SENET NEDİR? SENEDİN HUKUKİ NİTELİĞİ NEDİR?

Giriş: Senedin Hukuktaki Önemi

Türk hukukunda “senet” kelimesi, geniş anlamda her türlü yazılı belgeyi ifade eder. Ancak ticaret ve icra hukuku uygulamasında “senet” denildiğinde genellikle kambiyo senetlerinden biri olan bono anlaşılır.

Senet, borcun yazılı şekilde ikrar edilmesini sağlayan ve alacaklıya özel güvenceler tanıyan bir belgedir. Doğru düzenlenmiş bir senet, alacaklıya doğrudan icra takibi başlatma imkânı verir. Bu sebeple senedin hukuki niteliğini anlamak hem borçlular hem de alacaklılar açısından kritik önemdedir.

---

Senet Nedir?

Senet;

• Borçlunun (keşideci),

• Alacaklıya (lehtar) veya onun emrine,

• Kayıtsız şartsız belirli bir para ödemeyi taahhüt ettiği,

• Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmiş,

• Kıymetli evrak niteliğinde bir kambiyo senedidir.

📌 Yani senet, “Ben şu tarihte, şu yerde, şu kişiye, şu kadar parayı ödeyeceğim” demenin resmi ve bağlayıcı yoludur.

---

Senedin Hukuki Niteliği

1. Kambiyo Senedi Olması

Senet, TTK’da düzenlenen kambiyo senetlerinden biridir.

• Diğer kambiyo senetleri: Poliçe ve çektir.

• Kambiyo senetlerinin ortak özelliği, alacaklıya hızlı ve doğrudan icra takibi hakkı vermesidir.

2. Kıymetli Evrak Olması

TTK m.645’e göre kıymetli evrak: “Bir hakkın senede bağlı bulunduğu ve senetsiz ileri sürülemeyeceği evraktır.”

• Senet = hak + belgenin birleşimidir.

• Senedi elinde bulunduran kişi alacak hakkını da taşır.

3. Soyut (Mücerret) Borç İlişkisi

Senet, soyut borç ikrarıdır.

• Senedin hangi sebeple verildiğinin yazılması gerekmez.

• Borcun sebebi tartışılsa bile, senet geçerliliğini korur.

4. Şekil Şartına Tabi Olması

Senet, ancak TTK m.776’da belirtilen zorunlu unsurları içerdiğinde geçerlidir.
Eksik doldurulmuş bir senet, kambiyo senedi gücünü kaybeder.

5. İcra Takibine Konu Olması

Senet, alacaklıya İcra ve İflas Kanunu m.167 vd. kapsamında doğrudan icra takibi hakkı verir.

---

Senedin Unsurları

Bir senedin geçerli olabilmesi için şu unsurlar zorunludur:

1. “Bono” veya “Senet” kelimesi

2. Belirli bir miktar para ödeme taahhüdü (kayıtsız şartsız)

3. Lehtarın (alacaklı) adı-soyadı/unvanı

4. Vade tarihi

5. Ödeme yeri

6. Düzenleme (keşide) tarihi ve yeri

7. Borçlunun imzası

⚠️ Bunlardan biri eksikse, senet geçerliliğini kaybedebilir.

---

Senet Türleri

• Bono (Klasik Senet) → En yaygın tür.

• Poliçe → Bir borçlunun üçüncü kişiye ödeme emrini içerir.

• Çek → Banka aracılığıyla ödeme taahhüdü.

---

Senedin Hukuki Gücü

• Normal bir alacak belgesinden daha güçlüdür.

• Alacaklı, senedi icraya koyarak hızlı şekilde tahsilat yapabilir.

• Borçlu, ancak sınırlı itiraz sebepleriyle savunma yapabilir.

---

Senedin Geçersiz Sayıldığı Haller

• Senet kelimesinin bulunmaması

• İmzanın olmaması

• Tutarın belirsiz olması

• Lehtarın yazılmaması

• Vadenin belirtilmemesi

• Bedelin şarta bağlanması

---

Yargıtay Kararları Işığında Senedin Niteliği

• Yargıtay 12. HD, 2019/3210 K. → “Senette bedel hem rakam hem yazı ile belirtilmeli, çelişki halinde yazı ile yazılan tutar geçerlidir.”

• Yargıtay 19. HD, 2018/2109 K. → “Lehtar adı eksikse senet kambiyo senedi olarak geçerli değildir.”

• Yargıtay HGK, 2017/1186 K. → “Senet soyut borç ikrarı olup, sebep gösterilmemesi geçerliliğini etkilemez.”

---

Türkiye’de ve Uygulamada Senedin Önemi

• Ticarette mal ve hizmet satışlarında yaygın olarak kullanılır.

• Bankalar ve finans kuruluşları teminat olarak senet talep edebilir.

• Borcun yazılı kanıtı olarak mahkemelerde güçlü bir delildir.

---

Türkiye – Avrupa Karşılaştırması

---

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Senet noter onaylı mı olmalı?
Hayır, noter zorunlu değildir. Ancak ispat kolaylığı sağlar.

2. Bilgisayarda doldurulmuş senet geçerli midir?
Evet, ama imzanın ıslak olması şarttır.

3. Tüzel kişiler senet düzenleyebilir mi?
Evet, yetkili imzacı tarafından imzalanır.

4. Kefil imzası geçerli mi?
Evet, ancak kefilin adı ve imzası ayrı olmalıdır.

5. Vadesiz senet geçerli midir?
Hayır, vade belirtilmezse senet kambiyo senedi niteliğini kaybeder.

---

Sonuç: Senedin Hukuki Niteliği

• Senet, TTK’da düzenlenen kambiyo senedi ve kıymetli evrak niteliği taşır.

• Soyut borç ikrarıdır, sebep gösterilmese bile geçerlidir.

• Şekil şartlarına uygun düzenlenmesi gerekir.

• Alacaklıya güçlü hak verir: doğrudan icra takibi imkânı.

• Yargıtay kararları, senedin sıkı şekil şartlarını vurgulamaktadır.

Sonuç olarak senet, Türk hukukunda hem ticari güveni sağlayan hem de alacaklıyı koruyan en güçlü belgelerden biridir.