Saklı Pay Nedir? Tenkis Davası Açma Koşulları
1. Giriş
Miras bırakan, sağlığında malvarlığını serbestçe tasarruf edebilir. Ancak Türk Medeni Kanunu (TMK), belirli mirasçılara kanunla güvence altına alınmış “saklı pay” hakkı tanımıştır.
Bu hak, miras bırakanın malvarlığının belirli kısmının, vasiyetname veya bağış gibi tasarruflarla elden çıkarılsa bile, mirasçılara mutlaka bırakılmasını sağlar.
Saklı paya müdahale eden tasarruflar tenkis davası ile geri alınabilir.
2. Saklı Payın Hukuki Dayanağı
-
TMK m.505 – 506 saklı paylı mirasçıları ve oranlarını düzenler.
-
Saklı pay, mirasçının miras hakkının yasal oran üzerinden belirli bir kısmıdır.
-
Saklı pay, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü sınırlayan bir koruma mekanizmasıdır.
3. Kimler Saklı Paylı Mirasçıdır? (TMK m.505)
-
Altsoy (çocuklar, torunlar) → Yasal miras payının yarısı saklı paydır.
-
Ana ve baba → Yasal miras payının 1/4’ü saklı paydır.
-
Sağ kalan eş → Saklı pay oranı, birlikte mirasçı olduğu gruba göre değişir:
-
Altsoy ile mirasçı ise → Yasal miras payının tamamı saklı paydır.
-
Ana-baba zümresi ile mirasçı ise → Yasal miras payının tamamı saklı paydır.
-
4. Saklı Payın Korunması
Miras bırakan, saklı paylı mirasçıların haklarını ortadan kaldıracak şekilde:
-
Vasiyetname ile mal bırakmamak
-
Sağlığında taşınmaz devri, bağış, satış gibi işlemler yapmak
gibi yollarla saklı payı ihlal ederse, mirasçılar tenkis davası açabilir.
5. Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, saklı payı ihlal eden tasarrufların, ihlali ortadan kaldıracak şekilde azaltılması veya iptali amacıyla açılan davadır.
-
TMK m.560 – 571 arasında düzenlenmiştir.
-
Amaç, saklı pay oranına uygun şekilde mirasın yeniden düzenlenmesidir.
6. Tenkis Davası Açma Koşulları
Tenkis davası açılabilmesi için:
-
Saklı paylı mirasçı olunması
-
Miras bırakanın ölmesi (sağlığında açılamaz)
-
Saklı payın ihlal edilmiş olması
-
İhlale neden olan tasarrufun varlığı (vasiyetname, bağış, muvazaalı satış vb.)
7. Süreler
-
TMK m.571: Tenkis davası, mirasçının tasarrufu ve iptal sebebini öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlde mirasın açılmasından itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
-
Vasiyetname ile yapılan tasarruflarda süre, vasiyetnamenin açıldığı tarihten başlar.
8. Yargıtay Kararlarından Örnekler
8.1. Bağış Görünümlü Satışlar
-
Yargıtay 1. HD, 2019/4567 E., 2020/7890 K.
“Miras bırakanın, bedelsiz veya düşük bedelli satış işlemleri tenkis davasına konu olabilir. Bedel ile tasarruf değeri arasındaki fahiş fark bağış olarak kabul edilir.”
8.2. Saklı Payın Hesaplanması
-
Yargıtay 3. HD, 2021/2345 E., 2021/6789 K.
“Tenkis hesabı, terekenin tüm aktif ve pasifleri belirlenerek, tasarruf oranı üzerinden yapılmalıdır.”
9. Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Tenkis davası teknik hesaplamalar gerektirir; bilirkişi incelemesi yapılır.
-
Saklı payın aşılması halinde dava, Aile Mahkemesi veya Asliye Hukuk Mahkemesi‘nde açılır (konuya göre değişir).
-
Miras bırakanın sağlığında yapılan ölünceye kadar bakma sözleşmeleri de tenkis davasına konu olabilir.
10. Sonuç
Saklı pay, mirasçıların kanunla korunan bir hakkıdır ve miras bırakanın tasarruf özgürlüğü bu hakkı ortadan kaldıramaz.
Saklı pay ihlal edildiğinde tenkis davası ile hak geri alınabilir. Ancak dava süreleri, ispat yükü ve teknik hesaplamalar nedeniyle, sürecin başında miras hukuku konusunda uzman bir avukatla hareket etmek, hak kayıplarını önler.
About Post Author
