Sigorta Tahkim Komisyonu’nda Dava Stratejileri: Süreler, Deliller ve İstinaf
Sigorta Tahkim Komisyonu’nda Dava Stratejileri: Süreler, Deliller ve İstinaf
Giriş
Sigorta uyuşmazlıklarında klasik yargı süreci uzun, masraflı ve teknik açıdan karmaşık olabildiği için, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesi uyarınca kurulan Sigorta Tahkim Komisyonu, pratik bir alternatif yargılama mekanizması olarak öne çıkmıştır.
Sigortalılar ve sigorta şirketleri arasındaki uyuşmazlıklarda hızlı, ekonomik ve uzmanlaşmış bir çözüm sağlayan bu sistemde, başvuru usulü, sürelere uyum ve delil stratejisi son derece önemlidir. Aksi hâlde hak kayıpları yaşanabilmekte, kararlar istinaf sürecinde bozulabilmektedir.
1. Sigorta Tahkim Komisyonu’nun Hukuki Dayanağı
Sigorta Tahkim Komisyonu, 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 30. maddesine dayanır.
Madde 30/1:
“Sigorta ettiren, sigortalı, lehtar ve hak sahipleri, sigorta sözleşmesinden doğan uyuşmazlıkların çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir.”
Komisyon, yargı organı değildir ancak yargısal nitelikte bağlayıcı kararlar verir. Kararlar ilamlı icra niteliğindedir ve tarafları bağlar.
2. Başvuru Şartları ve Süreler
2.1. Ön Başvuru Zorunluluğu
Tahkime başvurmadan önce sigorta şirketine yazılı olarak müracaat edilmelidir.
Sigortacı 15 gün içinde yanıt vermezse veya olumsuz yanıt verirse tahkim yolu açılır.
Uygulamada sık hata: Sigortalılar, bu ön başvuru sürecini atlayarak doğrudan Komisyon’a giderler. Bu durumda başvuru reddedilir.
2.2. Başvuru Süresi
Tahkim başvuru süresi, sigortacının nihai kararının tebliğinden itibaren 2 yıldır. (TTK m.1420 ve Kanun m.30)
Bu süre, hak düşürücü niteliktedir.
Yargıtay 11. HD 2019/4720 K.:
“Sigorta tahkimine başvuru süresi hak düşürücü olup, sürenin geçirilmesi hâlinde uyuşmazlık incelenemez.”
2.3. Parasal Sınırlar
- 2025 yılı itibarıyla 400.000 TL’ye kadar olan kararlar kesindir.
- 400.000 TL – 1.000.000 TL arasındaki kararlar için itiraz komisyonuna başvuru mümkündür.
- 1.000.000 TL üzerindeki kararlar, Bölge Adliye Mahkemesi (İstinaf) denetimine tabidir.
3. Başvuru Dilekçesi ve Deliller
3.1. Dilekçe İçeriği
Başvuru dilekçesinde şu unsurlar bulunmalıdır:
- Sigorta poliçe numarası,
- Uyuşmazlık konusu ve tazminat talebi,
- Sigorta şirketine yapılan başvuru yazısı ve cevabı,
- Olay tutanakları, ekspertiz raporu, faturalar, tıbbi belgeler,
- T.C. kimlik numarası, iletişim bilgileri ve imza.
Eksik belge, süreci uzatır ve dosyanın ön inceleme aşamasında iadesine yol açabilir.
3.2. Delil Stratejisi
Sigorta uyuşmazlıklarında eksper raporları, polis tutanakları, sağlık belgeleri ve bilirkişi görüşleri en belirleyici delillerdir.
Sigortalı lehine strateji, delillerin erken ve sistematik sunulmasına dayanır:
- Hasar tespiti yapılmışsa eksper raporu eklenmeli,
- Tıbbi masraflar için fatura, epikriz belgeleri düzenli dosyalanmalı,
- Trafik kazalarında polis raporu, tanık beyanı kullanılmalı.
Yargıtay 11. HD 2021/2391 K.:
“Sigortalının zararı ispat yükü kendisine aittir; sigortacı ise kapsam dışı hâlleri ispatla yükümlüdür.”
4. Hakem Seçimi ve Değerlendirme Süreci
Komisyon, uyuşmazlık miktarına göre tek hakem veya üç hakemli kurul oluşturur.
Taraflar hakem listesinde yer alan kişilerden seçim yapabilir.
Hakemler genellikle sigorta, hukuk veya aktüerya alanında uzman kişilerdir.
Hakem, dosya üzerinden karar verir; duruşma yapılmaz. Ancak gerek görülürse tarafların yazılı beyanları alınır.
Karar süresi: Dosyanın hakeme tevdiinden itibaren 4 aydır (Kanun m.30/12).
Bu süre, en fazla 2 ay uzatılabilir.
5. Sigorta Şirketlerinin Savunma Stratejileri
Sigorta şirketleri genellikle şu savunma yollarına başvurur:
- Teminat Dışı Hâl İddiası: Poliçe genel şartlarına dayanarak ödeme reddi.
- Süre Aşımı Savunması: Başvurunun 2 yıllık hak düşürücü süre dışında olduğu iddiası.
- Eksik Belgeler: Zarara ilişkin belgelerin sunulmadığı savunması.
- Rizikonun Gerçeğe Aykırı Beyanı: Sigortalının ihbar yükümlülüğünü ihlal ettiği iddiası.
Ancak Yargıtay uygulamasına göre sigorta şirketi bu iddiaları somut delillerle ispatlamak zorundadır.
Yargıtay 11. HD 2018/6031 K.:
“Sigorta şirketi teminat dışı hâl iddiasında bulunuyorsa, bu durumu ispat etmedikçe tazminattan kaçınamaz.”
6. Sigortalı Lehine Stratejiler
- Eksper Raporuna Erken Erişim:
Eksper raporunun bir nüshası istenmeli, raporda yer alan teknik tespitler incelenmelidir. - Delil Hiyerarşisi Kurmak:
Tıbbi ve teknik belgeler öne çıkarılmalı, tanık beyanları destekleyici nitelikte olmalıdır. - Hak Düşürücü Süreyi Takip Etmek:
Sigorta şirketine yapılan başvuru tarihinden itibaren 15 gün sonra Komisyona gidilmelidir. - Yargıtay İçtihatlarını Dilekçeye Ekleme:
Sigorta hukukunda içtihat yönlendiricidir. Hakem kararlarında Yargıtay 11. ve 17. HD kararlarına atıf yapmak etkili olur. - Faiz Talebi Unutulmamalı:
Tazminatla birlikte yasal faiz de talep edilmelidir; aksi hâlde hak kaybı doğar.
7. İtiraz ve İstinaf Süreci
7.1. İtiraz Komisyonu
400.000 TL ile 1.000.000 TL arası kararlar için hakem kararının tebliğinden itibaren 10 gün içinde Komisyonun İtiraz Heyeti’ne başvurulabilir.
İtiraz Heyeti, üç hakemden oluşur ve 2 ay içinde karar verir.
7.2. İstinaf
1.000.000 TL üzerindeki kararlar veya itiraz sonucu verilen kararlar, Bölge Adliye Mahkemesi’ne (İstinaf) taşınabilir.
İstinaf süresi 2 haftadır (HMK m. 345).
Yargıtay 11. HD 2019/10345 E., 2021/4729 K.:
“Sigorta tahkim kararları, istinaf denetiminde yalnızca usul ve hukuk yönünden incelenir; delil takdiri yeniden yapılamaz.”
7.3. Kararların Kesinliği
- 400.000 TL’ye kadar: Kesin.
- 400.000 – 1.000.000 TL: İtiraz Komisyonu kararı kesindir.
- 1.000.000 TL üzeri: Bölge Adliye Mahkemesi kararı kesindir; Yargıtay temyiz yolu kapalıdır.
8. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
8.1. Eksik Belgeler Nedeniyle Ret
Komisyon, eksik belge nedeniyle başvuruyu incelemeye alamaz. Bu durumda süreler işlemeye devam eder.
8.2. Eksper ve Bilirkişi Çelişkisi
Bazı dosyalarda eksper raporu ile hakem raporu arasında çelişki bulunur.
Bu durumda itiraz heyeti genellikle bağımsız bilirkişi atar.
8.3. Tahkim Ücretlerinin İadesi
Sigortalı lehine karar verilirse, başvuru ücretinin iadesine hükmedilir.
Ancak kısmen kabul hâlinde oranlama yapılır.
8.4. Faiz Başlangıç Tarihi Uyuşmazlıkları
Sigorta hukukunda faiz, başvuru tarihinden değil, sigortacının temerrüt tarihinden itibaren işler.
Yargıtay 17. HD 2016/4180 E., 2018/1170 K.:
“Sigorta tahkiminde faiz başlangıcı, sigortacının temerrüt tarihi olup, başvuru tarihi esas alınamaz.”
9. Tahkim – Mahkeme Arasındaki Farklar
| Kriter | Sigorta Tahkim Komisyonu | Asliye Ticaret Mahkemesi |
|---|---|---|
| Süre | Ortalama 4–6 ay | 2–4 yıl |
| Ücret | Düşük başvuru harcı | Harç ve masraflar yüksek |
| Uzmanlık | Sigorta uzmanı hakemler | Genel yargı mensupları |
| İcra kabiliyeti | İlam niteliğinde karar | Mahkeme ilamı |
| Temyiz | Parasal sınıra bağlı | Her zaman mümkündür |
10. Çözüm ve Strateji Önerileri
- Dilekçelerde Somutlaştırma Zorunluluğu:
Talep edilen tazminat kalemleri (maddi – manevi, faiz, masraf) açıkça belirtilmelidir. - Delil Planlaması:
Tahkim dosyası “tek oturumda” sonuçlanır. Bu nedenle tüm deliller ilk başvuruya eklenmelidir. - Uzlaşma Stratejisi:
Sigortacıyla başvuru öncesi uzlaşma girişimi yapılırsa, bu durum hakem nezdinde iyi niyet olarak değerlendirilir. - İtiraz Aşamasında Yeni Delil Sunmaktan Kaçının:
İtiraz heyetleri yeni delil sunulmasını genellikle reddeder. Deliller ilk aşamada tam olmalıdır. - Yargıtay Emsal Kararlarına Atıf:
Dilekçelerde benzer uyuşmazlıklara ilişkin emsal kararlar eklenirse, hakemler için yönlendirici olur.
11. Sonuç
Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta hukukunda uzmanlaşmış hızlı bir çözüm platformudur. Ancak sistemin doğru işletilmesi, başvuru sürelerinin dikkatle takip edilmesi ve delillerin eksiksiz sunulmasıyla mümkündür.
Başvuru yapan taraf, sürelere uymadığı veya eksik delil sunduğu takdirde, hak kaybı yaşar.
Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da göstermektedir ki, sigorta uyuşmazlıklarında ispat yükü sigortacıya aittir; ancak sigortalının zararı somutlaştırma yükü vardır.
Sonuç olarak, sigorta tahkim sürecinde başarılı olmanın anahtarı;
- Zaman yönetimi,
- Delil disiplini,
- Yargıtay içtihatlarına dayalı argümantasyondur.
About Post Author
