Şirket Hakkında Devam Eden Dava ve İcra Takipleri Yatırımcıyı Nasıl Etkiler?

GİRİŞ

Bir şirkete yatırım yapmadan önce gerçekleştirilen en kritik analizlerden biri, o şirketin geçmişte ve hâlihazırda taraf olduğu dava, icra ve diğer hukuki süreçlerin incelenmesidir. Bu süreç, hukuki due diligence olarak adlandırılır ve yatırımcıların sermaye, kredi veya satın alma kararlarını doğrudan etkiler.

Şirketin taraf olduğu davalar; işçi alacaklarından tazminat davalarına, vergi ihtilaflarından marka haklarına kadar geniş bir yelpazeye yayılabilir. İcra takipleri ise şirketin mali durumunu, likiditesini ve borç ödeme disiplinini ortaya koyar. Bu yazıda, yatırım kararlarında hukuki risklerin nasıl analiz edilmesi gerektiği; dava türlerinin etkileri, icra takibi kayıtlarının ne anlama geldiği ve yatırımcının bu süreçlerde nelere dikkat etmesi gerektiği kapsamlı biçimde açıklanacaktır.

---

I. HUKUKİ DUE DILIGENCE NEDİR?

Hukuki due diligence, yatırım yapılması planlanan şirketin:

• Devam eden veya olası dava süreçleri,

• İcra takipleri,

• Tahkim dosyaları,

• İdari cezalar,

• Sözleşmeden doğan yükümlülükler

gibi unsurlarının detaylı analizini kapsayan bir hukuki incelemedir. Yatırımcı, bu inceleme sonucunda şirketin hangi riskleri barındırdığını ve bu risklerin yatırımın değeri üzerinde nasıl bir etki yaratacağını öngörür.

---

II. DAVALARIN YATIRIMCILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

2.1. Devam Eden Davaların Risk Profili

Bir şirkete yatırım yapacak kişi veya kurumlar için en büyük risk unsurlarından biri, sürmekte olan davaların finansal etkisidir. Bu etkiler:

• Tazminat yükümlülükleri

• İcra takibine dönüşme ihtimali

• Şirketin ticari itibarının zedelenmesi

• Yönetim değişikliklerine yol açabilecek sonuçlar

• Kamu kurumlarıyla ilişkilerin bozulması

şeklinde ortaya çıkabilir.

2.2. Dava Türlerinin Risk Dereceleri

 Örnek Olay:
K Yazılım A.Ş., yatırım görüşmeleri sırasında tazminat davası bulunduğunu gizledi. Yatırım sonrasında 1,5 milyon TL tutarında bir tazminat hükmü doğdu. Yeni ortak, hisse oranına düşen yükümlülük nedeniyle ciddi zarara uğradı. Oysa önceden dava bilgisi açıkça paylaşılmış olsaydı, yatırım sözleşmesine “tazminat riski paylaşımı” hükmü konulabilirdi.

---

III. İCRA TAKİPLERİ VE ALACAK-BORÇ DURUMU

3.1. İcra Takibi Ne Anlama Gelir?

Bir şirketin hakkında başlatılmış icra takibi olması, o şirketin:

• Borçlarını zamanında ödemediğini

• İtiraz etmiş olsa dahi ödeme yükümlülüğünün risk altında olduğunu

• Kredi skorunun düşük olduğunu

gösterir. İcra kayıtları özellikle banka finansmanı alacak yatırımcılar için kritik önemdedir.

3.2. İcra Takibi Türleri

• İlamsız takip (borç itirazsızsa doğrudan icra)

• İlamlı takip (mahkeme kararıyla)

• Kambiyo senedine dayalı takip (çek, bono)

• İhtiyati haciz uygulamaları

Yatırımcı açısından en riskli takip türü, ilamlı ve ihtiyati hacizli takiplerdir. Bunlar şirketin malvarlığının kısa sürede haczedilmesine yol açabilir.

 Örnek Olay:
F Lojistik Ltd. Şti.’nin sermayesinin %40’ını satın almak isteyen yatırımcı, icra takibi kaydını fark etmedi. Şirketin kamyon filosuna ihtiyati haciz uygulanmıştı. Araçların faaliyet dışı kalmasıyla birlikte iş hacmi düştü, yatırım değeri %30 oranında azaldı.

---

IV. HUKUKİ İNCELEMEDE DİKKAT EDİLECEK KAYNAKLAR

4.1. UYAP ve İcra Kayıtları

Yatırım yapılacak şirketin vergi numarası ve MERSİS numarası ile UYAP üzerinden:

• Devam eden davalar

• İtirazlı takip dosyaları

• Takipsizlik kararları

• İlamların infaz kayıtları

görüntülenebilir. Bu sorgulama, yatırımcının kendisi tarafından yapılamıyorsa, avukatı aracılığıyla yapılmalıdır.

4.2. Şirketten Talep Edilecek Belgeler

• Dava listesi ve güncel duruşma durumları

• Tahkim süreçleri ve anlaşmalı tahkim merkezlerine dair belgeler

• Uyuşmazlık içeren sözleşmelerin örnekleri

• İcra dosya numaraları ve ödeme planları

• Hukuk müşaviri/avukatın yazılı beyanı

 Uygulama Tavsiyesi:
Yatırım öncesi sözleşmelere “Hukuki Durum Beyanı” başlığı altında, yatırım yapılan şirketin mevcut ve olası dava/icra dosyalarını listelemesi yükümlülüğü getirilmelidir.

---

V. TAZMİNAT VE MÜCBİR SEBEP RİSKLERİ

5.1. Devam Eden Dava, Gelecekte Büyük Tazminata Neden Olabilir

Yatırım anında küçük gibi görünen bir dava, süreç sonunda:

• Maddi tazminat

• Manevi tazminat

• Telif hakkı kullanım yasağı

• Sözleşme feshine dair mahkeme kararı

gibi ağır sonuçlara yol açabilir. Bu durum şirketin piyasa değerini bir gecede düşürebilir.

5.2. Mücbir Sebep Yorumunun Yatırımcıya Etkisi

Özellikle COVID-19 gibi salgın, savaş, doğal afet gibi durumlarda devam eden davalar, taraflarca “mücbir sebep” olarak yorumlanabilir. Ancak her dava için bu yorum geçerli değildir. Yatırımcı bu konuda hukuki danışmanlık almalıdır.

---

VI. HUKUKİ RİSKLERİN YATIRIM SÖZLEŞMESİNE YANSITILMASI

Yatırım sözleşmeleri, hukuki risklerin taraflar arasında paylaşılması açısından stratejik fırsatlar sunar. Sözleşmeye konulabilecek maddeler:

• Tazminat davası açılması halinde sorumluluk sınırı

• İcra takibinin sonuçlanmaması halinde cayma hakkı

• Devam eden davaların yatırım bedelinden düşülmesi

• Belirsizliği yüksek davalarda “şarta bağlı ödeme” düzenlemeleri

 Örnek:
Yatırımcı ile şirket arasında yapılan sözleşmeye “Devam Eden Dava Tazminat İstisnası” eklendi. Bu maddeye göre, yatırım tarihinden önce doğan davalardan doğacak yükümlülükler şirket eski ortaklarına aitti. Böylece yatırımcı koruma altına alındı.

---

VII. DİĞER RİSK GÖSTERGELERİ

---

SONUÇ

Bir şirkete yatırım yapılmadan önce, şirketin hukuki geçmişi ve mevcut dava/icra durumları titizlikle incelenmelidir. Bu inceleme, sadece şirketin finansal pozisyonunu değil, aynı zamanda itibarını, sözleşme yükümlülüklerini ve gelecekteki operasyon kabiliyetini de ortaya koyar. Yatırımcı, yalnızca kâr potansiyeline değil, risk profiline de odaklanmalı; dava ve icra kayıtlarını içeren kapsamlı bir hukuki due diligence süreci yürütmelidir. Aksi takdirde yatırım sonrasında doğacak beklenmedik yükümlülükler, sermayenin hızla erimesine neden olabilir.

Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut