Siemens NX Lisanssız Kullanımı Suç mu?

Gelişmiş bilgisayar destekli tasarım ve mühendislik analiz yazılımlarının başında gelen Siemens NX (eski adıyla Unigraphics), dünya çapında otomotiv, havacılık, savunma sanayii ve beyaz eşya sektörlerinde sıkça kullanılmaktadır. Ancak bu yazılımın lisanssız biçimde kurulması, kopyalanması ya da kullanılması, yalnızca etik dışı değil, aynı zamanda Türk hukuk sistemi içinde cezaî ve hukukî yaptırımlar doğuran ciddi bir eylemdir.

Bu makalede, Siemens NX’in lisanssız kullanımının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), Türk Ceza Kanunu (TCK) ve yargı kararları çerçevesinde suç teşkil edip etmediğini, örneklerle ve mevzuat dayanaklarıyla açıklayacağız.

1. Siemens NX Nedir?

Siemens NX, Siemens Digital Industries Software tarafından geliştirilen bir CAD/CAM/CAE platformudur.

• CAD: Ürün tasarımı ve modelleme,
• CAM: CNC tezgâhları için üretim simülasyonu ve takım yolları,
• CAE: Sonlu elemanlar yöntemiyle mühendislik analizleri,
  gibi yüksek seviye mühendislik işlemleri için entegre çözümler sunar.

Yazılımın ticari versiyonu, lisans anahtarı veya ağ lisansı ile korunur. Yazılımın herhangi bir lisans doğrulama sistemi kırılarak (crack, patch vb.) kullanılması, üretici firma Siemens’in fikrî mülkiyet haklarını ihlal eder.

2. Lisanssız Yazılım Kullanımı Türk Hukuku’na Göre Suç mu?

a) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Açısından

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre yazılımlar, “eser” niteliği taşır. Siemens NX de bu kapsamda eser sahibinin mali haklarına tabidir.

FSEK m.71/1:
“Bu Kanunla koruma altına alınan bir eseri, sahibinin yazılı izni olmaksızın çoğaltan, temsil eden, yayan, yayınlayan veya umuma ileten kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”

Lisanssız Siemens NX kullanımı;

• Yazılımın kopyalanması,
• Kurulması,
• Kullanılması,
• Paylaşılması,
  fiilleriyle doğrudan suç oluşturur.

Ayrıca lisanssız yazılımın kullanıldığı işyerlerinde ticari kazanç elde edilmesi hâlinde cezalar artabilir.

b) Türk Ceza Kanunu Kapsamında Suç Teşkil Eden Hâller

         TCK m.244 – Bilişim Sistemine Müdahale

Lisanssız kullanım genellikle yazılımın lisans korumasının kırılmasıyla mümkün olur. Bu işlem sırasında yazılımın iç kodlarına müdahale edildiği için:

TCK m.244/4:
“Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Siemens NX gibi yüksek korumalı yazılımlara uygulanan crack, serial bypass, lisans sunucusu emülasyonu gibi işlemler, bu madde kapsamına girer.

c) Tazminat Davası Açılabilir mi?

Evet. Siemens veya Türkiye temsilcisi, lisanssız yazılımın kullanıldığını tespit ederse;

• Maddi tazminat (lisans bedeli + kar kaybı),
• Yoksun kalınan gelir,
• İtibar kaybı nedeniyle manevi tazminat,
• Kullanılan sürümlerin imhası,
• Kamuoyuna ilan yoluyla mahkeme kararı bildirilmesi
  gibi taleplerle hukuk mahkemelerinde dava açabilir.

Bu durum hem bireyler hem de şirketler açısından yüksek maliyetli bir risk doğurur.

3. Yargıtay ve Uygulamadaki İçtihatlar

Yargıtay, lisanssız yazılım kullanımını açıkça suç saymakta ve cezalandırmaktadır.

Örneğin:
Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2015/1993 K. sayılı kararında, lisanssız yazılım kullanan şahsın cezalandırılmasını şu şekilde onamıştır:

“AutoCAD ve SolidWorks yazılımlarının izinsiz şekilde işyeri bilgisayarlarında kullanılması, eser sahibinin mali haklarının açık ihlalidir. Sanığın savunmasının aksine bu fiil cezayı gerektirir.”

Bu içtihat Siemens NX için de geçerlidir. NX, daha yüksek ticari değeri olan bir yazılım olduğu için savcılıklar ve mahkemeler, zararın büyüklüğüne göre daha ciddi yaptırımlar uygulayabilir.

4. Lisanssız Kullanımın Tespiti Nasıl Olur?

• IP ve lisans sunucusu logları: Siemens, lisans sunucularına bağlanmayan, offline çalışan cihazları merkezi olarak analiz edebilir.
• Eski çalışan şikâyetleri: Özellikle mühendislik ofislerinde, işten ayrılan personelin ihbarlarıyla soruşturma başlatılabiliyor.
• Yetkili distribütörler ve hukuk büroları: Hukuki takip için doğrudan savcılıklara başvuru yapılabilir.
• Adli bilişim raporu: Arama kararı sonrası bilgisayar imajları alınır, adli bilirkişiler tarafından yazılım lisansı olup olmadığı tespit edilir.

5. Şirketler İçin Ek Yaptırımlar

Özellikle Siemens NX gibi profesyonel yazılımların lisanssız kullanımı hâlinde:

• İşyeri sahibi şahıslar doğrudan cezaî sorumluluk altındadır.
• Tüzel kişiliğe ait tüm cihazlara el konulabilir.
• Ceza soruşturması sonucu, şirketin kamu ihalelerinden men edilmesi dahi gündeme gelebilir.
• Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü lisanssız yazılım ihbarları ile doğrudan ilgilenmektedir.

6. Alternatifler ve Hukuka Uygun Çözüm Önerileri

• Siemens NX için öğrenci/akademik sürümler sınırlı ama ücretsiz kullanılabilir.
• Eğitim kurumları ve kamu ihalelerine yönelik özel lisans fiyatlandırmaları mevcuttur.
• Alternatif olarak açık kaynaklı CAD/CAM/CAE yazılımları tercih edilebilir (örneğin: FreeCAD, OpenSCAD).
• Mühendislik firmaları, yıllık lisans kiralama modelleriyle hukuki risklerden uzak durabilir.

7. Sonuç: Siemens NX’i Lisanssız Kullanmak Suçtur

Siemens NX, yüksek maliyetli ve koruma düzeyi yüksek bir mühendislik yazılımıdır. Lisanssız şekilde kullanılması:

• FSEK kapsamında eser sahibinin haklarını ihlal eder,
• TCK kapsamında bilişim suçunu oluşturur,
• Tazminat ve ceza yargılaması riski doğurur.

Şirketlerin ve mühendislerin bu konuda bilinçli davranması, yalnızca cezai sorumluluktan kaçınmak için değil, etik ve profesyonel duruşlarını korumak açısından da gereklidir.

Stj.Öğr. Esmanur AKTAŞ