Polonya’da Çalışma İzni Sahiplerinin Sendika ve İşçi Hakları

1. Giriş

Polonya, Avrupa Birliği (AB) üyesi bir ülke olarak, işçi hakları konusunda uluslararası standartları benimsemiş ve Avrupa iş hukukuyla uyumlu bir yapıya sahiptir. Ancak, yabancı işçilerin, özellikle çalışma izni ile ülkede bulunan bireylerin sendikal hakları ve genel işçi hakları konusunda bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bu makalede, Polonya’da çalışma izni ile çalışan kişilerin sendikal faaliyetlere katılımı, iş güvencesi ve sosyal hakları ele alınacaktır.

---

2. Polonya İş Hukukunda Temel Çalışma Hakları

Polonya’da işçi hakları, Çalışma Kanunu (Kodeks Pracy) ile düzenlenmiştir. Bu kanun kapsamında, çalışma iznine sahip yabancı işçiler de Polonyalı işçiler gibi bazı temel haklara sahiptir:

• Asgari Ücret: Polonya’da çalışan herkes asgari ücret hakkına sahiptir. 2024 yılı itibarıyla, brüt asgari ücret yaklaşık 4.242 PLN olarak belirlenmiştir.
• Çalışma Süreleri: Haftalık çalışma süresi genellikle 40 saat olarak belirlenmiştir. Fazla mesai ücretlendirilmesi ise saatlik ücretin %50 veya %100 fazlası olacak şekilde hesaplanır.
• İş Güvencesi: İş sözleşmesi olan çalışanlar belirli şartlar altında işten çıkarılmalara karşı korunmaktadır. İşverenin, işçiyi işten çıkarmadan önce belirli bir ihbar süresi tanıması zorunludur.
• İzin Hakları: Çalışanların yıllık ücretli izin hakkı bulunmaktadır ve bu süre genellikle 20 ila 26 gün arasında değişmektedir.

---

3. Yabancı İşçilerin Sendika Hakları

Polonya’da çalışma izni ile çalışan bireyler, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleri ve Avrupa Birliği mevzuatı çerçevesinde sendikalara üye olma hakkına sahiptir.

Sendika Üyeliği ve Hakları:

• Polonya Anayasası ve Sendikalar Kanunu (Ustawa o związkach zawodowych), tüm işçilere sendikal haklar tanımaktadır.
• 2019 yılında yapılan yasa değişiklikleri ile çalışma izniyle çalışan yabancı işçiler de sendikalara üye olabilmektedir.
• İşçiler, sendikalar aracılığıyla toplu pazarlık yapma ve işverenle daha iyi çalışma koşulları müzakere etme hakkına sahiptir.

Sendikal Hakların Sınırlandırılması:

• Yabancı işçilerin sendikal faaliyetlere katılma oranı Polonyalı işçilere göre daha düşüktür.
• Çalışma izni süresine bağlı olarak, işverenler bazen iş güvencesini tehdit unsuru olarak kullanarak işçilerin sendikalara katılımını engelleyebilir.

---

4. Çalışma İzni Sahiplerinin Karşılaştığı Zorluklar

Çalışma izni ile Polonya’da çalışan bireyler, iş hukukunda bazı dezavantajlarla karşılaşabilmektedir:

• Geçici Çalışma Sözleşmeleri: Çalışma izni ile çalışan birçok kişi belirli süreli sözleşmelerle çalıştırılmaktadır, bu da iş güvencesini azaltmaktadır.
• Dil Engeli: Polonya’daki işçi haklarına dair belgeler ve sendikal düzenlemeler genellikle Lehçe olarak sunulmaktadır, bu da yabancı işçilerin haklarını tam olarak anlamasını zorlaştırmaktadır.
• Sosyal Güvenlik ve Sağlık Hakları: Çalışma izniyle çalışan işçiler, Polonya’daki ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) sistemine dahil edilerek sosyal güvenlik hizmetlerinden yararlanabilirler. Ancak bazı işverenler bu yükümlülükleri yerine getirmeyerek işçileri kayıt dışı çalıştırabilmektedir.

---

5. Yasal Çözümler ve Sendikaların Rolü

Polonya’daki sendikalar, çalışma izni sahiplerinin haklarını korumak için çeşitli girişimlerde bulunmaktadır. Özellikle büyük işçi sendikaları, Solidarność gibi kuruluşlar, yabancı işçilerin haklarını savunmada önemli bir rol oynamaktadır.

• Bilgilendirme ve Hukuki Destek: Bazı sendikalar, yabancı işçilere çalışma hakları konusunda hukuki destek sağlamaktadır.
• Toplu Pazarlık ve Sözleşmeler: Yabancı işçilerin daha iyi maaş ve çalışma koşulları elde edebilmesi için toplu iş sözleşmeleri müzakerelerine katılabilmektedirler.
• İşverenlere Karşı Hukuki Koruma: İşverenlerin sendikal faaliyetleri engellemesi durumunda, sendikalar işçileri mahkemede temsil edebilir.

---

6. Sonuç ve Öneriler

Polonya’da çalışma izniyle bulunan işçilerin sendika ve işçi hakları, genel olarak Polonyalı işçilerle benzerlik gösterse de, bazı dezavantajlar mevcuttur. Özellikle iş güvencesi, sözleşme süreleri ve dil engeli gibi konular yabancı işçilerin haklarını tam olarak kullanmasını zorlaştırmaktadır.

Öneriler:

• Yabancı işçilere yönelik hukuki bilinçlendirme programları artırılmalıdır.
• Sendikalar, yabancı işçilerin haklarını daha aktif bir şekilde savunmalı ve onlara yönelik Lehçe dışındaki dillerde bilgilendirme sağlamalıdır.
• İş güvencesini artırmak adına belirli süreli sözleşmelere karşı daha sıkı düzenlemeler getirilmelidir.

Polonya’da çalışma izni sahipleri için sendikal hakların kullanımı hala gelişmekte olan bir alan olup, yabancı işçilerin haklarını etkin bir şekilde koruyabilmesi için sendikaların desteği ve hukuki düzenlemelerin iyileştirilmesi büyük önem taşımaktadır.