Restoranda Yemek Yedim Zehirlendim,Ne Yapmalıyım?

Restoranda Yemek Yedim Zehirlendim, Ne Yapmalıyım?

Bozulmuş Gıda ve İlaç Satmanın Cezası (TCK 186)

1. Giriş: Bozulmuş Gıda ve İlaç Sadece “Mide Bozmaz”, Suç Oluşturur

Marketlerden alınan son kullanma tarihi geçmiş ürünler, uygun koşullarda saklanmamış etler, merdiven altı üretilmiş vitaminler, internetten satılan ruhsatsız ilaçlar… Tüm bunlar sadece “mideyi bozmakla” kalmaz; Türk Ceza Kanunu’na göre “kamunun sağlığına karşı suç” niteliğindedir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda;

• TCK m.185 – yiyecek, içecek ve sulara zehirli madde katma veya bozma,

• TCK m.186 – bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti,

• TCK m.187 – kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma veya satma

olarak düzenlenmiştir. Bu hükümler, gıda ve ilaçların kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak şekilde bozulmasını, değiştirilmesini veya bu şekilde piyasaya sürülmesini ağır şekilde cezalandırır.

Ayrıca 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, gıda güvenilirliğini sağlamak için Tarım ve Orman Bakanlığına geniş denetim ve idari yaptırım yetkisi vermektedir.

Bu nedenle hem bozuk gıda/ilaç satan işletmeler hem de bu ürünleri sunan restoran, kafe, otel vb. yerler ceza, idari yaptırım ve tazminat sorumluluğu ile karşı karşıya kalabilir.

---

2. Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda / İlaç Nedir?

Hukuki anlamda “bozulma” sadece tadı veya kokusu değişmiş olmayı değil; kişilerin sağlığını tehlikeye sokacak nitelikteki her türlü fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik bozulmayı ifade eder. Örneğin:

• Uygun olmayan sıcaklıkta bekletildiği için bakteri üreyen tavuk,

• Soğuk zinciri kırılmış süt ürünleri,

• Son kullanma tarihi geçmiş ve etkinliği azalmış veya toksik hale gelmiş ilaçlar,

• İçine su, boya, farklı madde katılarak kalitesi düşürülen gıda ürünleri,

TCK m.186 kapsamında “bozulmuş/değiştirilmiş gıda veya ilaç” olarak değerlendirilebilir.

TCK m.186 uyarınca:

• Kişilerin hayat ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş her tür yenilecek–içilecek şeyleri ya da ilaçları satan, tedarik eden, depolayan/bulunduran kişiler,

• 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 1.500 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır;

• Eğer bu fiil resmi izne tabi bir meslek (örneğin restoran işletmeciliği, eczacılık) faaliyeti kapsamında işlenirse ceza üçte biri oranında artırılır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta:
Herhangi bir kişinin fiilen hastalanması şart değil; tehlike yaratılması yeterli. Yani bozulmuş gıdanın satışa sunulması bile, kimse hastalanmasa dahi suçu oluşturabilir (soyut tehlike suçu).

İlaçlarda ise, TCK m.187 devreye girer; kişilerin hayat ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç üreten veya satan kişi 1–5 yıl hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır; tabip, eczacı veya resmi izinle meslek icra edenler bakımından ceza artırılır.

Eğer gıdanın içine ayrıca zehirli bir madde katılmışsa, bu durumda TCK m.185 devreye girer ve ceza 2 yıldan 15 yıla kadar hapis gibi çok daha ağır bir seviyeye çıkabilir.

---

3. Gıda ve İlaç Denetimleri Nasıl Yapılıyor?

Bozulmuş gıda ve ilaçla mücadele sadece ceza davasıyla sınırlı değil; idari denetim boyutu da son derece güçlü.

3.1. Gıdaların Denetimi – Tarım ve Orman Bakanlığı

5996 sayılı Kanun uyarınca gıda işletmelerinin ruhsatlandırılması, kayıt altına alınması ve düzenli aralıklarla denetlenmesi, Tarım ve Orman Bakanlığı ve İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerinin görev alanındadır.

Denetimler;

• Programlı (periyodik) denetimler,

• Risk esaslı denetimler,

• Tüketici şikâyeti üzerine yapılan ani kontroller

şeklinde yürütülür. Denetimlerde numune alınır, laboratuvar analizleri yapılır; uygunsuzluk tespit edilirse:

• İdari para cezası,

• Ürünün toplatılması ve imhası,

• Faaliyetin geçici veya kalıcı durdurulması,

• Tekerrür halinde daha ağır yaptırımlar

uygulanabilir.

Tüketicilerin gıda güvenliğiyle ilgili şikâyetlerini iletebileceği en önemli hat ALO 174 Gıda Hattı’dır. Bu hat üzerinden veya e-Devlet/Tarım Bakanlığı sistemiyle yapılan şikâyetler, ilgili il müdürlüğüne iletilir ve en kısa sürede denetim yapılır.

3.2. İlaçların Denetimi – Sağlık Bakanlığı ve TİTCK

İlaçların ruhsatlandırılması, piyasaya arzı, geri çekilmesi ve yan etki/kalite şikâyetleri Sağlık Bakanlığı’na bağlı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından takip edilir.

Ruhsatsız, sahte, kaçak veya bozulmuş ilaçlar hakkında;

• İl/İlçe Sağlık Müdürlüklerine,

• TİTCK’ye (dilekçe, e-posta, e-Devlet üzerinden),

• CİMER’e

şikâyet yapılabilir. Bu şikâyetler üzerine ürün geri çekme, idari para cezası, ruhsat iptali ve savcılığa suç duyurusu gibi işlemler gündeme gelir.

---

4. Restoranda Bozuk Ürün Sunulmasının Hukuki Sonuçları

Bir restoranda, kafede, otelde veya yemek şirketinde bozuk/bozulmuş gıda sunulması halinde üç temel sorumluluk alanı vardır:

4.1. Ceza Sorumluluğu

Somut olaya göre;

• Bozuk gıdayı bilerek satışa sunmak: TCK m.186 (bozulmuş/değiştirilmiş gıda ticareti),

• Gıdaya bilerek zehirli madde karıştırmak: TCK m.185 (zehirli madde katma),

• Bozuk yiyecek nedeniyle kişinin mide zehirlenmesi, hastaneye yatışı, organ kaybı veya ölüm:

  • Taksirle yaralama (TCK m.89) veya taksirle öldürme (TCK m.85) ile birlikte kamu sağlığına karşı suçlar bir arada gündeme gelebilir.

Bu davalarda sorumluluk çoğu durumda;

• İşletme sahibi,

• İşletme yetkilisi/sorumlu müdür,

• Üretimden/servisten sorumlu aşçı veya gıda mühendisi

bakımından doğabilir. Özellikle bozuk olduğunu bile bile satışa devam edildiğinin ispatı hâlinde, kasten hareket tartışması da gündeme gelebilir.

4.2. İdari Sorumluluk

Tarım ve Orman Bakanlığı denetimi sonucunda;

• İşletmeye yüksek tutarlı idari para cezası,

• Faaliyetten men,

• İşletmenin kapatılması,

• Ürünlerin toplatılması ve imhası

gibi yaptırımlar uygulanabilir.

4.3. Tazminat (Özel Hukuk) Sorumluluğu

Restoran, tüketiciye sunduğu yemeği “ayıpsız ve güvenli” şekilde sunmakla yükümlüdür. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre, sözleşmeye uygun olmayan, sağlık ve güvenliği tehlikeye sokan mal ve hizmetler ayıplı mal/ayıplı hizmet sayılır.

Bozuk yemek sebebiyle hastalanan kişi;

• Ödediği bedelin iadesini,

• Zararının tazminini (maddi tazminat) – tedavi giderleri, ilaç, iş gücü kaybı, yol masrafı vb.,

• Uygun hâllerde manevi tazminat (TBK m.56)

talep edebilir.

---

5. Restoranda Bozuk Yemek Yedim, Hastalandım: Nereye Başvurmalıyım, Ne Yapmalıyım?

Bu kısım, pratik olarak vatandaşın en çok aradığı bölüm: “Restoranda bozuk yemek yedim zehirlendim, ne yapmalıyım?” sorusunun adım adım cevabı:

5.1. Önce Sağlık: Hemen Hastaneye / Doktora Başvurun

1. Vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna gidin.

2. Doktora mutlaka “hangi restoranda, ne yediğinizi, belirtilerin ne zaman başladığını” anlatın.

3. Tüm tetkik ve raporları saklayın (epikriz, tahlil sonuçları, reçeteler).

4. Mümkünse yediğiniz yemekten veya üründen kalan kısmı atmayın; saklamak bazen delil olarak kullanılabilir (numune alınması için).

5.2. Delilleri Toplayın

• Restoran fişi/faturası, adisyon,

• Menü fotoğrafları, masadaki ürüne ait fotoğraflar,

• Sizinle birlikte yiyen kişilerin tanıklığı,

• Kamera kayıtları (restoran, site, işyeri kamerası),

• Sosyal medya paylaşımlarınız (tarih–saat göstergeli).

Bunlar hem ceza davasında hem tazminat davasında delil olarak kullanılabilir.

5.3. Nereye Şikâyet Edebilirim?

1. Tarım ve Orman Bakanlığı – ALO 174 GIDA HATTI

   • 174’ü arayarak, mobil uygulama veya web sitesi üzerinden şikâyet kaydı oluşturabilirsiniz.

   • İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü işletmede denetim yapar, gerekirse numune alır.

2. Cumhuriyet Başsavcılığı’na Suç Duyurusu

   • Bozulmuş gıda satılması, TCK m.186 kapsamında suçtur; savcılığa ceza soruşturması başlatılması için dilekçe ile başvurabilirsiniz.

   • Dilekçeye; hastane raporlarınızı, fiş/fatura ve varsa fotoğraf–video delillerinizi eklemeniz faydalı olacaktır.

3. Belediye Zabıta Müdürlüğü

   • Ruhsatsız faaliyet, hijyen kurallarına aykırılık, fiyat etiketi, menüdeki yanıltıcı bilgiler gibi hususlar için belediye zabıtasına şikâyet edebilirsiniz.

4. CİMER Başvurusu

   • Hangi kuruma başvurmanız gerektiğinden emin değilseniz, CİMER üzerinden başvuru yapabilir, şikâyetinizin ilgili kuruma yönlendirilmesini sağlayabilirsiniz.

5.4. Tüketici Hakem Heyeti ve Tazminat Davası

Ödediğiniz hesabın iadesi, uğradığınız maddi zararların tazmini için 6502 sayılı Kanun çerçevesinde başvuru mümkündür.

• 2025 yılı için 149.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklarda öncelikle Tüketici Hakem Heyetine başvuru zorunludur.

• 149.000 TL ve üzeri taleplerde ise dava şartı arabuluculuk ve ardından Tüketici Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi) yoluna gidilir.

Başvuruda;

• Tıbbi raporlar,

• Ödenen hesap/fiş/fatura,

• Şikâyet dilekçesi,

• Delil niteliğindeki fotoğraf, tanık, yazışma vb.

eklenmelidir.

5.5. Bozuk veya Sahte İlaç Kullanımı Hâlinde

Eğer sorun yediğiniz yemekten değil de kullandığınız ilaçtan kaynaklanıyorsa:

• İl/İlçe Sağlık Müdürlüğü’ne,

• Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na (TİTCK),

• CİMER’e

şikâyet edebilir; ayrıca Cumhuriyet Başsavcılığı’na TCK m.187 kapsamında suç duyurusunda bulunabilirsiniz.

---

6. Haklarınızı Kullanırken Nelere Dikkat Etmelisiniz?

• Zamanaşımı sürelerini kaçırmayın.

  • TCK m.186 ve m.187’de yer alan suçlar için genel dava zamanaşımı süresi 8 yıldır (1–5 yıl arası hapis cezalarına karşılık gelen süre).

  • Tazminat ve tüketici uyuşmazlıklarında ise 6502 sayılı Kanun ve Türk Borçlar Kanunu’ndaki genel 2 yıllık ve 10 yıllık zamanaşımı süreleri dikkate alınmalıdır.

• Delilleri kaybetmeyin.

  • Fişi “nasılsa küçük tutar” diye atmayın; çoğu davada en güçlü delil ödediğiniz hesabı gösteren belgedir.

• Topluca mağduriyet varsa birlikte hareket edin.

  • Aynı restoranda aynı gün zehirlenen birden fazla kişi varsa, hem ceza soruşturması hem tazminat davasında birlikte hareket edilmesi ispatı kolaylaştırır.

• Profesyonel hukuki destek alın.

  • Her olayın ispat durumu, zarar türü, failin kast/taksir durumu farklıdır; bu nedenle bir avukat aracılığıyla hem ceza sürecini hem tazminat taleplerini planlamak, hak kaybı riskini ciddi ölçüde azaltır.

---

7. Sonuç: Bir Tabak Yemek, Bir Ceza Dosyasına Dönüşebilir

Bozulmuş gıda veya ilaç satışı;

• Sadece “müşteri memnuniyetsizliği” değil,

• Kamu sağlığına karşı suç,

• Geniş kapsamlı idari yaptırımlar ve

• Ciddi tazminat sorumluluğu doğurabilen ağır bir hukuki ihlaldir.

Restoranda, markette veya eczanede bozuk ürünle karşılaştığınızda, “boş ver, olur böyle şeyler” demek yerine;

1. Sağlığınızı güvenceye alın (doktor–hastane),

2. Delilleri toplayın,

3. ALO 174, ilgili müdürlükler ve savcılık nezdinde şikâyetlerinizi yapın,

4. Maddi–manevi zararlarınız için Tüketici Hakem Heyeti ve mahkeme yollarını kullanın.

Bilinçli tüketici olmak, hem kendi hakkınızı korumanız hem de toplum sağlığının korunmasına katkı sağlamanız anlamına gelir.