2000 yılında İtalya’nın Palermo şehrinde imzalanan ve 2003’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Sözleşme (UNTOC), sınır aşan organize suçlarla mücadelede dünyadaki en kapsamlı uluslararası belgedir. Türkiye de bu sözleşmeye taraftır ve hükümlerini kendi iç hukukuna aktarmıştır.

---

1. Sözleşmenin Amacı

• Organize suçlarla küresel işbirliği sağlamak,

• Suç gelirlerinin aklanmasını ve örgütlerin finansmanını engellemek,

• Göçmen kaçakçılığı, insan ticareti ve silah kaçakçılığı ile mücadele etmek,

• Taraf devletler arasında adli yardımlaşma ve suçluların iadesi mekanizmasını güçlendirmek.

---

2. Temel Tanımlar

Sözleşme, taraf devletler için bağlayıcı bazı tanımlar getirmiştir:

• Örgütlü Suç Örgütü: Üç veya daha fazla kişinin, belirli bir süre boyunca, ciddi suçlar işlemek amacıyla oluşturduğu yapı.

• Ciddi Suç: En az 4 yıl hapis cezası öngörülen suçlar.

• Sınır Aşan Suç: Birden fazla devleti ilgilendiren, farklı ülkelerde işlenen veya sonuçları birden fazla ülkeyi etkileyen suç.

---

3. Taraf Devletlerin Yükümlülükleri

a) Cezai Düzenlemeler

Taraf devletler, iç hukuklarında şu suçları tanımlamakla yükümlüdür:

• Suç işlemek amacıyla örgüt kurma,

• Suç gelirlerini aklama,

• Adli süreçleri engelleme, tanıklara baskı,

• Kamu görevlilerine rüşvet.

b) Müsadere ve El Koyma

• Suçtan elde edilen gelirler ve kullanılan araçlar müsadere edilecek.

• Kara para aklamanın önlenmesi için mali kurumlar denetlenecek.

c) Uluslararası İşbirliği

• Suçluların iadesi,

• Ortak soruşturmalar,

• Bilgi paylaşımı,

• Tanıkların korunması.

---

4. Palermo Protokolleri

4.1 Göçmen Kaçakçılığı Protokolü

• Kara, deniz ve hava yoluyla göçmen kaçakçılığını önlemeyi hedefler.

• Kaçak göçmenlerin suçlu değil mağdur olduğu vurgulanır.

• Taraf devletlere sınır kontrollerini güçlendirme yükümlülüğü yükler.

4.2 İnsan Ticareti Protokolü

• Kadın ve çocukların korunmasına özel vurgu yapar.

• İnsan ticareti mağdurlarının barınma, sağlık, hukuki yardım ve güvenlik haklarını güvence altına alır.

• İstismarın her türlüsünü yasaklar (fuhuş, zorla çalıştırma, organ ticareti).

4.3 Ateşli Silahlar Protokolü

• Silahların yasa dışı üretimi ve ticaretini önlemeyi amaçlar.

• Seri numaralarının kaydı, silahların izlenebilirliği ve lisans sistemleri öngörülür.

---

5. Türk Hukuku Açısından Palermo Konvansiyonu

Türkiye, sözleşme ve protokolleri 2003 yılında onaylamış ve şu düzenlemelerle iç hukukuna aktarmıştır:

• TCK m.79: Göçmen kaçakçılığı,

• TCK m.80: İnsan ticareti,

• TCK m.220: Örgüt kurma,

• TCK m.282: Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama.

Ayrıca MASAK düzenlemeleri, CMK adli yardımlaşma hükümleri ve uluslararası iade prosedürleri Palermo Konvansiyonu ile uyumlu hale getirilmiştir.

---

6. Yargıtay İçtihatları ve Palermo

Yargıtay, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti davalarında Palermo Protokollerini yorum aracı olarak kullanmaktadır. Özellikle şu noktalarda:

• Göçmenlerin rızası olsa bile suçun oluştuğu,

• İnsan ticaretinde rızanın hukuken geçersiz olduğu,

• Uluslararası işbirliği ve örgütlü suçun tanımında Palermo standartlarının dikkate alınması.

---

7. Önemi

• Palermo Konvansiyonu, küresel organize suçlarla mücadelede anayasadır.

• Devletlere sadece cezalandırıcı değil, aynı zamanda önleyici politikalar geliştirme yükümlülüğü yükler.

• Göçmen kaçakçılığı ile insan ticareti arasındaki ayrımı netleştirmiştir.

---

8. Eleştiriler

• Uygulamada taraf devletlerin işbirliği yeterince güçlü değildir.

• Bazı ülkeler sadece formalite icabı taraf olmuş, ancak iç hukukta gerekli düzenlemeleri yapmamıştır.

• İnsan ticareti mağdurlarına yönelik koruma önlemleri her zaman etkin uygulanmamaktadır.

Palermo Konvansiyonu’nun Uygulandığı Bir Olay

📌 Örnek Olay: Ege Denizi’nde Göçmen Kaçakçılığı (2015)

2015 yılında Suriye iç savaşı nedeniyle binlerce mülteci Türkiye üzerinden Ege Denizi yoluyla Avrupa’ya geçmeye çalıştı. Bu süreçte:

• Türkiye kıyılarından Yunanistan’a şişme botlarla göçmen taşındığı,

• Göçmenlerin kapasitenin çok üzerinde, can yeleksiz, ölüm riski taşıyan koşullarda yolculuk yaptığı,

• Örgütlü yapılar tarafından bu işin binlerce euro karşılığında organize edildiği ortaya çıktı.

Palermo Konvansiyonu’nun Uygulanması

• Türkiye ve Yunanistan, Palermo Konvansiyonu’nun Göçmen Kaçakçılığı Protokolü kapsamında ortak soruşturma ekipleri kurdu.

• Göçmen kaçakçılarına karşı operasyonlarda uluslararası bilgi paylaşımı yapıldı.

• Bu olaylarda yakalanan birçok sanık Türkiye’de TCK m.79 kapsamında, Yunanistan’da ise kendi ceza kanunlarına göre yargılandı.

• Europol ve Interpol, Palermo’nun öngördüğü uluslararası işbirliği mekanizmasıyla operasyonlara destek verdi.

📌 Örnek Olay: İnsan Ticareti – Moldova’dan Türkiye’ye Kadın Ticaret Ağı (Yargıtay 18. CD, 2017/2315 E., 2018/4761 K.)

• Moldova’dan Türkiye’ye kadınların “garsonluk işi” vaadiyle getirildiği,

• Ancak gerçekte bu kadınların zorla fuhuşa sürüklendiği,

• Pasaportlarına el konulduğu ve örgütlü şekilde sömürüldükleri tespit edilmiştir.

Palermo Konvansiyonu’nun Uygulanması

• Türkiye, Palermo’nun İnsan Ticareti Protokolü hükümleri çerçevesinde kadınları “mağdur” olarak kabul etti.

• Kadınlara geçici oturma izni, barınma, sağlık ve hukuki destek sağlandı.

• Sanıklar TCK m.80 kapsamında insan ticareti suçundan cezalandırıldı.

• Yargıtay kararında Palermo Protokolü’ne atıf yapılarak, mağdurların rızasının geçerli olmadığı vurgulandı.

---

Sonuç

Palermo Konvansiyonu, organize suçlarla mücadelede küresel referans metin haline gelmiştir. Türkiye açısından da göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, kara para aklama ve suç örgütü suçlarının düzenlenmesinde Palermo Konvansiyonu doğrudan etkili olmuştur.

Bu nedenle, hem akademik dünyada hem de uygulamada, Palermo Konvansiyonu’nun hükümleri ve protokolleri dikkate alınmadan sağlıklı bir ceza hukuku yorumu yapmak mümkün değildir.

                                                                                                                                                                        Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN