Spor Alanında Kamu Görevlisine Direnme ve Hakaret Suçları

Giriş

Spor müsabakaları, sadece sporcuların değil, aynı zamanda kamu hizmeti ifa eden hakemler, güvenlik görevlileri ve saha içi görevlilerin de yer aldığı organize faaliyetlerdir. Bu kişiler, müsabakanın adil ve güvenli bir şekilde yürütülmesi görevini üstlenmişlerdir. Ancak, duyguların yüksek düzeyde yaşandığı spor ortamında, bu görevlilere yönelik direnme ve hakaret eylemleri sıklıkla gündeme gelmektedir. Bu makale, spor alanında bir kamu görevlisine yönelik direnme ve hakaret suçlarının, Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 125 (hakaret) ve m. 265 (kamu görevlisine direnme) çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini, suçun unsurlarını, nitelikli hallerini ve yargılama sürecine ilişkin detayları hukuki bir perspektifle analiz etmeyi amaçlamaktadır.

https://i.imgur.com/9BcL8xJ.png

Şekil 1: Hakemler, saha içindeki en yetkili kamu görevlileridir ve kararlarına yönelik sözlü veya fizikeli itirazlar ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir.

1. Kamu Görevlisi Kavramı ve Spor Alanındaki Temsilcileri

TCK m. 6, kamu görevlisini “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir suretle katılan kişi” olarak tanımlar. Spor müsabakaları bağlamında bu tanım şu kişileri kapsar:

• Hakem ve Yardımcı Hakemler: Federasyon tarafından görevlendirildikleri için kamu görevlisi statüsündedirler. Verdikleri kararlar, kamu düzeninin bir parçasıdır.

• Güvenlik Görevlileri (Özel Güvenlik): Spor müsabakalarının güvenliğini sağlamakla görevli özel güvenlik personeli, özel bir kanunla (5188 Sayılı Kanun) kamu gücünü kullanma yetkisi aldıkları için kamu görevlisi sayılırlar.

• Saha İçi Görevliler (4. Hakem, VAR Hakemi vb.): Federasyon tarafından atanan ve müsabakanın yürütülmesine katkıda bulunan tüm görevliler.

• Kolluk Kuvvetleri (Polis, Jandarma): Müsabaka güvenliğinden sorumlu kolluk kuvvetleri mensupları tartışmasız şekilde kamu görevlisidir.

Bu kişilerin “görevleri başında” olma şartı, müsabakanın başlamasından bitimine ve hatta görevleriyle bağlantılı olarak saha dışında da devam edebilir.

2. TCK m. 125 – Hakaret Suçu ve Kamu Görevlisine Hakaretin Nitelikli Hali

TCK m. 125 uyarınca, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını ihlal edecek şekilde somut bir fiil veya olgu isnat eden veya söven kişiye hakaret cezası verilir. Spor alanında bu suçun oluşması için:

• Kast: Failin, hakaret içeren söz veya eylemde bulunma kastı olmalıdır.

• Aleniyet: Hakaretin kamuya açık bir şekilde, başkalarının duyabileceği veya görebileceği bir ortamda yapılması gerekir. Stadyum veya sosyal medya gibi ortamlar aleniyet şartını fazlasıyla karşılar.

Nitelikli Hal (TCK m. 125/3): Suçun, “kamu görevlisine karşı görevinden dolayı” işlenmesi, cezayı artırıcı bir nedendir. Bir hakeme, “görevi sırasında” yanlış bir kararı nedeniyle küfretmek veya onu rüşvetle suçlamak, bu nitelikli hali oluşturur. Bu durumda, şikayet koşulu aranmaz ve soruşturma resen yapılır. Cezada artış öngörülür.

https://i.imgur.com/45Xq2N9.png

Şekil 2: Hakemlere yönelik görev sonrası taciz veya tehdit eylemleri de ‘görev sırasında’ sayılabilir ve cezayı ağırlaştırıcı nitelikte değerlendirilebilir.

3. TCK m. 265 – Kamu Görevlisine Direnme Suçu

TCK m. 265, “Görevini yapan bir kamu görevlisine karşı cebir veya tehdit kullanılarak direnilmesi”ni suç olarak tanımlar. Bu suçun spor alanında gerçekleşebilmesi için dört temel unsur gereklidir:

• Kamu Görevlisi: Yukarıda belirtilen kişiler.

• Görevini Yapıyor Olma: Görevlinin, yetkisi dahilinde ve usulüne uygun bir işlem yapıyor olması gerekir. Hakemin oyunu yönetmesi, güvenlik görevlisinin sıraya sokma veya engelleme işlemi bu kapsamdadır.

• Cebir veya Tehdit Kullanılması:

  • Cebir: Kamu görevlisinin fiziksel veya ruhsal bütünlüğüne yönelik, onun iradesini etkileyecek derecede şiddet içeren her türlü eylemdir. Bir oyuncunun hakemi itmesi, güvenlik görevlisine yumruk atması veya kalabalığın görevliyi iteklemesi cebir unsurunu oluşturur.

  • Tehdit: Görevlinin veya yakınlarının canı, malı veya şerefi üzerine korku ve endişe oluşturacak şekilde gelecekte bir zarar verileceğinin bildirilmesidir. “Seni saha dışında bekliyoruz” gibi ifadeler tehdit kapsamına girebilir.

• Direnme Kastı: Failin, kamu görevlisinin görevini yapmasını engelleme veya zorlaştırma kastıyla hareket etmesi gerekir.

4. Suçların Örtüşmesi ve İçtima

Aynı eylemde hem hakaret hem de direnme suçunun unsurları oluşabilir. Örneğin, bir taraftarın önce bir güvenlik görevlisine hakaret edip (TCK m. 125) ardından onu itmesi (TCK m. 265) durumunda, iki ayrı suç oluşur. Buna gerçek içtima (TCK m. 43) denir ve her bir suç için ayrı ayrı cezaya hükmolunur. Ancak, hakaret eylemi direnme eyleminin doğal bir unsuru ise (örneğin, itme sırasında söylenen küfür), fıkra içtima söz konusu olabilir ve daha ağır cezayı gerektiren suçtan (direnme) cezaya hükmolunur.

5. Spor Disiplin Hukuku ile İlişkisi

Bu cezai suçların yanı sıra, söz konusu eylemler spor federasyonlarının disiplin düzenlemelerini de ihlal eder. Örneğin, TFF Disiplin Talimatı uyarınca:

• Bir oyuncunun hakeme veya görevliye karşı sözlü veya fiziksel saldırısı, en az 10 maç men ve ağır para cezası ile cezalandırılır.

• Taraftarların benzer eylemleri, kulübe seyircisiz oynama, saha kapatma ve para cezası getirir.

Spor disiplin hukuku ve ceza hukuku birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Bir eylem hem disiplin cezasını hem de cezai yaptırımı beraberinde getirebilir.

6. Yargılama Süreci ve İspat

• Görevli ve Yetkili Mahkeme: Bu suçlara genellikle Asliye Ceza Mahkemeleri bakar.

• Soruşturma Usulü: Kamu görevlisine hakaretin nitelikli halinde ve direnme suçunda soruşturma resen yapılır (şikayet aranmaz).

• Deliller: En önemli deliller;

  • Görüntü Kayıtları: Stadyum kameraları, TV yayın kayıtları, amatör çekimler.

  • Tutanaklar: Hakem raporu, güvenlik görevlisi tutanağı, polis tutanağı.

  • Tanık Beyanları: Diğer oyuncular, teknik ekip, seyirciler.

  • Sosyal Medya Paylaşımları: Görevliye yönelik tehdit veya hakaret içeren paylaşımlar.

Sonuç

Spor alanları, hukuk dışı eylemlerin meşru bir zemin bulduğu bölgeler değildir. Hakem, güvenlik görevlisi ve diğer kamu görevlileri, sporun adil ve güvenli bir şekilde icrası için hayati bir rol oynamaktadır. Bu kişilere yönelik görevleri sırasında gerçekleştirilen hakaret ve direnme eylemleri, sadece sportif bir disiplin ihlali değil, aynı zamanda TCK’nın ilgili maddeleri uyarınca ağır cezai yaptırımları gerektiren ciddi suçlardır. Sporun ruhu, rekabetin heyecanı ve taraftar tutkusu, hiçbir zaman kamu görevlilerine yönelik şiddet veya aşağılamanın gerekçesi olamaz. Etkin bir kovuşturma, caydırıcı cezalar ve toplumsal bilinç, spor arenalarını hukukun üstünlüğünün hakim olduğu saygılı ortamlara dönüştürmenin temel anahtarlarıdır.