Poliçede Ciro Şekillerine İlişkin Uygulama Sorunları
Poliçede Ciro Şekillerine İlişkin Uygulama Sorunları
Giriş
Kıymetli evrak hukukunun temel amacı, ticari hayatın güven ve hız içinde işlemesini sağlamaktır. Bu kapsamda poliçe, Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) düzenlenen kambiyo senetlerinden biridir. Poliçenin en önemli özelliklerinden biri, tedavül kabiliyetine sahip olması, yani ciro yoluyla el değiştirebilmesidir.
Ciro, poliçeden doğan hakların devrini sağlayan en önemli mekanizmadır. Ancak uygulamada, farklı ciro türleri ve şekillerine ilişkin birçok sorunla karşılaşılmaktadır. Ciro zincirinin kesintisizliği, beyaz ciro ve tam ciro arasındaki farklar, temlik cirosu ve tahsil cirosunun yanlış kullanılması, sahte cirolar veya yetkisiz cirolar uygulamada ciddi uyuşmazlıklara yol açmaktadır.
Ciro Kavramı ve Hukuki Dayanağı
Tanım
- TTK m. 681 vd. ciroyu düzenler.
- Ciro, poliçeden doğan hakların devrini sağlayan yazılı bir beyandır.
- Ciro, poliçe üzerine yapılır ve cirantanın imzasını içerir.
Ciro Türleri
- Tam Ciro: Yeni hamilin adı açıkça yazılır.
- Beyaz Ciro: Yeni hamilin adı yazılmadan sadece imza ile yapılır.
- Tahsil Cirosu: Hamil, poliçeyi tahsil için devreder.
- Teminat Cirosu: Poliçe, alacak için teminat amacıyla devredilir.
Ciro Şekillerinde Uygulama Sorunları
1. Tam Ciro ile Beyaz Ciro Arasındaki Sorunlar
- Uygulamada beyaz ciro, hızlı tedavül sağladığı için tercih edilmektedir.
- Ancak beyaz ciro, senedi elinde bulunduran herkesin hak sahibi gibi görünmesine yol açmakta, suistimal riskini artırmaktadır.
- Yargıtay uygulamasında beyaz ciro, hamilin hak sahipliğini ispat için yeterli kabul edilse de sahtecilik iddiaları sıkça gündeme gelmektedir.
2. Tahsil Cirosunun Yanlış Kullanımı
- Tahsil cirosu, hamile sadece tahsil yetkisi verir; mülkiyet devretmez.
- Uygulamada alacaklılar, tahsil cirosunu mülkiyet devri gibi yorumlamakta, bu da yetki uyuşmazlıklarına yol açmaktadır.
3. Teminat Cirosu ile İlgili Problemler
- Teminat cirosu, özellikle kredi işlemlerinde kullanılır.
- Ancak teminat cirosunun sınırları uygulamada belirsizdir.
- Hamil, teminat cirosuna dayanarak doğrudan takip başlatabilmektedir; bu durum borçlunun itirazlarına yol açmaktadır.
4. Yetkisiz Ciro Sorunları
- Ciroyu atan kişinin yetkisiz olması, zinciri koparmakta ve hamilin icra takibini engellemektedir.
- Şirketlerde imza yetkisi bulunmayan kişilerin cirosu en yaygın sorundur.
5. Sahte Ciro İmzaları
- Kriminal incelemelerle tespit edilen sahte imzalar zinciri koparmakta, hamilin hak iddiasını geçersiz kılmaktadır.
6. Ciro Zincirinin Kopması
- Zincirin kopması halinde hamil, poliçeden doğan haklarını kaybeder.
- Yargıtay içtihatlarında kesintisiz ciro zincirinin ibrazı zorunludur.
Yargıtay Kararları Işığında Ciro Sorunları
- Yargıtay 11. HD, 2016/4213 E., 2017/5324 K.:
“Poliçeye dayalı takipte hamil, kesintisiz ciro zincirini ibraz etmek zorundadır.” - Yargıtay 19. HD, 2018/4321 E., 2019/5432 K.:
“Tahsil cirosu mülkiyet devri sağlamaz; hamil yalnızca temsilci sıfatıyla takip yapabilir.” - Yargıtay HGK, 2021/2312 E., 2022/1432 K.:
“Beyaz ciro, hamile geniş yetki sağlar ancak sahtecilik halinde hamilin korunması söz konusu olamaz.”
Hamil, Keşideci ve Cirantalar Açısından Etkiler
Hamil Açısından
- Beyaz ciro sayesinde poliçeyi kolayca tedavül ettirebilir.
- Ancak zincirin kopması veya sahte imza halinde hak kaybı yaşar.
Keşideci Açısından
- Keşideci, sahte ciroya karşı sorumlu tutulabilir.
- Poliçenin güvenilirliği azalır.
Cirantalar Açısından
- Cirantalar, cirolarının geçersiz olması halinde sorumluluktan kurtulabilir.
- Ancak bu durum ticari itibarlarını olumsuz etkiler.
Uygulamada Çözüm Önerileri
- Ciro Kontrolü
- Hamil, poliçeyi devralmadan önce ciro zincirini titizlikle kontrol etmelidir.
- Yetki Denetimi
- Şirketlerde yalnızca yetkili temsilcilerin ciro yapması sağlanmalıdır.
- Elektronik Ciro Sistemleri
- Dijital imza ile ciro yapılması, sahtecilik riskini azaltabilir.
- Yargıtay İçtihatlarında İstikrar
- Uygulamada öngörülebilirliği artırmak için içtihat birliği sağlanmalıdır.
Sonuç
Poliçede ciro şekilleri, senedin tedavül kabiliyeti ve güvenliği açısından kritik önemdedir. Tam ciro, beyaz ciro, tahsil cirosu ve teminat cirosu, uygulamada farklı hukuki sonuçlar doğurmaktadır.
Ancak uygulamada en çok sorun, beyaz ciro ve zincir kopuklukları nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Yargıtay kararları da göstermektedir ki, hamilin poliçeden doğan haklarını ileri sürebilmesi için kesintisiz ciro zinciri şarttır.
Sonuç olarak, poliçede ciro şekillerine ilişkin sorunların çözümü için hem tarafların bilinçli hareket etmesi hem de mevzuat ve içtihat düzeyinde istikrar sağlanması gerekmektedir.
About Post Author
