Spor Alanında İşlenen Suçlar ve Holiganizmin Ceza Hukuku Açısından Analizi

1. Giriş

Spor, kitleleri bir araya getiren ve toplumsal dayanışmayı güçlendiren bir olgu olmakla birlikte, özellikle futbol karşılaşmalarında “holiganizm” adı verilen şiddet olayları, kamu güvenliği ve bireylerin temel hakları açısından ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Holiganizm, taraftar gruplarının spor müsabakaları sırasında veya sonrasında şiddet içeren eylemler gerçekleştirmesi olarak tanımlanır. Bu tür eylemler, sadece disiplin yönünden değil, Türk Ceza Kanunu (TCK) ve 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında da suç teşkil eder.

2. Holiganizm Kavramı ve Ceza Hukuku Bağlantısı

Holiganizm, İngilizce kökenli “hooligan” kelimesinden türemiş olup, düzensiz, saldırgan ve provokatif taraftar davranışlarını ifade eder. Ceza hukuku açısından bakıldığında, holiganizm; kamu düzenini bozma, mala zarar verme, hakaret, tehdit, kasten yaralama, hatta yağma ve adam öldürme gibi pek çok suç tipini kapsayabilmektedir.

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2019/4527 E. ve 2020/2761 K. sayılı kararında, maç sırasında stadyumda kavga çıkararak başkalarının yaralanmasına sebep olan taraftarların TCK 86 (kasten yaralama) maddesi uyarınca cezalandırılabileceğini belirtmiştir. Dolayısıyla holiganizm, tek başına bağımsız bir suç tipi olmamakla birlikte, pek çok suçun birleşik hali şeklinde kendini gösterir.

3. 6222 Sayılı Kanun ve Özel Düzenlemeler

6222 sayılı Kanun, spor alanında işlenen suçlar ve şiddet olaylarıyla mücadele amacıyla çıkarılmıştır. Kanunun getirdiği temel düzenlemeler arasında şunlar bulunmaktadır:

Bilet ve kimlik kontrolü: Kimliksiz girişlerin engellenmesi, taraftar kart sisteminin uygulanması.
Stadyum yasakları: Şiddet eylemine karışan kişilere 1 yıldan 5 yıla kadar “seyirden men” cezası verilebilmesi.
Mala zarar verme ve hakaret suçlarında artırılmış ceza: Spor alanında işlenen suçlar, TCK’da öngörülen cezanın artırımlı uygulanmasını gerektirebilir.
Alkol ve uyuşturucu yasağı: Spor alanına alkol veya uyuşturucu madde sokmak yasaktır.
Provokatif pankart ve slogan yasağı: Siyasi, ideolojik, ırkçı veya hakaret içeren pankart ve sloganlar suç kapsamına girmektedir.

4. Holiganizm ve Şiddet Fiilleri

Holiganizm, genellikle “şiddet içerikli fiiller” şeklinde ortaya çıkar. Ceza hukuku bağlamında bu fiiller şunlardır:

Kasten yaralama (TCK m.86): Taraftar grupları arasındaki kavga ve saldırılar.
Tehdit ve hakaret (TCK m.106-125): Rakip taraftarlara yönelik tehdit içeren söz ve pankartlar.
Mala zarar verme (TCK m.151): Stadyum eşyalarının kırılması, otobüs ve araçlara zarar verilmesi.
Kamu görevlisine karşı direnme (TCK m.265): Güvenlik güçlerine saldırı veya mukavemet.
Toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa muhalefet: Stadyum çevresinde izinsiz ve saldırgan gösteriler.

Bu suçların birçoğu TCK m.43 kapsamında zincirleme suç hükümleri çerçevesinde değerlendirilmekte ve ceza artırımı uygulanabilmektedir.

5. Yargıtay ve AİHM Kararları Işığında Holiganizm

Yargıtay 4. Ceza Dairesi’nin 2017/2446 E., 2018/3769 K. sayılı kararında, maç sırasında rakip takım taraftarlarına hakaret içeren pankart açılmasının, TCK 125 kapsamında hakaret suçu oluşturacağı kabul edilmiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ise ifade özgürlüğü bağlamında, spor karşılaşmalarında atılan sloganların nefret söylemi veya şiddet çağrısı içermemesi durumunda koruma altında olabileceğini belirtmektedir. Ancak şiddeti teşvik eden davranışlar, ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmez. AİHM’in “Faber v. Hungary” (2012) kararında, şiddet içeren ve kamu düzenini bozma riski taşıyan gösterilerin sınırlandırılabileceği vurgulanmıştır.

6. Cezai Sorumluluk ve Taraftar Grupları

Holiganizmin ceza hukuku açısından analizi yapılırken, bireysel suçluluk esası gözetilir. Taraftar grupları kolektif olarak suç işlese bile, her birey eyleminden şahsen sorumlu tutulur. TCK 37-39 hükümleri uyarınca, suçu azmettiren, yönlendiren veya yardım eden kişiler de aynı şekilde cezalandırılır.

7. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Delil Toplama Sorunu: Özellikle kalabalık taraftar gruplarında suç işleyen kişilerin tespitinde güvenlik kameraları, sosyal medya paylaşımları ve tanık beyanları kritik rol oynar.
İfade Özgürlüğü ve Hakaret Ayrımı: Taraftar tezahüratlarının hakaret boyutuna geçip geçmediğinin belirlenmesi çoğu zaman zor olmaktadır.
Toplu Suçlarda Ceza Tayini: Holiganizmin organize suç boyutuna ulaşması halinde, TCK 220 (suç işlemek amacıyla örgüt kurma) hükümleri de uygulanabilir.

8. Holiganizmin Önlenmesine Yönelik Hukuki Öneriler

Teknolojik denetim: Stadyum kameralarının ve biyometrik geçiş sistemlerinin yaygınlaştırılması.
Seyirden men cezalarının etkin uygulanması: 6222 sayılı Kanun’un öngördüğü yasaklama kararlarının anlık olarak uygulanması.
Cezaların caydırıcılığı: Spor alanında işlenen suçlar için artırımlı ceza politikalarının devam ettirilmesi.
Taraftar eğitimi ve farkındalık: Kulüplerin, taraftarlarına yönelik şiddet karşıtı bilinçlendirme faaliyetleri yürütmesi.

9. Sonuç

Holiganizm, sadece sporun barışçıl ruhunu zedelemekle kalmayıp, ceza hukuku bakımından birçok suçun işlenmesine yol açan bir olgudur. 6222 sayılı Kanun’un getirdiği özel düzenlemeler, TCK ile birlikte holiganizmle mücadelede önemli bir araçtır. Ancak uygulamada etkinlik, delil toplama, ifade özgürlüğü-hakaret ayrımı ve taraftar gruplarının kontrolü gibi sorunlar devam etmektedir. Spor alanlarında şiddetin önlenmesi için, hem cezai hem de önleyici mekanizmaların eş zamanlı çalıştırılması zorunludur.

Single Blog Title