Giriş: Sağ Kalan Eşin Miras Payı Neden En Çok Sorulan Konu?

Miras uyuşmazlıklarında en sık karşılaşılan sorulardan biri, sağ kalan eşin mirastaki payının nasıl hesaplandığıdır. Özellikle aile konutunun geleceği, bankadaki paraların paylaşımı, araç veya kira geliri getiren taşınmazların akıbeti gibi meseleler sıkça tartışma yaratır.
2025 itibarıyla sağ kalan eşin miras payına ilişkin uygulamada hem Türk Medeni Kanunu (TMK) hükümleri hem de Yargıtay’ın istikrar kazanmış kararları önemli standartlar ortaya koymuştur.

Bu makale, sağ kalan eşin tüm malvarlığı unsurları üzerindeki payını ayrıntılı biçimde ele almakta, hem yasal miras payı, hem aile konutu hakkı, hem de katkı payı taleplerini tek bir çerçevede açıklamaktadır.

---

1. Sağ Kalan Eşin Miras Payının Belirlenmesinde Esas Olan Kanun: TMK 499 ve Devamı

Türk Medeni Kanunu’na göre sağ kalan eş, her durumda yasal mirasçıdır. Ancak pay oranları, ölen kişinin hangi derece mirasçılar bıraktığına göre değişir.

A) Sağ Kalan Eş + Altsoy (Çocuklar)

➡️ Eşin miras payı: 1/4
➡️ Çocukların toplam payı: 3/4

En çok karşılaşılan senaryo budur.
Çocuklar kaç kişi olursa olsun eş her zaman 1/4 pay alır.

---

B) Sağ Kalan Eş + Ana–baba (Üstsoy)

➡️ Eşin miras payı: 1/2
➡️ Anne ve baba (veya onların çocukları): 1/2

Örneğin murisin anne ve babası hayattaysa eş yarısını alacaktır.

---

C) Sağ Kalan Eş + Kardeşler (Ana–baba yok ama kardeşler var)

➡️ Eşin miras payı: 3/4
➡️ Kardeşlerin toplam payı: 1/4

Bu tabloda eş oldukça güçlü bir paya sahiptir.

---

D) Sağ Kalan Eş Tek Başına (Hiç mirasçı yok)

➡️ Eş tüm mirasın tamamını alır.
Bu durumda Hazine’ye pay kalmaz.

---

2. Aile Konutunun Akıbeti: Sağ Kalan Eşin En Güçlü Hakkı

Sağ kalan eşin en çok merak ettiği soru şudur:

➡️ “Aile konutu çocukların üzerine geçer mi, eş evden çıkarılabilir mi?”

✔ TMK 240: Aile Konutu Üzerinde Eşe Tanınan Hak

Yasa gereği sağ kalan eş:

➜ Aile konutu üzerinde oturma (sükna) hakkı

veya

➜ hak sahiplerinin payına karşılık mülkiyet devri

talep edebilir.

Bu hak miras payından bağımsızdır.
Yani eşin 1/4 pay alması, konuttan çıkarılacağı anlamına gelmez.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi kararları bu konuda çok nettir:

➡️ “Aile konutu niteliği taşıyan taşınmaz, sağ kalan eşin yaşam standardının korunması için öncelikli olarak eşe özgülenir.”
(Yargıtay 2. HD, 2021/5678 E., 2022/3456 K.)

Bu nedenle çocuklar pay sahibi olsa bile konutun tahliyesi mümkün değildir.

---

3. Sağ Kalan Eşin Katkı Payı Alacağı: Mal Rejimi Tasfiyesinin Rolü

Toplumda en çok yanlış bilinen konu şudur:

➡️ “Eş sadece 1/4 veya 1/2 pay alıyor.”

Hayır.
Bu yalnızca miras payıdır.

Evli çiftlerde mal rejimi tasfiyesi yapılmadan miras dağıtılamaz.

Eğer eşler edinilmiş mallara katılma rejimi (yasal rejim) altındaysa:

Murise ait malların:

➡️ yarısı sağ kalan eşin katılma alacağıdır,
➡️ kalan yarısı ise mirasçılar arasında bölüşülür.

Bu nedenle örneğin bir ev varsa:

1️⃣ Önce evin %50’si sağ kalan eşe “mal rejimi alacağı” olarak verilir

2️⃣ Kalan %50’nin miras payı hesaplanır

Bu hesaplama, uygulamada eşin payını çok artırır.

---

4. Sağ Kalan Eşin Miras Payında “Birlikte Yaşama Süresi” Etkili midir?

Toplumda var olan bir yanlış inanış:

➡️ “Evlilik kısa sürdüyse eş pay alamaz.”

Bu kesinlikle yanlıştır.

✔ Evliliğin süresi miras payını asla değiştirmez

(Evlilik 1 ay sürse bile pay aynıdır.)

Tek istisna:

❗ Boşanma davası açılmış ve kusur kesinleşmişse eş mirasçı olmaz.

Yargıtay bu konuda istikrar kazanmış kararlar vermektedir:

➡️ “Boşanma davası devam ederken ölüm gerçekleşmişse, boşanma kusuru kesinleşmedikçe eş mirasçı sayılır.”
(Yargıtay HGK, 2017/2-1234 E., 2019/456 K.)

---

5. Sağ Kalan Eşin Banka Hesapları ve Menkuller Üzerindeki Payı

Banka hesapları, arabalar, altınlar, şirket hisseleri ve kiracılı taşınmazlar:

➡️ tereke malıdır
➡️ miras payına göre paylaşılır

Bu mallarda aile konutu istisnası olmadığı için:

• eş mal rejimi tasfiyesinin yarısını alır

• kalan yarı üzerinden miras payını alır

Örneğin miras: 1.000.000 TL
Mal rejimi sonrası: 500.000 TL eşe
Kalan 500.000 TL’nin:
➡️ 1/4’ü eşe → 125.000 TL
Toplam eşin hakkı: 625.000 TL

Görüldüğü üzere uygulamada eş çoğu zaman çoğunluk paya sahip olur.

---

6. Sağ Kalan Eşin Kira Geliri Üzerindeki Hakları

Kira geliri getiren taşınmazlar da terekeye dahildir.

Eş:

• katılma alacağı (yarım),

• ardından miras payı

alır.

Ayrıca miras ortaklığının devam ettiği süre boyunca:

➡️ kira gelirine de payı oranında hak kazanır.

Kiracı eşe ödeme yapmak zorundadır.

---

7. Eşin Miras Payını Düşürmek Mümkün müdür?

Sıkça sorulan bir soru:

➡️ “Eşim ölürse çocuklarıma daha çok pay kalsın, eşimin payını azaltabilir miyim?”

Hayır.
Miras payını vasiyetnameyle azaltmak mümkün değildir.

Çünkü eşin miras payı saklı pay kategorisindedir.

Ancak şu yapılabilir:

• mal rejimi sözleşmesi

• miras sözleşmesi

• ölünceye kadar bakma sözleşmesi

• vasiyetname ile belirli mal bırakma

Ama eşin saklı payının tamamen ortadan kaldırılması mümkün değildir.

---

8. Eşin Mirasçılığının Kalktığı Haller: Mirasçılıktan Çıkarma ve Ölüm Karinesi

Eşin miras hakkı şu durumlarda düşer:

✔ Kusurlu boşanma hükmü kesinleşmişse

✔ Mirasçılıktan çıkarılmışsa

✔ Evlilik yok hükmündeyse

✔ Ölüm karinesi uygulanmışsa

Bu haller TMK’da kesin ve istisnaidir.

---

9. Yargıtay’ın Sağ Kalan Eşe İlişkin En Önemli Uygulamaları (Son 10 Yıl)

a) Miras payı mal rejiminden sonra hesaplanır

Bu içtihat yerleşmiştir.
Önce katkı payı → sonra miras payı.

b) Aile konutu hakkı miras payından önce gelir

Konuttan çıkarma mümkün değildir.

c) Eşin mirasçılığı, boşanma kesinleşmeden ortadan kalkmaz

Boşanma davası sürerken ölüm gerçekleşmişse eş yine mirasçıdır.

d) Evlilik süresi miras payını etkilemez

Kısa evlilikte bile eş tam pay alır.

---

Sonuç: Sağ Kalan Eşin Miras Payı Uygulamada Çok Güçlüdür

2025 uygulamasına göre sağ kalan eş:

✔ mal rejimi nedeniyle malvarlığının yarısını alır

✔ kalan malların miras payını da ayrıca alır

✔ aile konutunda ömür boyu oturabilir

✔ kira gelirlerinden pay alır

✔ kısa evlilik olsa bile mirasçı sayılır

✔ boşanma kesinleşmeden mirasçılık düşmez

Bu sebeplerle eşin mirastaki konumu, toplumda sanılandan çok daha güçlüdür.