

3.1. Ceza Hukuku Boyutu

6222 sayılı Kanun m.11: Şike yapan veya teşebbüs eden kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve 200 gün adli para cezasıyla cezalandırılır.
Nitelikli Hâl (m.11/2): Suçun teşekkül halinde veya kamu görevlisi (hakem) tarafından işlenmesi hâlinde ceza artırılır.
Etkin Pişmanlık (m.11/3): Şike eylemini yetkili mercilere bildiren failin cezası düşürülebilir.

3.2. Disiplin Hukuku Boyutu

TFF Futbol Disiplin Talimatı m.58:
- Şike yapan kulüplerin ligden düşürülmesi, puan silinmesi veya şampiyonluklarının iptali gibi yaptırımlar uygulanabilir.
- Şikeye karışan futbolcular ve yöneticiler ömür boyu men cezası ile karşılaşabilir.

4. Yargıtay ve CAS Kararları

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2014/4619 E., 2015/1038 K.: Şike eylemi için maddi menfaatin açıkça ortaya konulması gerektiği vurgulanmıştır.
CAS 2011/A/2426 Fenerbahçe SK v. UEFA: UEFA, şike şüphesi nedeniyle Fenerbahçe’nin Şampiyonlar Ligi’ne katılımını engellemiş, CAS da UEFA’nın yaptırım yetkisini onamıştır.

5. Şike ile Bahis Suçu İlişkisi

Şike çoğu zaman yasadışı bahis faaliyetleri ile bağlantılıdır. Bahis şirketlerinin yüksek kazanç sağlamak için müsabakaları manipüle etmesi, sporun temel değerlerine zarar vermektedir. Bu nedenle 6222 sayılı Kanun, hem şike hem de yasadışı bahis suçlarına ağır cezalar öngörür.

6. Sporcular ve Kulüpler Açısından Sorumluluk

Kulüpler: Yönetici veya teknik ekibin şike eylemleri kulüp sorumluluğunu doğurur.
Sporcular: Şike teklifini kabul eden veya bildirmeyen sporcular disiplin cezalarına ve sözleşme fesihlerine maruz kalabilir.
Menajerler ve Hakemler: Şikeye aracılık eden veya göz yuman hakem/menajerler hem cezai hem de sportif yaptırımlara tabidir.

7. Önleme ve Uyum Programları

Şikenin önlenmesi için kulüpler ve federasyonların:

Eğitim ve bilinçlendirme programları düzenlemesi,
Şeffaf transfer ve prim sistemleri geliştirmesi,
Bahis ve finansal hareketleri erken uyarı sistemleri ile denetlemesi,
gerekir.

8. Uluslararası Düzenlemeler

UEFA Disiplin Talimatı: Şikeye sıfır tolerans politikası uygular.
FIFA Etik Kuralları: Şike eylemleri FIFA nezdinde spordan men cezaları ile sonuçlanabilir.
INTERPOL ve Spor Tahkim Mahkemesi (CAS): Uluslararası şike soruşturmalarında önemli roller üstlenmektedir.

9. Sonuç

Şike, sporun ruhuna en büyük zararı veren fiillerden biridir. Hem 6222 sayılı Kanun hem de TFF Talimatları, şikenin önlenmesi ve cezalandırılması için kapsamlı hükümler getirmiştir.
Günümüzde etik kuralların güçlendirilmesi, bağımsız denetim sistemlerinin kurulması ve uluslararası iş birliğinin artırılması, şike eylemlerinin önlenmesi için hayati öneme sahiptir.

Single Blog Title