Soybağına Dayalı İspanyol Vatandaşlığı Nasıl Kazanılır?

Giriş

Günümüzde birçok ülke vatandaşlık hukukunu sadece doğum yerini esas alarak değil, aynı zamanda bireyin soybağı (ius sanguinis) yoluyla vatandaşlık kazanabilmesini sağlayacak şekilde düzenlemiştir. İspanyol vatandaşlık hukuku da bu kapsamda soybağını önemli bir vatandaşlık kazanım nedeni olarak kabul etmektedir. Özellikle Latin Amerika’da yaşayan İspanyol kökenliler ve Sefarad Yahudileri gibi tarihsel bağları olan topluluklar, soybağı yoluyla İspanyol vatandaşlığına başvurma hakkına sahip olabilmektedir.

Bu makalede, İspanyol vatandaşlık hukukunda soybağına dayalı vatandaşlık kazanımı, buna ilişkin hukuki çerçeve, uygulamadaki sorunlar ve Türkiye’den yapılan başvurular açısından dikkat edilmesi gereken noktalar incelenecektir.

---

I. Soybağına Dayalı Vatandaşlık Kazanımı: Hukuki Temel

A. Kodifikasyon Kaynağı: Código Civil

İspanya’da vatandaşlık hukukunun temel kaynağı İspanyol Medeni Kanunu (Código Civil) olup, özellikle 17. ila 28. maddeleri arasında vatandaşlığın kazanılması, kaybı ve yeniden kazanılmasına ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

Código Civil Madde 17/1.a uyarınca:

“Aşağıdaki kişiler doğuştan İspanyol vatandaşı sayılırlar:
a) Baba veya annesi İspanyol olan kişiler, İspanya’da doğmuş olmaları gerekmeksizin.”

Bu hüküm, soybağının vatandaşlık kazandırıcı etkisini açık biçimde ortaya koymaktadır. Buna göre, bir bireyin ebeveynlerinden biri İspanyol vatandaşıysa, kişi doğuştan İspanyol vatandaşı olarak kabul edilir.

---

II. Soybağına Dayalı Başlıca Hak Talepleri

A. Doğrudan Soybağı: Birinci Derece Ebeveynler

En açık hak kazanımı, bireyin baba veya annesinin İspanyol vatandaşı olması hâlinde gündeme gelir. Bu durumda kişi, doğuştan İspanyol vatandaşıdır ve bu hakkın sonradan idari bir başvuru ile belgelenmesi mümkündür.

Not: Çocuk yurt dışında doğmuş olsa bile bu vatandaşlık hakkı geçerlidir.

B. Tescil Yoluyla Vatandaşlık (Inscripción)

Eğer kişi doğum anında vatandaşlığını kayıt altına aldırmamışsa, bu hakkını daha sonra İspanyol Konsolosluğu nezdinde “Registro Civil” sistemine tescil başvurusu yaparak kullanabilir.

Tescil başvurusunda:

• Doğum belgeleri (apostilli)

• Ebeveynin İspanyol vatandaşlığını gösteren belgeler

• Ebeveyn ile çocuk arasındaki soybağını ispatlayan belgeler (nüfus kayıt örneği, mahkeme kararı vb.)

sunulmalıdır.

C. İkinci Kuşak Soybağı: Büyükbaba/Büyükanne Bağlantısı

Bazı durumlarda bireylerin doğrudan ebeveynleri değil, büyükanneleri veya büyükbabaları İspanyol vatandaşı olabilir. Bu durumda vatandaşlık kazanımı doğuştan olmaz, ancak vatandaşlık başvurusu (naturalizasyon) yapılabilir.

Código Civil Madde 22 ve 23 hükümlerine göre:

• İspanyol kökenli yabancıların vatandaşlık başvuru süresi, diğer yabancılara kıyasla daha kısa tutulur.

• Özellikle Latin Amerika ülkeleri için ikamet süresi 2 yıl ile sınırlıdır.

Ancak büyükbaba/büyükanne soybağı Türkiye için bu istisnayı doğrudan sağlamaz. Türkiye vatandaşları için bu bağlamda istisnai vatandaşlık başvurusu yapılabilir.

---

III. Sefarad Yahudilerine Tanınan Soybağı Hakkı

A. 12/2015 Sayılı Kanun

İspanya, 1492 yılında ülke dışına çıkarılan Sefarad Yahudilerinin torunlarına vatandaşlık hakkı tanımıştır. 12/2015 sayılı Kanun, bu bağlamda tarihi bir adım olmuş ve soybağına dayalı istisnai vatandaşlık hakkı vermiştir.

Bu düzenlemeye göre:

• Sefarad kökenli olduğunu belgeleyenler

• İspanya ile tarihi ve kültürel bağlarını ispatlayanlar

• Dil (DELE A2) ve kültür sınavı (CCSE) şartlarını yerine getirenler

• İspanyol Noterliğinde yemin edenler

vatandaşlığa kabul edilebilir.

B. Belgelenmesi Gereken Unsurlar

• Aile soy ağacı (Şecere)

• Yahudi cemaatinden alınmış soybağı belgesi

• Osmanlı dönemine ait nüfus kayıtları (varsa Ladino belgeleri)

• İspanya ile duygusal/ekonomik/kültürel bağları gösterir kanıtlar

Not: Bu yasa 1 Ekim 2019 itibarıyla sona ermiş olsa da, hala bazı istisnai değerlendirmeler mümkündür. Ayrıca İspanya’daki Yahudi cemaatleri yeni başvuruları sosyal gerekçelerle desteklemeye devam etmektedir.

---

IV. Türkiye’den Yapılan Başvurular: Özel Durumlar

Türkiye’den yapılan başvurular çoğunlukla iki kategoriye ayrılmaktadır:

1. Birinci Derece Soybağı (İspanyol Annesi/Babası)

• Türk vatandaşlığı ile birlikte doğmuş kişilerin İspanyol vatandaşı olan ebeveynine dayanarak vatandaşlık talebi mümkündür.

• Eğer ebeveyn Türk makamlarına İspanyol vatandaşlığını bildirmemişse, bu durumda konsolosluk başvurusuyla vatandaşlık tescili yapılabilir.

2. Sefarad Soyu

• Osmanlı topraklarına göç etmiş Sefarad Yahudilerinin torunları

• Özellikle Balat, Edirne, İzmir, Bursa, Selanik, Manisa gibi bölgelerdeki cemaatler

• Bu kişilerin soy bağlantısı, cemaat yazışmaları ve mezar taşları ile de kanıtlanabilir

---

V. Uygulamada Yaşanan Sorunlar ve Hukuki Çözüm Yolları

A. Soybağının Kanıtlanması

Özellikle büyükbaba/büyükanne üzerinden yapılan taleplerde en büyük sorun, yeterli belge sunulamamasıdır. Arşiv kayıtları, resmi nüfus belgeleri eksikse başvuru reddedilir.

Çözüm: Türkiye’deki Nüfus Müdürlüklerinden alınan detaylı soy ağacı (nüfus kayıt örneği) ve Osmanlıca arşiv belgeleri ile desteklenmeli, gerekiyorsa yeminli tercümeye başvurulmalıdır.

B. Belge Tercümesi ve Apostil İşlemleri

İspanya, belgelerin hem apostilli hem de yeminli tercümeli olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle Türkiye’den alınan doğum ve nüfus belgelerinin İspanyolcaya tercümesi yeminli tercümanlarca yapılmalı ve noter onayı + apostil alınmalıdır.

C. Konsolosluk Başvuru Sorunları

İspanyol Konsolosluğu, doğrudan vatandaşlık başvurusu almaz. Kişi öncelikle Registro Civil sistemine kaydını yaptırmalı ve SEDEN platformu üzerinden başvurmalıdır. Dijital sistemle ilgili teknik bilgi eksikliği başvuru sürecini olumsuz etkileyebilir.

Çözüm: Sürecin avukatla yürütülmesi, dijital platformun doğru kullanımı ve başvuru dosyasının eksiksiz hazırlanması önerilir.

---

VI. Vatandaşlık Kazanımının Sonuçları ve Çifte Vatandaşlık

İspanya, çifte vatandaşlık uygulamasını yalnızca belirli ülkelerle sınırlandırmıştır. Türkiye ile böyle bir anlaşması bulunmadığından, Türk vatandaşları İspanyol vatandaşlığını kazanırken genellikle Türk vatandaşlığından çıkmak zorunda kalırlar.

Ancak:

• Türk vatandaşlığı, izinle çıkma yoluyla bırakıldığında Mavi Kart hakkı elde edilir.

• Mavi Kart ile Türkiye’de taşınmaz edinme, miras gibi birçok medeni hak korunur.

---

Sonuç

İspanyol vatandaşlık hukukunda soybağına dayalı hak talepleri, doğrudan vatandaşlık kazanımı için önemli bir imkân sunmaktadır. Ancak bu süreç, yalnızca kan bağına değil, aynı zamanda bunun belgelendirilmesine, doğru prosedürlerin işletilmesine ve zamanında başvuru yapılmasına bağlıdır. Türkiye’den yapılan başvuruların başarıyla sonuçlanabilmesi için hem tarihi hem hukuki belgelerin doğru hazırlanması ve uzman rehberliğiyle sürecin yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Sefarad Yahudileri başta olmak üzere, soybağı bağlantısı olan bireylerin, İspanyol vatandaşlığına geçişlerinde profesyonel hukuk desteği almaları, hak kaybını önleyecektir.