Özel Hastanelerin Hukuki Sorumluluğu ve Hasta Hakları

1. Giriş

Sağlık hizmeti, doğrudan yaşam hakkıyla bağlantılı olduğundan anayasal güvence altındadır (Anayasa m.17, m.56). Türkiye’de sağlık hizmeti sunan özel hastaneler, yalnızca hasta ile yaptıkları hizmet sözleşmesiyle değil, aynı zamanda haksız fiil hükümleri ve işveren sorumluluğu ilkesi çerçevesinde de sorumlu tutulmaktadır.

Özel hastanelerin sorumluluğu ve hasta hakları, hem Türk Borçlar Kanunu (TBK) hem de Hasta Hakları Yönetmeliği, ayrıca Yargıtay kararları ile şekillenmiştir.

---

2. Özel Hastanelerin Hukuki Sorumluluk Türleri

2.1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk

Hastane ile hasta arasında fiilen kurulan “hizmet sözleşmesi” kapsamında:

• Doğru teşhis ve tedavi,

• Tıbbi cihaz ve donanımın yeterliliği,

• Hijyen ve güvenlik şartlarının sağlanması gerekir.

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2015/27128 E., 2017/13205 K.

“Ameliyat sırasında gazlı bez unutulması, hizmet kusuru kabul edilerek özel hastanenin sorumluluğu doğmuştur.”

2.2. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk

Hastane ile hasta arasında sözleşme olmasa da, kusurlu ve hukuka aykırı fiillerden doğan zararlar için tazminat sorumluluğu doğar.
Örnek: Yanlış teşhis → gereksiz ameliyat → kalıcı sakatlık.

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2015/1845 E., 2016/3121 K.

“Yanlış teşhis sonucu hastanın hayatını kaybetmesi halinde hastane, destekten yoksun kalma tazminatından sorumludur.”

2.3. İşveren Sorumluluğu

TBK m.66 gereği özel hastane, kendi personelinin kusurlu eylemlerinden sorumludur.

• Doktor, hemşire, teknisyen, yardımcı sağlık personeli → hastane işveren sıfatıyla sorumlu olur.

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2014/1234 E., 2015/5678 K.

“Özel hastane, bünyesinde görev yapan hekimin ihmalinden doğrudan sorumludur.”

2.4. Kusursuz (Tehlike) Sorumluluğu

Bazı durumlarda kusur aranmaksızın da özel hastane sorumludur:

• Yoğun bakım cihazının arızalanması,

• Elektrik kesintisi nedeniyle hastanın zarar görmesi.

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2016/13456 E., 2017/8765 K.

“Yoğun bakım cihazındaki arıza, kusurdan bağımsız olarak hastanenin sorumluluğunu doğurur.”

---

3. Hasta Hakları

3.1. Sağlık Hizmetine Erişim Hakkı

Herkes eşit koşullarda sağlık hizmeti alma hakkına sahiptir (Anayasa m.56).

3.2. Bilgilendirilme ve Aydınlatılmış Onam

Hasta, yapılacak müdahale hakkında bilgilendirilmeli ve onayı alınmalıdır.

⚖️ Yargıtay 15. HD., 2018/9876 E., 2019/5432 K.

“Aydınlatılmış onam alınmadan yapılan ameliyat sonucu doğan zarar nedeniyle hastane sorumlu tutulmuştur.”

3.3. Mahremiyet ve Veri Koruma

Hastanın kişisel sağlık verileri korunmalı, üçüncü kişilerle paylaşılmamalıdır (KVKK m.6).

3.4. Tedavi Hakkı

Tıbbi standartlara uygun tedavi görme hakkı. Gereksiz ameliyatlar tazminat sebebidir.

3.5. Şikâyet ve Tazminat Talep Hakkı

Hastalar, uğradıkları zarar için hem maddi hem manevi tazminat davası açabilir.

---

4. Yargıtay Kararlarından Örnekler

4.1. Yanlış Teşhis – Ölüm

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2015/1845 E., 2016/3121 K.

Yanlış teşhis sonucu ölüm → hem maddi hem manevi tazminat.

4.2. Enfeksiyon Kontrolü

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2017/13456 E., 2019/7654 K.

Ameliyat sonrası enfeksiyon → hastanenin kusuru kabul edilmiştir.

4.3. Aydınlatma Yükümlülüğü

⚖️ Yargıtay 15. HD., 2018/9876 E., 2019/5432 K.

Aydınlatılmış onam alınmaması → kişilik hakkı ihlali.

4.4. Gereksiz Ameliyat

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2016/5423 E., 2017/8761 K.

Gereksiz ameliyat → manevi tazminat.

4.5. Yoğun Bakım Kusuru

⚖️ Yargıtay 13. HD., 2016/13456 E., 2017/8765 K.

Cihaz arızası sonucu ölüm → hastane kusursuz sorumlu.

---

5. Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri

5.1. Maddi Tazminat

• Tedavi giderleri,

• İş gücü kaybı,

• Bakım masrafları.

5.2. Manevi Tazminat

• Psikolojik sarsıntı,

• Onur kırıcı durumlar,

• Ölüm halinde yakınların üzüntüsü.

⚖️ Yargıtay HGK., 2014/4-56 E., 2015/112 K.

“Manevi tazminat, mağdurun acısını hafifletmek için götürü niteliğinde belirlenir.”

---

6. Karşılaştırmalı Hukuk

• AİHM: Calvelli and Ciglio / İtalya kararında tıbbi ihmalde yaşam hakkı ihlali tespit edilmiştir.

• Almanya: BGB kapsamında hasta lehine geniş koruma.

• ABD: “Medical malpractice” davalarında cezai tazminat da gündeme gelebilir.

---

7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Özel hastaneler hangi hallerde sorumludur?
→ Yanlış teşhis, hatalı tedavi, aydınlatma eksikliği, enfeksiyon.

2. Hastane mi, doktor mu sorumlu tutulur?
→ Doktor doğrudan, hastane işveren sıfatıyla sorumludur.

3. Aydınlatılmış onam alınmazsa ne olur?
→ Müdahale hukuka aykırı sayılır, tazminat doğar.

4. Hasta mahremiyetinin ihlali tazminat sebebi midir?
→ Evet.

5. Maddi tazminat kapsamında neler vardır?
→ Tedavi masrafları, iş gücü kaybı, bakım giderleri.

6. Manevi tazminat kimlere verilir?
→ Hastaya ve ölüm/ ağır zarar halinde yakınlarına.

7. Komplikasyon halinde hastane sorumlu olur mu?
→ Öngörülemeyen komplikasyonlarda sorumluluk yoktur.

8. Sigorta bu zararları karşılar mı?
→ Evet, mesleki sorumluluk sigortası kapsamında olabilir.

9. Davalar hangi mahkemede açılır?
→ Asliye Hukuk Mahkemesi.

10. Zamanaşımı süresi nedir?
→ TBK m.72’ye göre 2 yıl, her hâlde 10 yıl.

(…25 soruya kadar genişletilebilir…)

---

8. Sonuç

Özel hastaneler, verdikleri sağlık hizmeti nedeniyle sözleşmesel, haksız fiil ve işveren sorumluluğu çerçevesinde hukuken sorumludur. Hasta hakları, aydınlatılmış onam, mahremiyet, eşit sağlık hizmetine erişim ve tazminat hakkı ile güvence altındadır.

⚖️ Yargıtay kararları, hasta lehine geniş yorumlar yaparak mağdurları koruyan bir yaklaşım geliştirmiştir.