PolyWorks / GOM Inspect / Geomagic Control Lisanssız Kullanımı Suç mu?

3D ölçüm, tersine mühendislik ve kalite kontrol sistemlerinde yaygın olarak kullanılan yazılımlar arasında PolyWorks (InnovMetric), GOM Inspect (Zeiss) ve Geomagic Control X (3D Systems) öne çıkmaktadır. Bu yazılımlar; otomotiv, havacılık, savunma sanayi ve hassas imalat sektörlerinde kritik görevler üstlenir.

Ancak bazı firmalar, bu yüksek lisans maliyetli yazılımları lisanssız, crack’li ya da emüle edilmiş biçimde kullanmaktadır. Bu durum, hem suç teşkil eder, hem de ticari riski yüksek bir hukuka aykırılık yaratır.

Bu makalede, söz konusu metrologi yazılımlarının lisanssız kullanımının hukuki karşılığı, cezaî ve özel hukuk sorumluluğu yönünden detaylı olarak incelenecektir.

1. Yazılımların Tanımı ve Önemi

PolyWorks

Lidar, optik tarayıcı ve CMM verilerini analiz eder. Nokta bulutu işleme, yüzey karşılaştırma, GD&T analizleri ve raporlama modülleri içerir.

GOM Inspect

GOM’un ATOS tarayıcılarıyla birlikte çalışan, yüksek çözünürlüklü optik ölçüm yazılımıdır. Hızlı analiz ve üretim doğrulama için kullanılır.

Geomagic Control X

3D Systems tarafından geliştirilen bu yazılım, lazer tarayıcılarla entegre çalışır ve hassas tolerans kontrolü sağlar.

Bu yazılımlar, doğrudan üretim hatlarının kalite çıktısını etkiler ve uluslararası standartlara uyum için zorunludur.

2. Lisanssız Kullanım Türleri

Bu yazılımlar genellikle şu yollarla lisanssız şekilde kullanılır:

• Crackli kurulum (keygen, patch, dll injection)
• Dongle emülasyonu (USB lisans taklitleri)
• Açık kaynak gibi gösterilerek ticari sürüm kullanımı
• Deneme sürümünün süresiz hale getirilmesi
• Farklı bir şirkete ait lisansla sisteme giriş yapılması

Bu eylemler, hem Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) kapsamında telif hakkı ihlalidir hem de Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında bilişim suçudur.

3. FSEK Kapsamında Cezai Sorumluluk

5846 sayılı FSEK, bilgisayar yazılımlarını eser olarak kabul eder. Lisanssız yazılım kullanımı, bu eserin çoğaltılması, dağıtılması ve kullanılmasını kapsar.

FSEK m.71:
“Bir eseri, sahibinin yazılı izni olmaksızın çoğaltan, temsil eden, işleyen veya yayan kişi hakkında 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası veya adlî para cezası verilir.”

Bu hüküm uyarınca:

• Crack’li Geomagic Control kurmak,
• Dongle emülasyonu ile GOM Inspect çalıştırmak,
• PolyWorks yazılımını süresiz deneme sürümüne çevirmek,

doğrudan cezaî yaptırıma yol açar.

4. TCK Kapsamında Bilişim Suçları

Bu tür yazılımların çalışabilmesi için genellikle lisans doğrulama sunucusu ya da dongle gerekir. Yazılımı çalıştırmak için yapılan herhangi bir sahte işlem:

TCK m.244/4:
“Bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Ayrıca:

TCK m.245/2:
“Başkasına ait bir banka, kredi veya ödeme aracı kullanılarak yarar sağlanması suretiyle dolandırıcılık yapılırsa…”

Bu hükümler kapsamında:

• Yazılımı sahte lisansla kurmak,
• Lisans dosyalarını kopyalayarak kullanmak,
• Başkasına ait lisansı kendi bilgisayarında aktive etmek

suç oluşturur.

5. Ticari ve Hukuki Riskler

Tazminat ve Lisans Bedeli

Lisanssız yazılım kullanımı hâlinde, yazılım sahibi şirket veya Türkiye distribütörü tarafından açılacak tazminat davasında şu talepler gündeme gelebilir:

• Yazılımın güncel bedeli + kaçak kullanım süresi,
• Faiz, kur farkı ve lisans sayısı üzerinden cezai şart,
• Ticari kazanç kaybı nedeniyle manevi zarar,
• Elde edilen teknik veriler üzerindeki telif ihlali.

Savcılık Soruşturması

Bilişim Suçları Savcılığı tarafından yapılan incelemeler sonucu:

• Bilgisayarların imajı alınır,
• Log kayıtları incelenir,
• Geriye dönük delil toplanır,
• Şirket yöneticisi ve sistem kurucusuna dava açılır.

6. Yargıtay Kararları

Yargıtay 7. Ceza Dairesi; yazılım korsanlığına ilişkin içtihatlarında, crack kullanımı ve sahte lisans uygulamalarını açıkça suç olarak değerlendirmektedir.

Örnek:

Yarg. 7. CD, 2021/4758 E., 2022/1821 K.:
“Sanığın bilgisayarında yapılan incelemede crack dosyası ile Adobe yazılımı çalıştırdığı anlaşılmış, suçun unsurları oluşmuştur.”

Aynı durum, CAD ve metrologi yazılımları için de geçerlidir.

7. Denetim ve İhbar Yolları

• BTK’ya bildirim,
• Yazılım firması distribütörü tarafından yapılan şikâyet,
• Eski çalışan veya rakip firma ihbarı,
• Adli bilişim uzmanları tarafından yapılan incelemeler,

denetim sürecini başlatabilir.

SAP, CATIA, Siemens NX gibi sistemler gibi bu yazılımlar da ISO denetimlerinde lisans kontrolüne tabi tutulur.

8. Hukuka Uygun Alternatifler

• Eğitim amaçlı lisanslar,
• Resmî deneme sürümleri (trial),
• Kısıtlı kullanıcı lisansı (Limited Node-Locked License),
• Open-source metrologi yazılımları (MeshLab gibi),
• Yıllık kiralama modeli (subscription)

gibi yöntemler tercih edilmelidir.

9. Sonuç

PolyWorks, GOM Inspect ve Geomagic Control gibi yüksek maliyetli metrologi yazılımlarının lisanssız kullanımı, hem FSEK kapsamında eser hakkı ihlali, hem de TCK kapsamında bilişim suçu oluşturur.

Bu yazılımlar, uluslararası kalite standardı denetimlerinde ve ürün sorumluluğu süreçlerinde vazgeçilmez araçlardır. Bu nedenle, kullanımları mutlaka lisanslı ve belgeli olmalı, lisanslar denetime hazır şekilde saklanmalıdır.

Stj.Öğr.Esmanur AKTAŞ