Özel Hastanelerde Fark Ücreti

Yasal Sınırlar ve Hasta Hakları:

Özel hastanelerde “fark ücreti” veya mevzuattaki adıyla “ilave ücret”, SGK’lı hastaların en çok şikâyet ettiği konulardan biri. Birçok kişi, işlemler bittikten sonra önüne gelen yüksek faturanın gerçekten yasal sınırlar içinde mi, yoksa fazla mı olduğunu bilemeden ödeme yapıyor.

Oysa 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, özel hastanelerin SGK’lı hastadan ne kadar fark ücreti alabileceğini açık şekilde sınırlandırıyor ve “ilave ücret” kavramını tanımlıyor.

Bu yazıda;

Özel hastanelerde fark (ilave) ücreti nedir
Yasal üst sınır ne kadardır?
Hangi kişilerden ve hangi sağlık hizmetlerinden hiç fark ücreti alınamaz
Hastaneden ne tür belgeleri istemeniz gerektiği
Fazla fark ücreti alındığında SGK’ya şikâyet, Tüketici Hakem Heyeti ve dava yolunu
Güncel parasal sınırlar ve emsal kararları

detaylı ve mevzuata dayalı olarak ele alacağız.

1. Fark (İlave) Ücreti Nedir?

Mevzuatta “fark ücreti”den ziyade “ilave ücret” terimi kullanılır. İlave ücret;

SGK’nın (Sosyal Güvenlik Kurumu) özel hastaneye ödediği sağlık hizmeti bedeli üzerine, hastadan ayrıca tahsil edilen tutardır.
SGK; muayene, tahlil, ameliyat vb. için Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’te belirlenen bedeli hastaneye öder.
Özel hastane, yasal sınırı aşmamak kaydıyla, bu tutarın belirli katına kadar ilave ücret (fark) isteyebilir.

Burada iki önemli ayrım vardır:

Katılım payı (muayene katılım payı, reçete katılım payı gibi) – SGK mevzuatında ayrıca düzenlenir; eczanede ödediğiniz 20–30 TL’lik tutarlar gibi.
İlave ücret (fark ücreti) – Özel hastanenin SUT bedeli üzerine ek olarak hastadan talep ettiği tutar.

SGK’nın hiç karşılamadığı (örneğin estetik amaçlı bazı işlemler, check-up paketleri gibi) hizmetler için ödenen bedeller ilave ücret sayılmaz, bunlar tamamen serbest piyasaya tabi ücretlerdir.

2. Fark Ücretinin Hukuki Dayanağı

Özel hastanelerde fark ücreti konusunda temel mevzuat şunlardır:

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu m.73 (ilave ücretin çerçevesini çizer)
Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ve ekleri (SUT bedellerini ve ilave ücret alınamayacak kişi/hizmet listesini düzenler)
SGK – Özel Sağlık Hizmeti Sunucuları Sözleşmeleri (2024 ve 2025 sözleşmeleri; ilave ücret, tablolar, ceza şartları, belge düzeni vb.)
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (hasta – özel hastane ilişkisini tüketici işlemi olarak ele alır; ayıplı hizmet, haksız şart, THH başvurusu vb.)

Bu çerçeve, hem özel hastanenin alabileceği fark ücretini, hem de fazla ücret alınması halinde hastanın SGK’ya ve tüketici hukukuna dayalı hak arama yollarını belirliyor.

3. Özel Hastanelerde Fark Ücreti Ne Kadar Olabilir?

3.1. SGK’lı Hastadan Alınabilecek Azami Fark Ücreti (Genel Kural)

5510 sayılı Kanun m.73 ve ilgili ikincil mevzuat uyarınca; SGK ile sözleşmeli özel sağlık hizmeti sunucuları, genel olarak:

Normal sağlık hizmetleri için, SGK’nın ödediği SUT bedelinin en fazla 2 katı kadar ilave ücret alabilir.

Bu ne demek?

Örnek:

SUT’ta ilgili işlem için SGK’nın belirlediği bedel: X TL ise,
SGK hastaneye X TL öder.
Özel hastane, hastadan en fazla 2X TL ilave ücret talep edebilir.
Böylece hastanenin toplam geliri 3X TLyi geçemez (X SGK’dan, 2X hastadan).

Dolayısıyla, “SGK’lısın ama özel hastane istediği kadar fiyat yazar” söylemi hukuken doğru değildir. İmzalatılan taahhütnameler de bu üst sınırı ortadan kaldırmaz.

3.2. İstisnai Sağlık Hizmetlerinde Daha Yüksek Tavan

Bazı “istisnai sağlık hizmetleri” için mevzuat, ilave ücret tavanını daha yüksek belirlemiştir. Uygulamada bu işlemler için:

SGK’nın belirlediği SUT bedelinin en fazla 3 katı kadar ilave ücret alınabildiği,
Yani hastaneye SGK’dan X, hastadan en fazla 3X olmak üzere toplam 4X’e kadar bir gelir imkânı tanındığı kabul edilmektedir.

İstisnai işlemlerin hangileri olduğu, SUT ek listelerinde tek tek sayılır. Bu kapsamda olmayan normal işlemlerde genel kural (2 kat) geçerlidir.

3.3. Kurumca Finansmanı Sağlanmayan Hizmetler (Estetik, Check-up vb.)

SUT’ta hiç yer almayan, “kurumca finansmanı sağlanmayan” bazı işlemler vardır. Örneğin:

Tamamen estetik amaçlı bazı ameliyatlar,
Check-up paketleri,
Bazı otelcilik/konfor hizmetleri.

Bu tür işlemlerde, SGK zaten bir bedel ödemediği için ilave ücret sınırı da uygulama alanı bulmaz. Hastane ve hasta arasındaki fiyat, serbestçe belirlenebilir; ancak burada da tüketicinin açık ve önceden bilgilendirilmesi, haksız şart içermeyen bir sözleşme yapılması ve TKHK hükümlerine aykırı olmaması gerekir.

4. SUT (Sağlık Uygulama Tebliği) Nedir?

Özel hastanelerde fark ücreti konuşulurken en çok geçen kavramlardan biri de SUT’tur. SUT, “Sağlık Uygulama Tebliği”nin kısaltmasıdır ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından çıkarılan, genel sağlık sigortası kapsamındaki kişilere sağlanacak sağlık hizmetlerinin hangi şartlarda, ne kadar bedelle karşılanacağını ayrıntılı şekilde düzenleyen temel metindir.

Tebliğin amacı kısaca şudur:
Genel sağlık sigortalıları ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler için kurumca finansmanı sağlanan sağlık hizmetlerinin, yol, gündelik ve refakatçi giderlerinin usul ve esaslarını belirlemek ve bu hizmetlere ait SGK’nın ödeyeceği tutarları ilan etmektir.

4.1. SUT’un Hukuki Dayanağı

SUT, herhangi bir idari genelge değil, doğrudan kanundan kaynaklanan yetkiye dayanılarak çıkarılmış bir ikincil mevzuat niteliğindedir. Tebliğin “dayanak” bölümüne göre:

5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu,
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,
Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği

hükümleri çerçevesinde hazırlanmıştır.

Dolayısıyla SUT; 5510 sayılı Kanun’un genel çerçevesini somutlaştıran, uygulamaya dönük detayları düzenleyen temel metindir. SGK; hangi sağlık hizmetinin hangi şartla, hangi fiyat üzerinden karşılanacağını SUT ve ek listeler üzerinden belirler.

4.2. SUT Ne İşe Yarar? (Hasta Açısından Önemi)

SUT’u, hasta açısından “SGK’nın fiyat tarifesi ve sağlık hizmeti rehberi” olarak düşünebiliriz. Tebliğ ve ekleriyle:

Hangi sağlık hizmetlerinin SGK tarafından karşılanacağı,
Bu hizmetlerin teşhis ve tedavi yöntemleri,
Her bir muayene, tetkik, tahlil ve ameliyat için SGK’nın ödeyeceği temel bedeller (SUT bedeli),
Ödeme kuralları, sevk zinciri, farklı basamaklardaki sağlık kuruluşlarının statüsü

ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.

Bir işlem SUT’ta hiç yoksa, kural olarak SGK o hizmetin bedelini ödemez. (Örneğin tamamen estetik amaçlı bazı işlemler.) Buna karşılık birçok ameliyat, tetkik, görüntüleme, yatarak tedavi işlemi SUT’ta kodlandırılmış ve her birinin karşılığında puan / bedel belirlenmiştir.

4.3. SUT ve Özel Hastanelerde Fark Ücreti İlişkisi

Özel hastanelerde konuştuğumuz “fark ücreti” (ilave ücret), doğrudan SUT bedeli üzerinden hesaplanır. Şema basit:

SUT’ta ilgili işlem için belirlenen tutar, SGK’nın hastane için ödeyeceği temel bedeldir.
Özel hastane, sözleşmesi ve mevzuattaki sınırlar çerçevesinde bu SUT bedelinin belirli katına kadar hastadan ilave ücret (fark) isteyebilir.
Bu nedenle, “özel hastanelerde fark ücreti ne kadar olabilir?” sorusunun cevabı aslında SUT bedelinden ve SUT’taki sınırlardan bağımsız düşünülemez.

Örneğin:

SUT’a göre bir ameliyatın bedeli 2.000 TL ise;
SGK bu 2.000 TL’yi hastane adına karşılar,
Özel hastane de mevzuatın izin verdiği üst sınıra kadar (örneğin SUT bedelinin 2 katı / 3 katı) ilave ücret talep edebilir.

Dolayısıyla hastanın, kendisinden istenen fark ücretinin yasal olup olmadığını anlaması için aslında o işlemin SUT bedelini ve ilave ücret tavanını bilmesi gerekir.

4.4. SUT Neden Sürekli Takip Edilmelidir?

SUT sabit bir metin değildir; Resmî Gazete’de yayımlanan “Değişiklik Tebliğleri” ile sık sık güncellenir. 2013 tarihli SUT metni üzerine 2016, 2022, 2025 gibi yıllarda birçok kez değişiklik yapılmış, işlem bedelleri, ilave ücret alınamayacak hizmetler ve teknik ayrıntılar defalarca revize edilmiştir.

Bu nedenle:

Hem özel hastanelerin,
Hem hekimlerin,
Hem de hak aramak isteyen hastaların,

en güncel SUT metnini esas alması önemlidir. Eski bir SUT tablosuna göre “fazla ücret” gibi görünen bir tutar, güncel tebliğe göre yasal sınırlar içinde kalabiliyor veya tam tersi de söz konusu olabiliyor.

5. Fark Ücreti Alınamayacak Kişiler ve Sağlık Hizmetleri

Mevzuat, bazı kişilerden ve bazı sağlık hizmetlerinden hiç ilave ücret alınamayacağını düzenlemiştir.

5.1. İlave Ücret Alınamayacak Kişi Grupları

SUT ve SGK rehberlerinde;

Şeref aylığı alanlar,
Harp ve vazife malulleri ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişiler,
Terörle mücadele kapsamında aylık alanlar,
5510 sayılı Kanun m.60/12, 60/13 ve 60/14 kapsamındaki bazı genel sağlık sigortalıları ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler

gibi gruplardan ilave ücret alınamayacağı açıkça belirtilmektedir.

Bu kişilerden fark ücreti talep edilmesi açıkça mevzuata aykırıdır.

5.2. İlave Ücret Alınamayacak Sağlık Hizmetleri

SUT m.1.9.3 ve ek listelerde (özellikle EK-2/G) sayılan bazı sağlık hizmetleri bakımından da ilave ücret alınamaz. Bunlar özetle:

Acil haller nedeniyle sunulan sağlık hizmetleri ( daha fazlası için bkz: https://ferhatkule.av.tr/ozel-hastane-acil-servis-ucretleri-yasal-mi/)
Yoğun bakım hizmetleri,
Yanık tedavisi,
Kanser tedavileri (kemoterapi, radyoterapi, radyoizotop tedavileri vb.),
Yenidoğana verilen sağlık hizmetleri,
Organ, doku ve kök hücre nakilleri,
Doğumsal anomalilere yönelik cerrahi işlemler,
Hemodiyaliz tedavileri,
Kardiyovasküler cerrahi işlemler (istisnai sağlık hizmeti kapsamındakiler hariç),
EK-2/B, EK-2/C ve EK-2/G listelerinde sayılan diğer bazı işlemler (örneğin işitsel implant vb.).

Bu işlemler için SGK ile sözleşmeli özel hastane, SGK’lı hastadan fark ücreti isteyemez. İstiyorsa;

İlave ücret uygulamasına aykırı işlem yapıyor demektir,
Hem SGK nezdinde cezai yaptırımla, hem de tüketici hukukuna göre iade yükümlülüğüyle karşılaşabilir.

5.3. Acil Servis ve “Acil Halin Sona Ermesi” Formu

Özellikle acil servislerde “acil hal bitti, artık fark ücreti alabiliriz” tartışması sık yaşanır. Mevzuata göre:

Acil hal süresince, acil serviste ve acil gözlemde sunulan tüm hizmetler için ilave ücret alınamaz (yeşil alan hariç).
Acil hal sona erdiğinde, hastanede yatış devam edecekse artık normal servis hastası olarak kabul edilip SUT’a göre fark ücreti istenebilir.
Ancak bunun için hastaya/hasta yakınına “acil halin sona erdiğine” ilişkin bilgilendirme formu yazılı olarak verilmeli ve imza karşılığı tebliğ edilmelidir.

Bu form tebliğ edilmeden acil servis sürecinin hemen ardından yüksek fark ücretleri istenmesi, hem SUT’a hem de SGK sözleşmelerine aykırılık doğurabilir.

6. Özel Hastanelerde Fark Ücreti Nasıl Hesaplanır?

6.1. SUT Bedeli Üzerinden Hesaplama Mantığı

İlave ücret, SUT bedeli üzerinden kat oranı uygulanarak hesaplanır. Özet mantık:

İlgili tıbbi işlem için SUT’ta bir puan ve tutar vardır.
SGK, bu SUT tutarını hastane adına öder.
Özel hastane, SUT tutarının;
- Normal hizmetlerde en fazla 2 katına kadar,
- İstisnai sağlık hizmetlerinde en fazla 3 katına kadar
  ilave ücret belirleyebilir.

Her hastane, SGK’nın belirlediği tavan içinde kendi ilave ücret oranını belirler. Bu oran, şeffaf şekilde tabela ile ilan edilmek zorundadır.

6.2. SGK İlave Ücret Hesaplama Ekranı

SGK, vatandaşın fazla ücret alınıp alınmadığını kontrol edebilmesi için bir “İlave Ücret Hesaplama” ekranı yayımlamıştır. Buradan, işlem ve kurum bilgilerini girerek yasal olarak en fazla ne kadar fark alınabileceğini görebilmek mümkündür.

Pratikte:

Fatura ve “hastaya sunulan hizmetleri ve ilave ücreti gösterir belge”de yazan işlem kodlarını,
SGK ilave ücret ekranına girdiğinizde,
Ödediğiniz farkın tavanı aşıp aşmadığını kabaca kontrol edebilirsiniz.

6.3. Örnek Hesaplama

Diyelim ki:

Kardiyoloji uzman muayenesi için SUT bedeli (örnek varsayım): 400 TL olsun.
Hastanenin ilan ettiği ilave ücret oranı: %200 (yani 2 kat).

Bu durumda:

SGK hastaneye 400 TL öder.
Hastane, hastadan en fazla 800 TL ilave ücret talep edebilir.
Toplam hizmet bedeli, 400 + 800 = 1.200 TLyi geçemez.

Eğer hastaneden aldığınız belgede;

“Muayene ücreti 1.500 TL”
Ve bu ücretin tamamı sizden tahsil edilmişse,

SGK ile sözleşmeli bir özel hastane için yasal tavanın aşılıp aşılmadığını kontrol etmek gerekir.

7. Hastaneden Hangi Belgeleri İstemelisiniz?

Fazla fark ücreti tartışmalarında en kritik delil belgelerinizdir. SGK sözleşmelerine göre özel hastaneler:

Hastaya sunulan tüm hizmetleri ve ilave ücreti gösteren belgeyi düzenlemek ve imza karşılığı teslim etmek,
İlave ücret oranını gösteren tabelayı görünür yere asmak,
Acil hal sona ermişse bunu, “acil halin sona erdiğine ilişkin bilgilendirme formu” ile yazılı olarak bildirmek,

zorundadır.

Bu nedenle hastaneden mutlaka istemeniz gereken temel belgeler:

Detaylı Fatura
- İşlem kodları (SUT kodları),
- Her bir işlem bedeli,
- Alınan ilave ücretler ayrı ayrı görünmelidir.
“Hastaya Sunulmuş Olan Hizmetleri ve İlave Ücreti Gösterir Belge”
- SGK sözleşmesinde açıkça düzenlenen ve verilmesi zorunlu olan belgedir.
Acil Halin Sona Erdiğine Dair Form (varsa)
- Acilden yatışa geçişte kritik önemdedir.
Ödeme Belgeleri
- Kredi kartı slipleri,
- Banka dekontu,
- Nakit ödeme yapıldıysa mutlaka makbuz.

Bu belgeler olmadan, hem SGK’ya şikâyet, hem de Tüketici Hakem Heyeti / Mahkeme süreci oldukça zorlaşır.

8. Fark Ücreti Yasal Sınırların Üzerine Çıkarsa Ne Olur?

8.1. SGK’nın Hastaneye Uyguladığı Yaptırımlar

SGK – Özel Hastane sözleşmelerinde, fazla ilave ücret alınması halinde oldukça ağır cezalar öngörülmüştür:

Hastadan/hasta yakınından kurum mevzuatına aykırı şekilde ilave ücret alındığının tespiti halinde,
- Her bir hasta için, alınan/fazla alınan ilave ücret tutarının 5 katı ceza koşulu uygulanır.
İlave ücret alınmaması gereken kişilerden ilave ücret alınırsa, yine 5 kat ceza uygulanır.
İlave ücret alınmaması gereken sağlık hizmetleri için fark ücreti alınırsa, her bir hasta için alınan ilave ücretin 5 katı ceza uygulanır.
Ancak hastane, tespit sonrası 10 iş günü içinde alınan/fazla alınan fark ücretini hastaya tamamen iade ederse, ceza tutarı sadece alınan ilave ücret kadar belirlenir (5 kat değil).

Ayrıca;

İlave ücret oranının tabelada hiç yazılmaması veya yanlış yazılması hâlinde,
2024 sözleşmesine göre on binlerce lira tutarında ek ceza koşulları öngörülmüştür.

8.2. Hastanın SGK’ya Şikâyet Hakkı

Vatandaş, fazladan ilave ücret alındığını düşünüyorsa, doğrudan SGK’ya şikâyet edebilir. Bu amaçla:

Bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne;

Fatura, ilave ücret belgesi, ödeme dekontları ve mümkünse acil hal formlarıyla başvuru yapabilir.
SGK, dosyayı inceler; sözleşme ve SUT hükümlerine aykırılık tespit edilirse,
- Hem hastaneye ceza,
- Hem de hastaya fazla alınan ilave ücretin iadesi yolunu açar.

8.3. Tüketici Hukuku Boyutu: THH, Tüketici Mahkemesi, Arabuluculuk

Özel hastane – hasta ilişkisi, tüketici işlemi niteliğindedir. Bu nedenle;

Fazla ücret iadesi,
Ayıplı hizmet,
Haksız şart içeren sözleşme gibi iddialarla
Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi nezdinde başvuru/dava mümkündür.

8.3.1. 2025 Yılı İçin Tüketici Hakem Heyeti Parasal Sınırı

Ticaret Bakanlığı’nın 20.12.2024 tarihli duyurusu ve ilgili Tebliğ’e göre:

2025 yılı için, değeri 149.000 TL’nin altında olan tüketici uyuşmazlıklarında
İl/İlçe Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru zorunludur.
149.000 TL ve üzerindeki uyuşmazlıklarda ise
- Doğrudan Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru yapılamaz;
- Dava şartı arabuluculuk ve sonrasında Tüketici Mahkemesi gündeme gelir.

Dolayısıyla özel hastanenin aldığı fazla fark ücreti;

Örneğin 50.000 TL ise → THH’ye başvuru,
Örneğin 200.000 TL ise → Önce arabuluculuk, sonra tüketici mahkemesi süreci söz konusu olur.

8.3.2. Emsal Nitelikte Hakem Heyeti Kararları

Son yıllarda basına yansıyan birçok Tüketici Hakem Heyeti kararı, özel hastanelerin yasal sınırı aşan fark ücretlerini iade ettiği örnekler sunuyor.

2025’te Kahramanmaraş’ta özel bir hastanenin aldığı 24.000 TL’lik ücretin önemli bir kısmı, yasal sınırı aşması nedeniyle hakem heyeti kararıyla iade edilmiştir.
2025’te Kayseri’de, anjiyo tedavisi sonrası toplam 57.550 TL ödeyen bir hastanın dosyasında, hakem heyeti hastanenin alması gereken yasal ücretin 24.468 TL olduğunu tespit etmiş, tahsil edilen 33.468 TL’nin fazla olduğunu belirleyerek bu tutarın iadesine karar vermiştir.

Bu kararlar, fark ücreti konusunda yalnız olmadığınızı, uygun belgelerle başvurulduğunda iade alınabildiğini göstermektedir.

8.4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun Bakış Açısı

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 22.11.2018 tarihli, 2017/636 E., 2018/1762 K. sayılı kararı; SGK’lı hastadan alınan fark ücretinin hukuka aykırı olduğuna dair davada önemli tespitler içerir:

Özetle:

SGK ile özel hastane arasında imzalanan Sağlık Hizmeti Alım Sözleşmesi,
- SGK sigortalısı hastalar lehine üçüncü kişi yararına sözleşme niteliği taşır.
Özel hastane, SGK sözleşmesindeki ilave ücret sınırlamalarını biliyor ve kabul ederek hizmet vermektedir.
Bu sınırlara aykırı biçimde hastadan fazla ücret alınması hâlinde,
- Sadece SGK’ya karşı değil,
- Doğrudan hastaya karşı da sorumlu olunabileceği kabul edilmektedir.

Karar, hastanın;

“Ben o sözleşmenin tarafı değilim, beni bağlamaz”
şeklindeki hastane savunmasına karşı güçlü bir dayanak oluşturur.

9. Fazla Fark Ücreti Ödediğinizi Düşünüyorsanız Ne Yapmalısınız?

8.1. 1. Adım – Belgeleri Toplayın ve Saklayın

Detaylı fatura,
“Hizmet ve ilave ücreti gösterir belge”,
Acil hal formları,
Ödeme dekontları, kredi kartı slipleri,
Eğer varsa hastaneden alınan yazılı bilgilendirme ve onam formları,

tamamını eksiksiz olarak saklayın.

9.2. 2. Adım – SGK İlave Ücret Hesaplama Ekranından Kontrol Edin

SGK’nın ilave ücret hesaplama ekranından;

Hastanenin adı,
Yapılan işlemin türü/kodu,
İşlemin tarihi

gibi bilgileri girerek, en fazla ne kadar fark alınabileceğini kontrol edin.

Ekranda çıkan “azami ilave ücret” ile sizin ödediğiniz rakam arasında ciddi fark varsa, fazla ödeme ihtimali güçlenir.

9.3. 3. Adım – Önce Hastaneye Yazılı Başvuru Yapın

Birçok hukukçu ve hasta hakları çalışması, öncelikle hastaneye yazılı başvuru yapılmasını önermektedir:

Hastanenin hasta hakları birimine veya başhekimliğine hitaben,
Fazla tahsil edildiğini düşündüğünüz ilave ücretin açıklanmasını ve iadesini talep eden,
Tarihli, imzalı ve ekinde tüm belgelerin bulunduğu dilekçeyi verin.

Hastane, çoğu zaman SGK ile sorun yaşamamak için bu aşamada iade yoluna gidebilmektedir.

9.4. 4. Adım – SGK’ya Şikâyet

Hastane iade yapmaz veya tatmin edici cevap vermezse,

Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne
Fatura, ilave ücret belgesi ve diğer evrakla birlikte başvurun.

SGK;

Hastaneden savunma ister,
Gerekirse sözleşme hükümlerine aykırılık ve tavan aşılıp aşılmadığını denetler,
Fazla ücret alındığının tespiti hâlinde, hem hastaneye ceza, hem de hastaya iade sürecini işletir.

9.5. 5. Adım – Tüketici Hakem Heyeti / Tüketici Mahkemesi

Alınan fazla ücret 149.000 TL’nin altındaysa (2025 yılı için):

Zorunlu olarak Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurmanız gerekir.
Başvuruyu;
- Şahsen,
- Avukat aracılığıyla,
- Veya e-Devlet üzerinden TÜBİS (Tüketici Bilgi Sistemi) üzerinden yapabilirsiniz.

149.000 TL ve üzerindeki uyuşmazlıklarda ise:

Önce dava şartı arabuluculuk,
Anlaşma sağlanamazsa Tüketici Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi) yoluna gidilir.

Hakem heyeti kararlarının;

Yasal süre içinde ilam niteliğinde icra kabiliyeti vardır,
Usulüne uygun şekilde yerine getirilmezse icra takibi yapılabilir.

9.6. 6. Adım – Zamanaşımı ve Delil Stratejisi

Fark ücreti iadesi talepleri, genellikle “ayıplı hizmet” veya haksız alınan bedelin iadesi niteliğindedir. Öğreti ve uygulamada;

TKHK m.16’daki 2 yıllık zamanaşımı süresi,
Bazı hallerde haksız fiil / sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde daha uzun süreler tartışılabilmektedir.

Pratikte, hizmet tarihinden itibaren 2 yılı geçirmeden harekete geçmek, delillerin tazeliği nedeniyle hem SGK hem de tüketici yargılaması bakımından hastanın lehinedir.

10. Özel Hastanelerde Fark Ücreti ve Hasta Hakları – Özet ve Değerlendirme

Yukarıdaki bilgiler ışığında, özel hastanelerde fark ücreti konusunda hatırlanması gereken ana başlıklar şunlardır:

Genel tavan:
- SGK ile sözleşmeli özel hastaneler,
- Normal sağlık hizmetleri için SUT bedelinin en fazla 2 katı,
- İstisnai sağlık hizmetleri için en fazla 3 katı kadar ilave ücret alabilir.
Bazı kişi ve hizmetlerde fark ücreti kesinlikle yasaktır:
- Şeref aylığı, harp/vazife malullüğü vb. kapsamındaki kişiler,
- Acil haller (yeşil alan hariç), yoğun bakım, yanık, kanser tedavileri, yenidoğan, organ nakli, hemodiyaliz, doğumsal anomalilere yönelik cerrahiler ve ilgili SUT listelerinde sayılı işlemler için ilave ücret talep edilemez.
Acil servislerde, acil hal sona erene kadar fark ücreti alınamaz.
- Acil hal bittikten sonra fark istenmesi için “acil halin sona erdiğine ilişkin bilgilendirme formu”nun yazılı ve imzalı şekilde verilmesi gerekir.
Hastane, ilave ücret oranını tabelayla ilan etmek zorundadır.
- Yanlış veya hiç tabela asılmaması hâlinde ciddi cezalar söz konusudur.
Fazla fark ücreti alındığında;
- Hastane, SGK sözleşmesine göre alınan fazla tutarın 5 katına kadar ceza riski altındadır,
- 10 iş günü içinde iade yapılırsa ceza tutarı düşebilmektedir.
Hasta açısından hak arama yolları:
- Önce hastaneye yazılı başvuru,
- Ardından SGK’ya şikâyet,
- Uyuşmazlık bedeline göre Tüketici Hakem Heyeti (149.000 TL altı) veya Tüketici Mahkemesi (149.000 TL ve üzeri) ve dava şartı arabuluculuk.
Yargıtay ve hakem heyeti kararları, hastanın korunması yönünde eğilim göstermektedir.
- YHGK, SGK sözleşmelerini üçüncü kişi yararına sözleşme sayarak, hastaya doğrudan talep hakkı tanınabileceğini vurgulamıştır.
- THH kararları, çok sayıda dosyada fazla alınan fark ücretlerinin iadesine hükmetmektedir.

11. Sık Sorulan Sorular

Soru 1: Özel hastane, SGK’lı hastadan dilediği kadar fark ücreti isteyebilir mi?

Hayır. SGK ile sözleşmeli özel hastaneler;

Normal işlemler için SUT bedelinin en fazla 2 katı,
İstisnai işlemler için en fazla 3 katı kadar ilave ücret isteyebilir.
Bu sınırların üstü mevzuata aykırıdır ve istirdat/şikâyet konusu yapılabilir.

Soru 2: Acil serviste benden fark ücreti istediler; bu yasal mı?

Acil hal süresince, acil serviste ve acil gözlemde sunulan hizmetler için ilave ücret alınamaz (yeşil alan muayenesi hariç).

Acil hal sona ermişse ve servise yatış için onayınız isteniyorsa,
“Acil halin sona erdiğine ilişkin bilgilendirme formu”nun imza karşılığı verilmesi gerekir.

Bu koşullar sağlanmadan acil süreçte alınan fark ücretleri, çoğu zaman aykırılık niteliği taşır.

Soru 3: Yeni doğan bebeğim için özel hastane benden fark ücreti istedi. Ödemek zorunda mıyım?

Yenidoğana verilen sağlık hizmetleri, ilave ücret alınamayacak sağlık hizmetleri arasındadır. Bu nedenle SGK’lı bir hastanın yenidoğan bebeği için özel hastanede verilen SUT kapsamındaki hizmetler için fark ücreti talep edilmemelidir.

Soru 4: Hastane, girişte tahmini düşük bir rakam söyledi; çıkışta çok daha yüksek bir fark ücreti çıkardı. Ne yapabilirim?