Portekiz Çalışma İzni ve Sözleşme Tipleri

Giriş

Portekiz, Avrupa Birliği (AB) üyesi bir ülke olarak, çalışma izni ve iş sözleşmeleri konusunda çeşitli yasal düzenlemelere sahiptir. Hem AB vatandaşları hem de üçüncü ülke vatandaşları için farklı prosedürler uygulanmaktadır. Bu makalede, Portekiz’de çalışma izni türleri, başvuru süreçleri ve iş sözleşmesi tipleri hukuki çerçevede ele alınacaktır.

---

1. Portekiz Çalışma İzni Türleri ve Başvuru Süreci

Portekiz’de yabancı çalışanlar için farklı çalışma izni türleri bulunmaktadır. Çalışma izni gereksinimleri, başvuru sahibinin vatandaşlık durumuna ve çalışma amacına göre değişiklik göstermektedir.

1.1 AB Vatandaşları İçin Çalışma İzni

AB, Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ve İsviçre vatandaşları, Portekiz’de çalışma izni almaksızın çalışabilirler. Ancak, 90 günü aşan çalışmalar için yerel belediyeye kayıt yaptırmaları gerekmektedir.

1.2 Üçüncü Ülke Vatandaşları İçin Çalışma İzni

AB vatandaşı olmayan bireyler için çalışma izni almak belirli yasal süreçleri gerektirir. Bu süreç, başvuranın çalışma amacına göre değişiklik gösterir:

• Genel Çalışma Vizesi (Tipo 1): Portekiz’de bir işverenden iş teklifi alan bireyler için geçerlidir. İşveren, önce Portekiz Göçmenlik ve Sınır Hizmetleri’nden (SEF) onay almalıdır.
• Yüksek Nitelikli Çalışan Vizesi (Tipo 2 – Mavi Kart): AB Mavi Kart kapsamında, yüksek vasıflı işçiler için geçerlidir. Başvuru sahiplerinin belirli bir yıllık maaş eşiğini aşması gerekir.
• Serbest Meslek ve Girişimci Vizesi: Portekiz’de yatırım yapmak veya serbest çalışmak isteyen kişiler için uygundur.

Çalışma izni başvuruları, genellikle başvuru sahibinin kendi ülkesindeki Portekiz konsolosluğuna yapılır. Başvurular olumlu sonuçlanırsa, başvuran Portekiz’e giriş yaparak oturum kartını (Autorização de Residência) almalıdır.

---

2. Portekiz’de İş Sözleşmesi Türleri

Portekiz iş hukuku, işveren ve çalışan haklarını güvence altına alan çeşitli iş sözleşmesi türlerini düzenlemektedir. İş Kanunu’na (Código do Trabalho) göre iş sözleşmeleri şu kategorilere ayrılmaktadır:

2.1 Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi (Contrato de Trabalho Sem Termo)

En yaygın iş sözleşmesi türüdür ve çalışanın süresiz istihdam edilmesini kapsar. İşveren, geçerli bir sebep olmaksızın işçiyi işten çıkaramaz ve fesih sürecinde tazminat ödemek zorundadır.

2.2 Belirli Süreli İş Sözleşmesi (Contrato de Trabalho a Termo)

Belirli bir süre için yapılan sözleşmelerdir ve genellikle belirli projeler veya geçici iş gücü ihtiyacı için kullanılır. Portekiz İş Kanunu’na göre, belirli süreli sözleşmeler en fazla 3 yıl uzatılabilir ve işverenin geçerli bir nedeni olması gerekir.

2.3 Kısmi Zamanlı İş Sözleşmesi (Contrato de Trabalho a Tempo Parcial)

Çalışanın haftalık çalışma saatlerinin tam zamanlı işçilere göre daha az olduğu sözleşme türüdür. İşveren, kısmi zamanlı çalışanları tam zamanlı çalışanlara göre farklı şekilde ayrımcı bir muameleye tabi tutamaz.

2.4 Geçici İş Sözleşmesi (Contrato de Trabalho Temporário)

Geçici işçi ajansları (Empresas de Trabalho Temporário) aracılığıyla yapılan iş sözleşmeleridir. Genellikle mevsimlik işler veya belirli projeler için geçerlidir.

2.5 Serbest Çalışma Sözleşmesi (Contrato de Prestação de Serviços)

Bu sözleşme türü, bağımsız çalışanlar veya serbest meslek sahipleri için uygulanır. İşveren-çalışan ilişkisi kurulmaz ve sosyal güvenlik primleri çalışana ait olur.

2.6 Staj ve Eğitim Sözleşmeleri

Öğrencilere veya yeni mezunlara yönelik olarak hazırlanan ve belirli bir süre için geçerli olan sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler genellikle düşük maaşlı veya maaşsız olarak düzenlenebilir.

---

3. İşverenin ve Çalışanın Hakları ve Yükümlülükleri

Portekiz İş Kanunu, çalışan haklarını koruyan güçlü düzenlemelere sahiptir. İşverenlerin ve çalışanların karşılıklı hak ve yükümlülükleri şu şekilde özetlenebilir:

3.1 İşveren Yükümlülükleri

• Çalışanlara asgari ücret ödemek (2024 itibarıyla asgari ücret aylık 820 Euro olarak belirlenmiştir).
• Sigorta primlerini ödemek ve çalışanları sosyal güvenlik sistemine kaydetmek.
• Çalışanların yıllık izin hakkını (asgari 22 gün) güvence altına almak.
• İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini sağlamak.

3.2 Çalışan Hakları

• Haftalık 40 saat çalışma süresi ve fazla mesai ücreti alma hakkı.
• Sendika kurma ve toplu pazarlık hakkı.
• İş güvencesi ve işten çıkarılma halinde tazminat talep etme hakkı.

---

Sonuç

Portekiz’de çalışma izni almak ve iş sözleşmesi yapmak, hukuki çerçevede belirli prosedürleri gerektirir. Üçüncü ülke vatandaşları için çalışma izni süreci karmaşık olabilirken, AB vatandaşları daha esnek bir iş gücü piyasasına sahiptir. Portekiz İş Kanunu, çalışan haklarını güçlü bir şekilde koruyarak işverenlerin yükümlülüklerini detaylı şekilde düzenlemektedir.

Çalışma izni ve iş sözleşmeleriyle ilgili hukuki destek almak isteyen bireylerin, Portekiz’de faaliyet gösteren iş hukuku uzmanı avukatlara danışması önerilmektedir.