Sahte veya İçeriği İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme
Ticari hayatın ve kamu maliyesinin düzenli işleyişi için belgelerin doğru ve güvenilir şekilde tutulması esastır. Ancak bazı durumlarda belgeler, gerçeği yansıtmayan veya yanıltıcı içerikler barındıran şekilde düzenlenebilir. Bu tür fiiller hem Türk Ceza Kanunu (TCK) hem de Vergi Usul Kanunu’nda (VUK) suç olarak kabul edilmiştir. Özellikle vergi kaçakçılığı, haksız kazanç elde etme ve kamuyu yanıltma amacıyla düzenlenen sahte ya da yanıltıcı içerikli belgeler ağır yaptırımlara tabidir.
Bu yazıda, sahte veya yanıltıcı içerikli belge düzenleme ve kullanma suçunun tanımı, unsurları, cezaları, Yargıtay kararları ve uygulamadaki önemi ele alınacaktır.
Hukuki Dayanak
Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesi, bu suçu ayrıntılı şekilde düzenler:
“Defter ve kayıtlara, vergi kanunlarına göre tutulması gereken belgelerin aslına uygun olmayan şekilde düzenlenmesi, tahrif edilmesi veya gerçeğe aykırı belge düzenleyenler ile bu belgeleri kullananlar üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Ayrıca TCK m. 204 (resmi belgede sahtecilik) ve TCK m. 207 (özel belgede sahtecilik) hükümleri de bu suç kapsamında uygulanabilir.
Belge Türlerinin Ayrımı
1. Sahte Belge:
Hiç gerçekleşmeyen bir işlem için düzenlenen, gerçeği tamamen taklit eden belgeler. Örneğin, olmayan bir mal veya hizmet için fatura kesilmesi.
2. İçeriği İtibariyle Yanıltıcı Belge:
Belgenin kendisi gerçek olsa da içeriğinde yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgi bulunur. Örneğin, satış miktarını olduğundan az veya fazla göstermek için düzenlenen fatura.
Suçun Unsurları
Bu suçun oluşması için bazı unsurların mevcut olması gerekir:
-
Fail:
-
Tacir, şirket yöneticisi, mali müşavir gibi belge düzenleme yetkisi olan kişiler.
-
Kullanma fiilinde belgeden faydalanan herkes fail sayılabilir.
-
-
Fiil:
-
Sahte belge düzenlemek,
-
Yanıltıcı içerikli belge düzenlemek,
-
Bu belgeleri kullanmak.
-
-
Kast:
-
Failin bilerek ve isteyerek yanıltıcı belge düzenlemesi veya kullanması.
-
-
Belgenin Aldatıcı Niteliği:
-
Belgenin üçüncü kişileri yanıltabilecek nitelikte olması.
-
Cezalar ve Yaptırımlar
-
VUK m. 359/a: Sahte veya yanıltıcı içerikli belge düzenleyen ya da kullanan kişi 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
-
TCK m. 204 ve 207: Resmi veya özel belgede sahtecilik suçunun unsurları oluşursa, 2 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası uygulanabilir.
-
Tüzel Kişiler: Şirket yararına işlenmesi halinde tüzel kişilere güvenlik tedbirleri (para cezası, faaliyet izninin iptali) uygulanabilir.
Yargıtay Kararlarında Uygulama
Yargıtay, sahte veya yanıltıcı belgelerle ilgili suçlarda özellikle belgenin aldatıcılık niteliğini ve düzenlenme amacını esas alır.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2020/4567 E., 2021/1342 K. kararında, hiç gerçekleşmeyen bir işlem için düzenlenen faturanın sahte belge sayılacağı belirtilmiştir.
-
Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2019/345 E., 2020/874 K. kararında, gerçeğe aykırı miktar gösteren faturaların yanıltıcı içerikli belge niteliğinde olduğu kabul edilmiştir.
Savunma Stratejileri
Sanık, belgelerin gerçeğe uygun olduğunu veya muhasebe hatası gibi kasıt dışı sebeplerle hata yapıldığını ileri sürebilir. Ancak Yargıtay, kasıt unsuru somut delillerle ispatlandığında bu savunmaları dikkate almamaktadır.
Örnek Suç Senaryoları
-
Hayali satış veya ihracat için düzenlenen faturalar,
-
Yanlış miktar veya bedel gösterilen satış belgeleri,
-
Vergi iadesi almak için düzenlenen gerçeğe aykırı belgeler.
Sonuç ve Değerlendirme
Sahte veya yanıltıcı içerikli belge düzenleme/kullanma suçu, ticari dürüstlüğü ve kamu maliyesini doğrudan etkileyen ciddi bir suçtur. Hem TCK hem VUK hükümleriyle ağır yaptırımlar öngörülerek bu tür fiillerin önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
Şirketler ve işletme sahiplerinin, belgelerini doğru ve şeffaf şekilde düzenlemesi yalnızca hukuki yükümlülük değil, aynı zamanda ticari güvenin korunması için de zorunluluktur.
About Post Author
