Seyircilerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

1. Giriş

Spor, kitleleri bir araya getiren, toplumsal dayanışmayı güçlendiren bir faaliyettir. Ancak bu birliktelik zaman zaman şiddet, taşkınlık, küfür, mala zarar verme veya hakaret içeren davranışlarla gölgelenebilmektedir. Özellikle futbol gibi kitlesel spor dallarında seyirci fiilleri, hem ceza hukuku hem de spor hukuku bakımından ciddi sonuçlar doğurabilir.

Spor hukukunun temel amacı, müsabakanın adil, güvenli ve saygı ortamında gerçekleşmesini sağlamaktır. Bu bağlamda, seyircilerin hukuki sorumluluğu yalnızca bireysel düzeyde değil, kulüplerin idari ve disiplin sorumluluğunu da doğrudan etkiler.

2. Seyirci Fiillerinin Hukuki Niteliği

Seyircilerin stadyum veya spor salonu içindeki davranışları, çoğu zaman kamu güvenliği, mala zarar verme, hakaret, tehdit, şiddet çağrısı veya toplu taşkınlık gibi suç tanımlarına girer.

Bu fiiller iki düzlemde incelenir:

Ceza hukuku bakımından sorumluluk (bireysel suçlar ve yaptırımlar),
Spor hukuku bakımından disiplin ve idari sorumluluk (kulüp, federasyon ve seyirden men yaptırımları).

3. 6222 Sayılı Kanun’un Kapsamı ve Amacı

Spor alanında şiddet ve düzensizliğin önlenmesine ilişkin temel düzenleme 6222 sayılı Kanun’dur. Kanunun amacı;

Spor müsabakalarında şiddet ve düzensizliği önlemek,
Spor alanlarının güvenliğini sağlamak,
Spor kültürünü korumak
olarak özetlenebilir.

Kanunun 3. maddesi, “spor alanı” kavramını geniş tanımlar: stadyum, salon, çevresi, seyirci giriş-çıkış alanları, takım otobüsleri, soyunma odaları, antrenman alanları vb. tüm alanlar bu kapsama dahildir.

4. Seyircilerin Fiilleri Bakımından Cezai Sorumluluk

4.1. Mala Zarar Verme ve Kamu Malına Zarar

Taraftarların koltuk, turnike, reklam panosu veya saha ekipmanlarına zarar vermesi durumunda, TCK m.152 uyarınca mala zarar verme suçu oluşur.
Eğer zarar gören eşya kamu malı (belediye veya Gençlik Spor İl Müdürlüğü’ne ait) ise, ceza artırımlı uygulanır.

Cezası: 1 yıldan 4 yıla kadar hapis.

4.2. Görevli Memura Direnme / Hakaret

Spor güvenliğini sağlamakla görevli polis veya özel güvenlik personeline yönelik saldırı, hakaret veya mukavemet, TCK m.125 ve m.265 hükümlerine göre cezalandırılır.
Yargıtay uygulamasında “seyirci grubunun hep birlikte görevliye saldırması” halinde müşterek faillik kabul edilmiştir.

4.3. Şiddet veya Tehdit İçeren Tezahürat

6222 m.14: “Müsabaka öncesi, sırasında veya sonrasında tehdit veya şiddet içeren tezahürat yapılması” suç olarak düzenlenmiştir.
Cezası: 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası.

Bu suçu işleyenler ayrıca seyirden men yaptırımına da tabi olur.

4.4. Yasak Madde ve Alet Bulundurma

6222 m.16’ya göre, stadyuma yasak madde veya kesici-delici alet, meşale, yanıcı-patlayıcı madde sokmak suçtur.
Cezası: 6 aydan 2 yıla kadar hapis.

Eylem, müsabaka düzenini bozmuşsa ceza artırılır.

4.5. Bilet ve Kimlik Suistimali

Bazı seyirciler başkasına ait kombine kart veya bileti kullanarak stada girebilir. 6222 m.15 bu fiili açıkça yasaklar.
Cezası: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

5. Seyirden Men ve Elektronik Bilet Sistemi (Passolig)

5.1. Seyirden Men Tedbiri

6222 m.18’e göre, suça karışan seyircilere mahkeme veya savcılık kararıyla seyirden men tedbiri uygulanabilir.
Bu yasak, elektronik bilet sistemi (Passolig) üzerinden takip edilir.

Süre:

İlk ihlalde 6 ay – 2 yıl,
Tekrarında 1 yıl – 5 yıl,
Ağır eylemlerde süresiz men kararı verilebilir.

Seyirden men kararı alan kişi, maç günlerinde karakola imza verme yükümlülüğü altına girebilir (TCK m.109 ile birlikte uygulanır).

5.2. Elektronik Denetim

6222’nin 14/A maddesi gereği, seyirden men cezası elektronik ortamda uygulanır. Bu sayede kişi, Passolig kartı üzerinden sistemde engellenir ve stada girişi otomatik reddedilir.

6. Kulüplerin Disiplin Sorumluluğu

TFF Futbol Disiplin Talimatı (FDT) m.52-55 arasında seyirci fiillerine ilişkin kulüp sorumluluğunu düzenler.

Kulüpler, kendi taraftarlarının fiillerinden kusursuz sorumluluk esasına göre sorumlu tutulur.
Bu kapsamda kulübe:

Para cezası,
Seyircisiz oynama,
Saha kapatma,
Puan silme gibi cezalar verilebilir.

6.1. Örnek: TFF PFDK Kararları

PFDK 2023/452 Kararı: Taraftarların rakip takıma yönelik küfürlü tezahüratları nedeniyle ev sahibi kulübe 200.000 TL para cezası verilmiş, tekrarında 1 maç seyircisiz oynama cezası uygulanmıştır.
Yargı Gerekçesi: Kulübün önleyici tedbir almaması, güvenlik personelinin yetersizliği.

7. Toplu Olaylarda Cezai Sorumluluk

Toplu taşkınlıklar (örneğin sahaya toplu giriş, rakip tribüne saldırı) genellikle TCK m.32, m.37 kapsamında müşterek faillik olarak değerlendirilir.

6222 m.17 ise özel bir düzenleme getirir:

“Spor alanında toplu halde cebir veya tehdit içeren fiil işleyenlere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir.”

Bu madde, cezanın bireysel fail belirlenemese dahi grup sorumluluğu prensibini kabul eder.

8. Sosyal Medya ve Dijital Alanlarda Seyirci Fiilleri

Son yıllarda, seyirciler sadece tribünde değil, sosyal medya platformlarında da tehdit, hakaret veya provokasyon içeren paylaşımlarda bulunmaktadır.

6222 sayılı Kanun’un 22. maddesi, “elektronik ortamda şiddete tahrik veya nefret çağrısı” yapanlara da ceza öngörür.
Cezası: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis.

Bu suç, bilişim sistemi üzerinden işlendiği için ayrıca TCK m.243-244 (bilişim suçları) da gündeme gelebilir.

9. Kulüp ve Seyirci Arasındaki Hukuki İlişki

Kulüp, bilet veya kombine satışında seyirciyle bir özel hukuk sözleşmesi kurar. Bu sözleşmede, taraftarın tribün davranışları dolayısıyla kulübün cezaya uğraması halinde zararın tazmin edileceği hükmü bulunabilir.

Bu tür düzenlemeler, kulüplerin PFDK cezalarından doğan mali yükü taraftara yansıtmasına imkân tanır.

Yargıtay 11. HD 2019/11756 E., 2020/3645 K. sayılı kararında, “taraftarın fiilinden doğan kulüp zararının tazmini, bilet sözleşmesindeki özel şartlara dayandırılabilir” denmiştir.

10. Spor Alanı Dışındaki Eylemler

6222’nin 5. maddesi, spor alanı dışında da (örneğin deplasman yolunda, otobüs çevresinde, otoparkta) meydana gelen şiddet veya mala zarar verme fiillerini kapsam altına alır.

Bu durumda da fail hakkında aynı cezai hükümler uygulanır.
Yani seyirci “stadyum dışında” olmasına rağmen müsabaka ile bağlantılı fiil işlemişse, spor suçu kapsamına girer.

11. Hakkaniyet ve Ceza Politikası Değerlendirmesi

Seyirci fiillerine ilişkin cezaların amacı sadece cezalandırmak değil, sporda barış ve adaleti korumaktır.
Ancak ceza politikası dengeli olmalıdır:

Orantılılık ilkesi gereği, her taşkınlık cezai yaptırımı gerektirmez.
Kusur sorumluluğu göz ardı edilmemeli, gerçekten şiddet unsuru taşıyan davranışlar cezalandırılmalıdır.
Eğitim ve önleme stratejileri geliştirilmelidir: Kulüplerin tribün eğitim programları, taraftar temsilciliği sistemi, aile tribünü uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır.

12. Avrupa Spor Hukukuyla Kıyaslama

UEFA ve FIFA Disciplinary Codes’a göre kulüpler, taraftar fiillerinden mutlak sorumludur (strict liability).
Örneğin, UEFA Disciplinary Regulations Art. 16 uyarınca;

Irkçı tezahüratlar,
Sahaya yabancı madde atılması,
Sahaya giriş,
Meşale yakılması
gibi eylemler doğrudan kulüp sorumluluğu doğurur.

Bu anlayış, Türk TFF talimatlarıyla paralel bir uygulamadır.

13. Sonuç ve Değerlendirme

Spor hukukunda seyirci fiilleri, sadece bireysel suç değil; sporun adaletine ve güvenliğine karşı işlenen toplumsal bir ihlaldir.
Bu nedenle Türk hukuk sistemi, 6222 sayılı Kanun, TCK ve TFF talimatlarıyla çok katmanlı bir yaptırım sistemi oluşturmuştur.

Sonuç olarak:

Seyirciler, stadyum içi ve dışındaki taşkınlık, hakaret, şiddet eylemleri nedeniyle cezai sorumluluk taşır.
Kulüpler, kendi taraftarlarının fiillerinden kusursuz sorumluluk ilkesiyle idari ceza alabilir.
Seyirden men, elektronik denetim, para cezası, hapis cezası gibi yaptırımlar birlikte uygulanabilir.
Sosyal medya veya grup içi tahrikler dahi artık 6222 kapsamında değerlendirilmektedir.

Bu sistemin nihai amacı cezalandırma değil, sporda saygı, güvenlik ve adalet kültürünü korumak olmalıdır.
Bu da ancak hukuk, federasyonlar, kulüpler ve seyircilerin ortak bilinçle hareket etmesiyle mümkündür.

Single Blog Title