Şirketlerde Yazılım Denetimi ve Hukuki Sorumluluklar: Neleri Bilmelisiniz?

I. ŞİRKETLERDE YAZILIM KULLANIMI NEDEN DENETLENİR?

Şirketler, BT altyapılarında çok sayıda yazılım kullanır. Bu yazılımlar:

• Ofis programları (Microsoft Office vb.)

• Mühendislik programları (AutoCAD, Tekla Structures vb.)

• ERP ve CRM sistemleri

• Grafik tasarım ve video yazılımları (Adobe, Corel vb.)

Bu programların büyük bölümü telif hakkı koruması altındadır ve lisanssız olarak kullanılması suç teşkil eder. Yazılım üreticileri, yetkili temsilcileri ve denetim kuruluşları vasıtasıyla şirketlerde lisans uyum denetimleri yapabilir.

---

II. HUKUKİ DAYANAKLAR

1. 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)

• Madde 2: Bilgisayar programları, “ilim ve edebiyat eserleri” olarak kabul edilir.

• Madde 71: Eseri izinsiz olarak işleyen, çoğaltan, yayan, umuma ileten kişi 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası ile cezalandırılır.

• Madde 68: Yazılım hakkı sahibi, lisans bedelinin 3 katına kadar tazminat talebinde bulunabilir.

2. Türk Ceza Kanunu (TCK)

• TCK m.157: Sahte belgeyle lisans ibrazı veya dolandırıcılık fiili varsa nitelikli dolandırıcılık suçu oluşabilir.

• TCK m.244: Bilişim sistemine zarar verme, veri bozma gibi sonuçlar varsa ayrıca suç teşkil eder.

---

III. YAZILIM DENETİMİ NASIL YAPILIR?

1. Tespit Talebi (Değişik İş Kararı)

Yazılım hakkı sahibi veya vekili, sulh ceza hâkimliğine başvurarak bilirkişi eşliğinde tespit talep eder.

2. Yerinde Denetim

Mahkeme kararı ile kolluk kuvveti ve bilirkişi eşliğinde şirkette denetim yapılır.

• Bilgisayarlardaki programlar incelenir,

• Lisans belgeleri istenir,

• Ekran görüntüleri ve raporlar alınır.

3. Bilirkişi Raporu ve Soruşturma

Denetim sonrası düzenlenen rapor, savcılığa iletilir.

• Savcılık ceza soruşturması başlatabilir,

• Hak sahibi ayrıca maddi tazminat davası açabilir.

---

IV. HUKUKİ SORUMLULUKLAR

✅ Şirket Tüzel Kişiliği

• Lisanssız yazılım kullandığı tespit edilen şirketin tüzel kişiliği tazminat yükümlüsü olur.

• Ayrıca idari yaptırımlara (vergi usulsüzlüğü, meslek odası cezası vb.) konu olabilir.

✅ Şirket Yöneticileri (Ortaklar, Müdürler)

• Denetim ve lisans politikalarından sorumlu yöneticiler, kişisel sorumluluk taşır.

• FSEK kapsamında ceza ve tazminat davalarında müşterek borçlu kabul edilirler.

• Yargıtay kararlarında yöneticilere doğrudan şahsi tazminat uygulanmıştır.

✅ Bilgi İşlem (BT) Personeli

• Yazılımları kuran ya da aktif hale getiren BT çalışanları da fail olarak yargılanabilir.

• Ancak organizasyon yapısında yetki devri varsa yalnızca uygulayıcı olarak değerlendirilir.

---

V. ŞİRKETLER NE YAPMALI? (HUKUKİ ÖNERİLER)

✅ 1. Yazılım Envanteri Oluşturun

• Tüm bilgisayarlardaki yazılımlar belgelenmeli, fatura ve lisans sözleşmeleri arşivlenmelidir.

✅ 2. Açık Kaynak Alternatifler Değerlendirilmeli

• GPL, MIT, Apache gibi açık kaynak lisanslarıyla maliyet azaltılabilir.

✅ 3. Periyodik İç Denetim Yapın

• Şirket içi lisans uygunluk denetimleri yılda en az bir kez yapılmalıdır.

✅ 4. BT Ekibini Eğitin

• Yazılım lisansı, telif hakkı ve cezai sorumluluk konularında çalışanlar bilgilendirilmelidir.

✅ 5. Hukuki Danışmanlık Alın

• Yazılım kullanımı, tespit süreci ve savunma hazırlığı açısından uzman avukattan destek alınmalıdır.

---

SONUÇ

Şirketlerde yazılım denetimi sadece teknik bir kontrol değil, aynı zamanda hukuki bir zorunluluktur. FSEK başta olmak üzere, Türk hukuk sistemi lisanssız yazılım kullanımını açıkça suç olarak kabul etmekte; bu eylemi gerçekleştiren tüzel kişi ve yöneticilerine hem hapis cezası hem de yüksek tutarlı tazminatlar öngörmektedir.

Bu nedenle her işletme, BT altyapısındaki yazılımların lisans uygunluğunu düzenli olarak denetlemeli, gerekli belgeleri saklamalı ve hukuki süreçleri öngörerek önlem almalıdır. Böylelikle hem yasal uyumluluk sağlanır hem de ticari itibara zarar verecek hukuki krizler önlenmiş olur.