Plakaya Yazılan Trafik Cezalarında Araç Sahibinin İtiraz Hakkı
Giriş
Türkiye’de trafik cezaları çoğunlukla plaka esas alınarak kesilmektedir. Radar denetimleri, park yasağı ihlalleri, kırmızı ışık ihlalleri ve EDS (Elektronik Denetleme Sistemi) uygulamaları, sürücünün kim olduğunu belirlemek yerine aracın plakasına ceza yazılması sonucunu doğurur.
Bu durum, araç sahipleri açısından önemli bir sorun doğurur:
“Aracım o anda benim kullanımımda değildi. Plakaya yazılan trafik cezasına itiraz edebilir miyim?”
Bu makalede, plaka üzerinden kesilen cezaların hukuki boyutu, araç sahibinin sorumluluğu ve itiraz süreçleri ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. Hukuki Çerçeve
1.1. Karayolları Trafik Kanunu (KTK)
KTK m. 116 uyarınca, elektronik sistemlerle tespit edilen trafik ihlallerinde ceza tescil plakasına yazılır. Yani cezalar sürücüye değil, doğrudan araç sahibine gönderilir.
1.2. Kabahatler Kanunu
Kabahatler Kanunu’na göre ceza sorumluluğu şahsidir. Ancak trafik hukuku, “idarenin etkinliği” amacıyla cezaları plakaya yazarak sorumluluğu kolaylaştırmaktadır. Bu uygulama, cezanın şahsiliği ilkesi ile zaman zaman çelişmektedir.
1.3. Anayasa
Anayasa m. 38:
“Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse, başkasının fiilinden sorumlu tutulamaz.”
Dolayısıyla, araç sahibi fiili işlememişse cezadan sorumlu olmaması gerekir. Ancak uygulamada cezalar araç sahibine yöneltilmektedir.
2. Plaka Üzerinden Ceza Kesilmesinin Gerekçesi
-
Denetim Kolaylığı: Elektronik sistemlerde sürücünün kim olduğunu belirlemek zordur.
-
İdarenin Pratikliği: Cezaların hızlı şekilde uygulanması için plaka esas alınır.
-
Mülkiyet Bağı: Araç sahibi, aracı kimin kullandığını bildirme yükümlülüğüne sahiptir.
3. Araç Sahibinin Sorumluluğu
3.1. İdari Sorumluluk
Plakaya yazılan cezalar araç sahibine tebliğ edilir. Araç sahibi, cezayı ödemekle yükümlüdür. Ancak bu ödeme, sorumluluğun kesin olduğu anlamına gelmez.
3.2. Cezai ve Hukuki Sorumluluk
Araç sahibi yalnızca idari para cezası yönünden sorumludur. Cezanın doğrudan sürücüyü ilgilendirdiği hallerde (örneğin alkol, ehliyetsizlik), araç sahibine sorumluluk yüklenemez.
4. Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Kararları
4.1. Yargıtay Kararları
Yargıtay, plaka esasına dayalı cezalarda araç sahibinin “itiraz hakkı” bulunduğunu vurgulamaktadır. Özellikle araç sahibinin fiilden haberdar olmadığı durumlarda sorumluluk şahsileştirilmelidir.
4.2. Anayasa Mahkemesi Kararları
AYM, bazı kararlarında plaka esasına dayalı cezaların Anayasa’nın 38. maddesindeki şahsilik ilkesine aykırı olmadığını belirtmiştir. Gerekçe olarak, araç sahibinin “aracını kimlere kullandırdığına dikkat etmesi gerektiği” gösterilmiştir.
5. İtiraz Yolları
5.1. Sulh Ceza Hakimliği’ne Başvuru
Plakaya yazılan cezaya karşı araç sahibi, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurabilir.
5.2. İtiraz Dilekçesinde Yer Alması Gerekenler
-
Ceza tutanağı ve tebliğ belgesi
-
Araç sahibinin beyanı
-
O tarihte aracın kimin kullanımında olduğuna dair deliller (kira sözleşmesi, işyeri teslim belgesi vb.)
5.3. İtirazın Kabul Edildiği Durumlar
-
Araç sahibinin cezadan haberdar olmaması
-
Aracın çalıntı veya izinsiz alınmış olması
-
Plakanın yanlış tespit edilmesi
-
Delil yetersizliği
6. Uygulamada Karşılaşılan Senaryolar
6.1. Park İhlali
Aracın yanlış yere park edilmesi halinde ceza plakaya yazılır. Araç sahibi, o tarihte aracın başkası tarafından kullanıldığını belgeleyebilirse cezadan kurtulabilir.
6.2. Radar Hız İhlali
Radar tespitlerinde de ceza plakaya yazılır. İtiraz edilmediği sürece araç sahibi ödemek zorunda kalır.
6.3. Çalıntı Araçla İhlal
Aracın çalınması halinde, çalıntı kaydı emniyete bildirilmişse araç sahibine kesilen ceza iptal edilir.
7. Müvekkil İçin Yol Haritası
-
Tebligatı Beklemek: Cezanın kesinleşmesi için tebliğ edilmesi gerekir.
-
15 Günlük Süreyi Kaçırmamak: İtiraz mutlaka zamanında yapılmalı.
-
Belgelerle Destek: Araç sahibinin fiilden sorumsuz olduğunu gösteren tüm belgeler eklenmeli.
-
Yargıtay ve AYM Kararlarına Atıf: İtiraz dilekçesi hukuki dayanaklarla güçlendirilmeli.
Sonuç
-
Plakaya yazılan trafik cezaları araç sahibine yöneltilir, ancak bu kesin sorumluluk anlamına gelmez.
-
Araç sahibinin Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz hakkı vardır.
-
Çalıntı, izinsiz kullanım veya yanlış tespit gibi durumlarda ceza iptal edilebilir.
-
Araç sahibi, itiraz sürecinde belgelerini sunmalı ve hukuki dayanaklara başvurmalıdır.
About Post Author
