Polonya’da Oturum İzni ile Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sigortası Hakları

1. Giriş

Polonya, Avrupa Birliği (AB) üyesi olup, yabancılar için çalışma, eğitim ve yatırım fırsatları sunan bir ülkedir. Polonya’da oturum izni alan yabancıların, sosyal güvenlik ve sağlık sigortası hakları, sahip oldukları oturum izni türüne göre değişkenlik göstermektedir. Bu makalede, Polonya’da oturum izni ile elde edilebilecek sosyal güvenlik ve sağlık sigortası hakları hukuki çerçevede ele alınacaktır.

2. Oturum İzni Türleri ve Sosyal Haklar

Polonya’da oturum izni almak isteyen yabancılar için farklı türde oturum izinleri mevcuttur:

• Kısa Dönem Oturum İzni: Genellikle çalışma, eğitim veya aile birleşimi gibi nedenlerle verilir ve sınırlı haklar sağlar.
• Uzun Dönem Oturum İzni: AB Uzun Dönem İkamet Kartı (Karta Pobytu Rezydenta długoterminowego UE) kapsamında, yabancıların Polonya’da süresiz ikamet etmelerini sağlar ve geniş sosyal haklara sahiptir.
• Daimi Oturum İzni: Polonya’da belirli bir süre ikamet eden ve gerekli şartları sağlayan yabancılar için verilir ve vatandaşlık haklarına yakın haklar sunar.

3. Sosyal Güvenlik Sistemi ve Oturum İzni Sahipleri

Polonya’da sosyal güvenlik sistemi, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) tarafından yürütülmektedir. Oturum izni sahipleri, belirli şartları sağlamaları halinde sosyal güvenlik sisteminden yararlanabilir:

• Çalışanlar: Polonya’da yasal olarak çalışan tüm yabancılar, işverenleri tarafından ZUS sistemine kaydedilir ve sosyal sigorta primi öderler. Bu kapsamda sağlık sigortası, emeklilik sigortası, işsizlik sigortası gibi haklardan yararlanabilirler.
• Serbest Meslek Sahipleri: Kendi işini yapan kişiler, belirli bir gelir seviyesine ulaştıklarında zorunlu sosyal sigorta primlerini kendileri öderler ve sosyal güvenlik haklarından faydalanabilirler.
• Öğrenciler: AB vatandaşı olmayan öğrenciler için sosyal güvenlik kapsamı sınırlıdır. Ancak, belirli bir çalışma izni ile çalışan öğrenciler, sigorta sistemine dahil olabilir.

4. Sağlık Sigortası Hakları

Polonya’da sağlık hizmetleri Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) tarafından sağlanmaktadır. Oturum izni sahipleri için sağlık sigortası hakkı, çalışma durumu ve oturum izni türüne bağlıdır:

• Zorunlu Sağlık Sigortası: Polonya’da çalışan herkes, NFZ kapsamında zorunlu sağlık sigortasına sahiptir ve devlet hastanelerinden ücretsiz sağlık hizmeti alabilir.
• Gönüllü Sağlık Sigortası: Çalışmayan ve sosyal güvenlik sistemine dahil olmayan yabancılar, NFZ’ye bireysel sağlık sigortası primi ödeyerek kamu sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
• Özel Sağlık Sigortası: Polonya’da oturum izni olan ancak NFZ’ye bağlı olmayan yabancılar, özel sağlık sigortası yaptırarak özel hastane ve kliniklerden hizmet alabilirler.

5. Sosyal Güvenlik ve Sağlık Sigortasına Başvuru Süreci

Polonya’da oturum izni olan yabancılar, sosyal güvenlik ve sağlık sigortası kapsamına girebilmek için belirli prosedürleri takip etmelidir:

1. Çalışma İzni ve İş Sözleşmesi: İşverenin, çalışanı sigorta sistemine kaydetmesi gerekmektedir.
2. ZUS Kaydı: İşveren veya serbest meslek sahibi olan kişiler, ZUS’ye kayıt yaptırarak prim ödemeye başlar.
3. NFZ Kapsamına Dahil Olma: Sağlık sigortasından faydalanmak için NFZ’ye kayıt işlemi tamamlanmalıdır.
4. Özel Sigorta Seçenekleri: Kamu sağlık hizmetlerinden yararlanamayan kişiler, özel sağlık sigortası yaptırabilir.

6. Sonuç

Polonya’da oturum izni ile yaşayan yabancılar, sosyal güvenlik ve sağlık sigortası haklarından belirli koşullar altında yararlanabilirler. Çalışanlar zorunlu sosyal güvenlik sistemine dahil edilirken, çalışmayanlar gönüllü sigorta seçeneklerinden faydalanabilir. Polonya’da uzun süreli yaşamayı planlayan yabancıların, sosyal güvenlik ve sağlık sigortası düzenlemelerine

dikkat etmeleri ve bu haklardan en iyi şekilde yararlanabilmek için gerekli başvuruları yapmaları önemlidir.