Ortaklığın Giderilmesi Davası (İzale-i Şuyu): Şartları, Süreci ve Yargıtay Kararları
Türk hukukunda, bir taşınmazın veya taşınır malın birden fazla kişi tarafından paylı veya elbirliği mülkiyeti şeklinde ortak kullanılması oldukça sık rastlanan bir durumdur. Ancak ortaklık, her zaman taraflar için uyumlu şekilde devam etmez. Paydaşlardan biri, kendi hissesini serbestçe kullanmak isterken, diğer paydaşlarla anlaşmazlık yaşayabilir. İşte bu durumda ortaklığın giderilmesi davası, diğer adıyla izale-i şuyu davası, devreye girer.
Bu makalede, ortaklığın giderilmesi davası nedir, şartları nelerdir, dava süreci nasıl işler, hangi yöntemlerle sonuçlandırılır ve Yargıtay kararları ışığında hangi noktalara dikkat edilmelidir gibi sorulara kapsamlı yanıt bulacaksınız.
Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Nedir?
Ortaklığın giderilmesi, bir malın üzerinde birden fazla kişinin mülkiyet hakkı bulunması durumunda, paydaşlardan herhangi birinin talebi üzerine ortaklığın sona erdirilmesidir.
-
Paylı Mülkiyet (Müşterek Mülkiyet): Her paydaş, belirli bir pay oranına sahiptir. Örneğin miras yoluyla geçen taşınmazlarda sıkça görülür.
-
Elbirliği Mülkiyeti (İştirak Halinde Mülkiyet): Paylar belirlenmemiştir; özellikle miras ortaklığında ortaya çıkar.
Bu mülkiyet türlerinde ortaklık, taraflardan birinin talebiyle her zaman sona erdirilebilir.
Hukuki Dayanak
-
Türk Medeni Kanunu m. 698 – 699: Paydaşlardan her biri, her zaman ortaklığın giderilmesini isteyebilir.
-
TMK m. 642 ve devamı: Elbirliği mülkiyetinde de aynı hak tanınmıştır.
-
HMK m. 4: Ortaklığın giderilmesi davaları Sulh Hukuk Mahkemesi’nde görülür.
Ortaklığın Giderilmesi Davasının Özellikleri
-
Her Paydaş Açabilir: Ortaklardan yalnızca biri bile dava açabilir, diğerlerinin onayı aranmaz.
-
Zamanaşımı Yoktur: Ortaklık devam ettiği sürece her zaman açılabilir.
-
Taşınmaz veya Taşınır İçin Açılabilir: En çok taşınmazlarda görülse de, taşınır mallar için de mümkündür.
-
Kesin Yetki Vardır: Taşınmazlarda dava, malın bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
-
Mahkeme, Taksim veya Satış Yöntemiyle Karar Verir: Bölünebilirlik esasına göre ya aynen taksim yapılır ya da satış yoluyla ortaklık sona erdirilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasının Şartları
-
Ortada paylı veya elbirliği mülkiyeti olmalı,
-
Paydaşlardan biri ortaklığın giderilmesini talep etmeli,
-
Dava, tüm paydaşlara yöneltilmelidir.
Ortaklığın Giderilmesi Yöntemleri
1. Aynen Taksim (Fiili Bölme)
-
Taşınmaz bölünebilir nitelikteyse, paydaşlara payları oranında fiilen bölünerek teslim edilir.
-
Örneğin geniş bir arsanın parsellere ayrılarak dağıtılması.
-
Yargıtay’a göre, taşınmaz aynen taksime elverişli ise satış yoluna gidilmez.
2. Satış Yoluyla Paylaşım
-
Taşınmaz bölünemez nitelikteyse (örneğin apartman dairesi), açık artırma yoluyla satılır.
-
Satış bedeli, paydaşlar arasında hisseleri oranında dağıtılır.
-
Satış genellikle İcra Dairesi aracılığıyla yapılır.
Davanın Süreci
-
Davanın Açılması: Paydaşlardan biri Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava açar.
-
Tüm Paydaşların Davaya Dahil Edilmesi: Mahkeme, tüm ortakların taraf olmasını zorunlu kılar.
-
Bilirkişi İncelemesi: Taşınmazın bölünebilir olup olmadığı bilirkişi tarafından raporlanır.
-
Karar: Bölünebilir ise aynen taksim, değilse satış yoluna gidilir.
-
Satış ve Paylaştırma: Satış bedeli paydaşlara dağıtılır ve ortaklık sona erer.
Yargıtay Kararları Işığında Ortaklığın Giderilmesi
-
Yargıtay 14. HD, 2017/3526 E., 2019/4312 K.: “Ortaklığın giderilmesi davasında, taşınmaz aynen taksime elverişli ise satış yoluna gidilemez.”
-
Yargıtay 8. HD, 2016/4762 E., 2018/8521 K.: “Elbirliği mülkiyetinde tüm ortaklar davaya dahil edilmeden hüküm kurulamaz.”
-
Yargıtay HGK, 2015/12-1207 E., 2017/1251 K.: “Paydaşlardan biri feragat etse bile, diğer paydaşların talebiyle dava devam eder.”
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Paydaşların Hakları
-
Paydaşlar, satışa katılabilir ve taşınmazı satın alabilir.
-
Satış bedeli, paydaşlara hisseleri oranında dağıtılır.
-
Taksim halinde, herkes kendi payına düşen kısmın tek maliki olur.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Avukatın Rolü
Bu davalar teknik yönleri ağır basan davalardır. Yanlış başvuru, bilirkişi raporlarına süresinde itiraz edilmemesi veya paydaşların tamamının davaya dahil edilmemesi ciddi hak kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle uzman bir avukatın süreci yönetmesi, hem davanın hızlı sonuçlanmasını hem de paydaşların haklarının korunmasını sağlar.
Ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu), paylı veya elbirliği mülkiyetinde bulunan taşınmazların ortaklığının sona erdirilmesi için başvurulan en önemli hukuki yollardan biridir. Kanun, paydaşlara her zaman bu hakkı tanımıştır.
Mahkeme, taşınmazın durumuna göre ya aynen taksime ya da satış yoluyla paylaştırmaya karar verir. Bu nedenle dava açmadan önce, taşınmazın niteliği, piyasa değeri ve tarafların menfaatleri dikkatle değerlendirilmeli; profesyonel hukuki destek alınmalıdır.
About Post Author
