Oyun Karakterleri ve Grafik Tasarımlar Telif Hakkıyla Nasıl Korunur?
1. Giriş
Dijital oyun endüstrisi, dünya genelinde milyar dolarlık bir pazar haline gelmiş durumda. Oyun karakterleri, grafik tasarımlar, ses efektleri, hikâye örgüleri ve görsel materyaller; yalnızca eğlence unsurları değil, aynı zamanda ciddi ticari değere sahip fikri mülkiyet ürünleridir. Ancak bu ürünler, kopyalama, izinsiz kullanım, uyarlama veya taklit gibi telif hakkı ihlalleriyle karşı karşıya kalabilir. Fikri ve Sınai Haklar Hukuku, bu tür ihlallere karşı eser sahiplerine çeşitli koruma mekanizmaları sunar. Peki, oyun geliştiricileri ve tasarımcılar telif haklarını nasıl koruyabilir, ihlal durumunda hangi hukuki yolları izleyebilir?
2. Telif Hakkı Kapsamında Oyun Karakterleri ve Grafik Tasarımlar
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) uyarınca, “eser”; sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri türlerinden birine giren her türlü fikir ve sanat ürünüdür.
Oyun karakterleri ve grafik tasarımlar:
-
Görsel unsur olduklarından “güzel sanat eseri” kategorisine,
-
Oyun senaryosu ve hikâyesi ise “sinema eseri” kategorisine,
-
Kod yapısı ise “bilgisayar programı” kategorisine girebilir.
Dolayısıyla, bir oyunun hem karakterleri hem grafik tasarımları hem de teknik altyapısı ayrı ayrı telif korumasına tabidir.
3. Örnek Olay
Bir oyun tasarımcısı olan A.K., “Shadow Quest” adlı bir rol yapma oyunu geliştirir. Oyunun baş karakteri olan “Luma” adlı kahraman, A.K.’nin çizim yeteneği ve özgün hikâye kurgusuyla ortaya çıkar. Oyun, dijital mağazalarda satışa sunulur. Bir süre sonra A.K., başka bir bağımsız oyun stüdyosunun çıkardığı “Moonlight Hero” oyunundaki baş karakterin, Luma’ya neredeyse birebir benzediğini fark eder. Karakterin kostümü, yüz hatları, silah tasarımı ve hatta bazı animasyonlar aynıdır. Bu durum üzerine A.K., telif hakkı ihlali iddiasıyla hukuki yollara başvurur.
4. Telif Hakkı İhlali Nasıl Tespit Edilir?
Bir ihlalin varlığı için şu unsurlar değerlendirilir:
-
Eserin Orijinalliği: Karakterin ve tasarımın sahibinin hususiyetini taşıması gerekir.
-
Benzerlik Oranı: İhlal edilen eser ile iddia edilen kopya arasındaki görsel ve konsept benzerlikleri incelenir.
-
Erişim İhtimali: İhlali gerçekleştiren kişinin esere erişmiş olma olasılığı aranır.
-
İzinsiz Kullanım: Eser sahibinden herhangi bir lisans veya izin alınmamış olması gerekir.
5. Hukuki Süreç
5.1. İhtarname Gönderme
İlk adım, noter aracılığıyla ihlali yapan kişiye veya şirkete ihtarname göndermektir. İhtarname, izinsiz kullanımın durdurulmasını ve ilgili görsellerin kaldırılmasını talep eder.
5.2. Delil Tespiti
Mahkemeye başvurmadan önce delil tespiti yapılması önemlidir.
-
İhlalin yer aldığı oyun içeriğinin ekran görüntüleri,
-
Tanık beyanları,
-
Oyunun orijinal tasarım dosyaları,
-
Yayın tarihlerini gösteren belgeler, delil niteliğindedir.
5.3. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’ne Dava Açma
Yetkili mahkeme, ihlalin gerçekleştiği yerdeki Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’dir. Eğer bu mahkeme yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olur.
5.4. Talep Edilebilecek Haklar
-
Tecavüzün Önlenmesi: İhlal fiilinin durdurulması.
-
Tazminat: Maddi ve manevi zararların karşılanması.
-
Eser Sahibinin Adının Belirtilmesi: Kullanım sırasında eserin sahibinin belirtilmesi.
-
Toplatma ve İmha: İhlal edilen oyunların piyasadan çekilmesi.
6. Önleyici Tedbirler
Oyun karakterleri ve grafik tasarımlar için telif hakkı korumasını güçlendirmek amacıyla şu adımlar atılmalıdır:
-
Tasarım Sürecini Belgeleme: Tasarımın her aşamasını tarih ve dosya kaydıyla saklamak.
-
Resmi Tescil: Türkiye’de zorunlu olmasa da, tasarımlar ve karakterler için tescil başvurusu yapmak.
-
Sözleşme Düzenleme: Ekip içi çalışmalar için telif hakkı paylaşımını düzenleyen yazılı sözleşmeler yapmak.
-
Lisanslama: Eserin başkaları tarafından kullanımı için lisans sözleşmeleri oluşturmak.
7. Uluslararası Boyut
Oyun sektörü küresel bir pazara sahip olduğu için, eser koruması Bern Sözleşmesi çerçevesinde uluslararası geçerlilik kazanır. Ancak her ülkenin yerel hukuk sistemi farklı olduğundan, ihlal başka bir ülkede gerçekleştiğinde oradaki fikri mülkiyet mevzuatına göre hareket etmek gerekir.
8. Sonuç
Oyun karakterleri ve grafik tasarımlar, yalnızca sanat değil aynı zamanda yüksek ticari değer taşıyan varlıklardır. Tasarımcılar, bu eserlerini hukuken korumak ve ihlaller karşısında etkili bir şekilde haklarını aramak için hem önleyici hem de müdahale edici adımlar atmalıdır. A.K.’nin yaşadığı örnekte olduğu gibi, ihlalin erken fark edilmesi, belgelenmesi ve hukuki sürecin hızlı başlatılması, hem zararın büyümesini önler hem de eser sahibinin haklarının korunmasını sağlar.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Gamze Akbulut
About Post Author
