Sigorta Şirketinin Sorumluluk Limiti, Temerrüt ve Faiz Başlangıcı: Uygulama ve İçtihat
Giriş: Limit–Temerrüt–Faiz Üçgeni Neden Kritik?
Sigorta dosyalarında tutar kadar zaman da önemlidir. Zarar kalemlerini doğru kurgulasan bile limit, temerrüt ve faiz başlangıcı yanlış seçilirse, dosyanın sonucu binlerce lira farklılaşabilir. Uygulamada özellikle değer kaybı, kullanım mahrumiyeti/ikame ve onarım farkı kalemleri ZMMS limitini hızla tüketir; limit aşımında IMM ve işleten/sürücü devreye girer. Faiz başlatmak için doğru başvuru ve makul inceleme sürecini belgelemek şarttır.
Temel Kavramlar: Limit, Temerrüt, Faiz Türleri
-
Sorumluluk Limiti (Limit): Zorunlu Trafik Sigortası’nda (ZMMS) sigorta şirketinin azami ödeme sınırı; her dönemde yıllık/olay bazlı olarak belirlenir. Aşan kısım kusurlu işleyen/sürücü ve varsa IMM teminatına yönelebilir.
-
IMM (İhtiyari Mali Mesuliyet): ZMMS’nin üstünü tamamlayıcı nitelikte özel teminattır (poliçe özel şartlarına bağlı).
-
Temerrüt: Alacaklının ifayı istemesine rağmen borçlunun (burada sigortacının) zamanında ifa etmemesi hâlidir. Sigorta uygulamasında, yazılı başvurudan sonra makul inceleme süresi geçince temerrüt kabul edilir.
-
Faiz Türleri (özet):
-
Kanuni faiz / temerrüt faizi: Genel borçlar hukuku temelinde; temerrütle işler.
-
Ticari faiz: Ticari işlerde uygulanabilir; dosyanın niteliği ve tarafların sıfatı belirler.
-
Avans/işletme benzeri faiz türleri ise özel hâllerde gündeme gelebilir (dosya türü ve mahkemeye göre değişir).
-
Not: Faiz oranları ve limit rakamları dönemseldir. Yazıyı yayınlarken güncel oran/limitleri ayrıca kontrol edip sayısal örneklerin yanına “örnek oran” ibaresi düş.
Sorumluluk Limiti: ZMMS–IMM–Kasko Ayrımı ve Limit Paylaşımı
-
ZMMS’nin Kapsadığı Kalemler
-
Maddi zararlar: Onarım, çekici, otopark, değer kaybı, kullanım mahrumiyeti/ikame gibi kalemler; poliçe genel şartları ve olayın nedenselliği çerçevesinde.
-
Ölüm/yaralanma tazminatı: Bedeni zararlar ayrı limitlerde değerlendirilir (bu yazının odağı maddi zararlar).
-
Limit Nasıl Tüketilir?
-
Aynı olayda birden çok zarar kalemi varsa limit, aynı torbadan düşer. Önce onarımlar ve zorunlu kalemler, ardından değer kaybı/mahrumiyet gibi kalemler sıklıkla ödenir.
-
Birden fazla hak sahibi varsa paylaşım, zararlarının ağırlığına ve başvuru/tespit sırasına göre şekillenir.
-
Limit Aşımı – Kime Gidilir?
-
ZMMS limiti tükendiğinde kalan kısım için kusurlu işleten/sürücü ve/veya IMM teminatı hedeflenir.
-
Rücu/halefiyet: Ödeme yapan sigortacı, diğer sorumlulara rücu edebilir; çifte tahsil olmaz.
-
Teminat Dışı Haller ve Sözleşmesel Kısıtlar
-
Alkol/ehliyetsiz sürüş, yarış/müsabaka, kasti hareket gibi haller poliçe şartlarına göre teminat dışı olabilir. Bu durumda zarar gören üçüncü kişi bakımından ZMMS’nin üçüncü kişiye karşı koruması saklı tutulurken, sigortacı işleten/sürücüye rücu yoluna gidebilir.
Özet: Limit, olay–kalem–kişi üzerinden bütüncül okunur; aşım stratejisi (IMM/işleten) baştan kurulmalıdır.
Temerrüt: Başvuru, Makul İnceleme Süresi ve Eksik Evrak Yönetimi
1) Yazılı Başvuru Şartı
Sigortaya yazılı başvuru yapılmadan temerrüt ve faiz tartışmasını sağlıklı başlatmak zordur. Başvuruya; tutanak/kamera, ekspertiz/servis, emsal ilan medyanı, IBAN, kimlik/vergi bilgileri ve talep dökümü eklenmelidir.
2) Makul İnceleme Süresi
Uygulamada; dosya makul sürede incelenip ödenmelidir. Bu süre, evrakın tam sunumu ve hasarın niteliğine göre değişmekle birlikte, belgelendirilebilir bir bekleme süresi sonunda temerrüt kabulü yönünde içtihat eğilimi mevcuttur.
-
Evrak tam ise: Süre daha kısa.
-
Evrak eksik ise: Sigortacının somut ve makul evrak talebi belgeleyen yazısı aranır.
3) Eksik Evrak Savunması Nasıl Kırılır?
-
Talep edilen evrak somut ve gerekli mi? (Örn. ADAS kalibrasyonu var mı, emsal ekran görüntüleri tarih-saatli mi?)
-
Eksik evrak zamanında ve yazılı talep edilmiş mi?
-
Siz tamamlayıcı evrakı süresinde sundunuz mu?
Bu üç başlıkta dosya temizse, “bekletme” savunması zayıflar.
4) İhtarname ve Tahkim/Dava
-
Noter ihtarname şart değil; ancak temerrüt iddianızı pekiştirir.
-
Sigorta Tahkim veya Asliye Ticaret aşamasında, başvuru → bekleme → temerrüt zincirini zaman çizelgesi ile göstermek ikna gücünü artırır.
Faiz Başlangıcı: Uygulama ve İçtihat Eğilimleri
Genel eğilim şu başlıklarda toplanır:
-
Faiz başlangıcı, kural olarak sigortaya yazılı başvuru + makul inceleme süresi sonudur.
-
Başvuru anında evrak tam ise inceleme süresi kısalır; faiz daha erken başlar.
-
Eksik evrak varsa ve sigortacı somut eksikleri zamanında istediğini ispat ediyorsa, eksiklerin tamamlandığı tarih temerrüt başlangıcını öne çeker.
-
Kasko dosyalarında poliçe ilişkisi ve özel şartlar nedeniyle faiz başlangıcı farklı değerlendirilebilir (poliçe metnini mutlaka kontrol et).
-
Değer kaybı dosyalarında da prensip aynıdır: Başvuru + makul inceleme → faiz; mahkeme/tahkim tarihi istisnai olarak başlangıç kabul edilecekse gerekçesi aranır.
-
Kullanım mahrumiyeti/ikame kalemlerinde, onarım süresi ve fatura/ikame belgesi ile günlüğün makul rayici faiz tartışmasını olgunlaştırır.
Pratik kural: Dilekçede “faizin, sigortaya başvuru tarihinden sonra makul inceleme süresinin bitimini izleyen günden itibaren işletilmesini talep ediyoruz” cümlesi standarttır. Eğer eksik evrak iddiası bekleniyorsa, tamamlama tarihini ayrıca belirt.
Örnek Olaylar: Zaman Çizelgesi ve Hesap Mantığı
Not: Aşağıdaki faiz oranları örnek (r%) olarak gösterilmiştir. Yayın öncesi güncel oran–limitleri kontrol edip uyarlayın.
Örnek 1 — Standart Değer Kaybı Dosyası
-
Başvuru: 10 Ocak (tüm evrak tam, IBAN var)
-
Makul inceleme: 15 gün kabul edildi (örnek) → 25 Ocak temerrüt
-
Ödeme: 20 Mart
-
Tutar: 60.000 TL
-
Faiz hesabı (örnek): 25 Ocak–20 Mart arası kanuni r% → 60.000 × r% × gün/365
İpucu: Dilekçede “başvuru tarihi” ve “makul süre”yi açık yaz; karşı taraf “eksik evrak” diyorsa hangi evrak, hangi tarihte istendi satır satır iste.
Örnek 2 — Eksik Evrak Tartışmalı Dosya (İkame + Mahrumiyet)
-
Başvuru: 5 Şubat (eksper/servis var; ikame faturası sonradan)
-
Sigortacı talebi: 12 Şubat’ta ikame faturasını yazılı istemiş
-
Tamamlama: 18 Şubat’ta ikame faturası sunulmuş
-
Makul inceleme: 10 gün (örnek) → 28 Şubat temerrüt
-
Ödeme: 30 Nisan
-
Tutar: Değer kaybı 45.000 TL + ikame 7 gün × 1.200 TL = 53.400 TL
-
Faiz: 28 Şubat–30 Nisan arası kanuni r% → 53.400 × r% × gün/365
İpucu: Eksik evrak tamamlama tarihi faiz başlangıcını öne alır; bu tarihi güçlü belgeyle koy.
Örnek 3 — Limit Aşımı ve IMM’ye Geçiş
-
ZMMS limiti örnek olarak 100 birim; dosya toplamı 160 birim.
-
Sigortacı 100 birime kadar ödedi.
-
Kalan 60 için IMM/işleten hedeflenir; faiz başlangıcı bu talep adresleri için ayrı başvuru tarihleri ve makul süreleri üzerinden yürütülür.
İpucu: Limit aşımlarında her muhatap için ayrı temerrüt saatini kur.
Sık Yapılan Hatalar
-
Ön başvuru yapmadan doğrudan tahkim/dava açmak (usul riski).
-
Başvuruda IBAN ve talep dökümünü yazmamak.
-
Emsal ilan setini (hasarsız/onarılmış, medyan) ve kalibrasyon belgelerini eklememek.
-
Makul inceleme süresini belgelemeden faiz istemek.
-
Limit aşımında IMM/işleten planını kurmamak.
-
Aynı dönem için ikame + tam gelir kaybı isteyip çifte tazmin görüntüsü yaratmak.
-
Eksik evrak talebini somutlaştırmadan reddetmek veya uzun süre cevap vermeyip temerrüt tartışmasını zayıflatmak.
Limit, Temerrüt ve Faiz
1) Faiz ne zaman başlar?
Genel eğilim: Sigortaya yazılı başvuru + makul inceleme süresi bitimi. Evrak tam ise süre kısalır; eksik evrak tamamlandıysa tamamlama tarihi esas alınır.
2) ZMMS limiti yetmezse kalan kısım ne olur?
IMM (poliçe özel şartlarına bağlı) ve/veya kusurlu işleten/sürücü hedeflenir; her muhatap için ayrı temerrüt başlangıcı düşünülür.
3) Değer kaybında faiz başlangıcı farklı mı?
Prensip aynı: Başvuru + makul inceleme; mahkeme/tahkim tarihi istisnai hâllerde başlangıç sayılabilir, gerekçe aranır.
4) Eksik evrak yüzünden faiz kaybolur mu?
Hayır; ancak sigortacı somut, gerekli ve yazılı eksikleri zamanında talep etmişse, tamamlama tarihi dikkate alınır.
5) Ticari dosyalarda (taksi/servis) faiz hesabı nasıl?
Kullanım mahrumiyeti/ikame rakamları fatura ve makul rayiç ile desteklenirse, faiz yine başvuru + makul inceleme çizgisinden işler.
6) Kasko dosyalarında durum farklı mı?
Poliçe ilişkisinin doğası ve özel şartlar nedeniyle faiz başlangıcı farklı yorumlanabilir; mutlaka poliçeyi kontrol edin.
About Post Author
