Sigorta Hukukunda Sigorta Sözleşmesinin Unsurları Meta Açıklama:

1. Sigorta Sözleşmesinin Tanımı

Türk Ticaret Kanunu’nun 1401. maddesine göre sigorta sözleşmesi;

“Sigortacının, bir prim karşılığında, rizikonun gerçekleşmesi hâlinde tazminat veya bedel ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”

📌 Özet: Sigortacı, belirlenen prim karşılığında, sözleşmede belirtilen riskin (riziko) gerçekleşmesi halinde sigortalıya ödeme yapar.

Sigorta hukuku, hem özel hukuk (sözleşme ilişkisi) hem de kamu hukuku (denetim ve düzenleme) unsurları taşır.

---

2. Sigorta Sözleşmesinin Tarafları

1. Sigortacı:

   • Rizikoyu üstlenen taraftır.

   • Türkiye’de sigortacılık faaliyeti, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından yetkilendirilmiş şirketlerce yapılır.

2. Sigortalı:

   • Sigorta korumasından yararlanan kişidir.

   • Menfaat sahibi olan kişiyle aynı olabilir ya da farklı olabilir (ör. lehdar tayini).

3. Lehdar (Menfaat Sahibi):

   • Sigorta bedelini almaya hak kazanan kişidir.

4. Sigorta Ettiren:

   • Sözleşmeyi imzalayan, primi ödeyen kişidir. Sigortalı ile aynı kişi olabilir.

---

3. Sigorta Sözleşmesinin Unsurları

Sigorta sözleşmesinin kurulabilmesi için şu unsurlar bulunmalıdır:

a) Prim

• Sigortacının rizikoyu üstlenmesinin karşılığıdır.

• Belirli bir tutar ve ödeme zamanı sözleşmede belirtilir.

• Prim ödenmezse sigorta koruması başlamayabilir.

📌 Yargıtay 11. HD, 2017/3526 E., 2018/5029 K.: Prim ödenmeden rizikonun gerçekleşmesi durumunda, sigortacının sorumlu olmayacağı hükme bağlanmıştır.

---

b) Riziko

• Sigortacının üstlendiği tehlikedir.

• Sözleşmede açıkça belirtilmelidir.

• Hukuka ve ahlaka aykırı rizikolar sigortalanamaz.

📌 Örnek: Yangın, deprem, trafik kazası, hırsızlık.

---

c) Sigorta Menfaati

• Sigorta korumasına konu ekonomik değerdir.

• Sigorta ettirenin rizikonun gerçekleşmemesinde hukuken korunmaya değer bir menfaati bulunmalıdır.

📌 Örnek: Bir fabrika sahibi yangına karşı sigorta yaptırabilir; çünkü fabrikasının yanmamasında ekonomik menfaati vardır.

---

d) Sigortacının Ödeme Borcu

• Rizikonun gerçekleşmesi halinde sigortacı, tazminat veya bedel ödemek zorundadır.

• Hayat sigortalarında “sigorta bedeli”, zarar sigortalarında ise “sigorta tazminatı” ödenir.

---

4. Sigorta Türleri

• Zarar Sigortaları: Yangın, nakliyat, trafik, deprem sigortası vb.

• Can Sigortaları: Hayat, sağlık, ferdi kaza sigortaları.

• Zorunlu Sigortalar: Trafik sigortası, DASK.

• İhtiyari Sigortalar: İsteğe bağlı olarak yaptırılan tüm sigortalar.

---

5. Sigorta Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları

1. Tarafların Ehliyeti:

   • Sigorta ettirenin sözleşme yapma ehliyeti olmalıdır.

2. Menfaatin Mevcudiyeti:

   • Sigortalanacak menfaat sözleşme tarihinde mevcut olmalı.

3. Rizikonun Sigortalanabilir Olması:

   • Hukuka aykırı veya kesinlikle gerçekleşmiş olaylar sigortalanamaz.

4. Yazılı Şekil:

   • Sigorta sözleşmesi yazılı yapılmalıdır (poliçe düzenlenir).

---

6. Tarafların Hak ve Yükümlülükleri

Sigortacının Yükümlülükleri:

• Rizikoyu üstlenmek.

• Riziko gerçekleştiğinde tazminatı/bedeli ödemek.

• Bilgilendirme yapmak.

Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri:

• Primi ödemek.

• Rizikoyu ağırlaştırıcı durumları bildirmek.

• Riziko gerçekleştiğinde sigortacıya ihbarda bulunmak.

---

7. Rizikonun Gerçekleşmesi ve Sigortacının Sorumluluğu

• Sigortacı, poliçede belirtilen riziko gerçekleştiğinde ödeme yapmak zorundadır.

• Sigortalı, rizikonun gerçekleşmesini kastla sağlamışsa sigortacı ödeme yapmaz.

• Ağır kusur halinde tazminat indirilebilir.

📌 Örnek Yargıtay Kararı:
Yargıtay 11. HD, 2015/12456 E., 2017/4532 K.: Sigortalının yangın çıkmasını kasıtlı olarak sağladığı ispatlandığında sigortacının sorumluluğu ortadan kalkar.

---

8. Sigorta Sözleşmesinin Sona Ermesi

• Sürenin dolması

• Rizikonun ortadan kalkması

• Tarafların anlaşması

• Prim ödenmemesi (bazı hallerde)

---

9. Sigorta Hukukunda Önemli İlkeler

1. İyiniyet İlkesi: Taraflar dürüstlük kuralına uymalıdır.

2. Menfaat İlkesi: Sigortalı menfaatinin korunması esastır.

3. Tazmin İlkesi: Zarar sigortalarında amaç zararın karşılanmasıdır, haksız kazanç sağlanamaz.

4. Halefiyet İlkesi: Sigortacı tazminat ödedikten sonra, zarara sebep olan üçüncü kişiye rücu edebilir.

---

10. Sonuç

Sigorta sözleşmeleri, ticaret hukukunun önemli bir alanıdır. Taraflar arasında güven esasına dayalıdır.
Hukuki uyuşmazlıkların önüne geçmek için:

• Poliçe şartları dikkatle incelenmeli,

• Riziko kapsamı açıkça belirtilmeli,

• Prim ödeme yükümlülüğü aksatılmamalıdır.

---